Rozdział Pierwszy

Pomyślna wizyta Thakura w domu Iśana Mukherdźi

W świątyni Dakszineśwar Kali słychać słodki dźwięk porannego arati. Machaniu światłami towarzyszy poranna symfonia sanai i innych instrumentów muzycznych.¹ Thakur wstaje i swoim słodkim głosem powtarza imię Boga. Kłania się po kolei wizerunkom bogów i bogiń znajdujących się w pomieszczeniu. Następnie udaje się na okrągłą werandę na zachód od swojego pokoju, aby otrzymać darśan² świętego Gangesu i składa mu pokłon. Niektórzy wielbiciele przebywają z nim. Kończąc poranne ablucje, wchodzą jeden po drugim, aby pozdrowić Śri Ramakrysznę.

Obecnie Rakhal mieszka z Thakurem. Baburam przybył poprzedniego wieczoru. Mani przebywał z Thakurem przez ostatnie czternaście dni.

Jest czwartek, 27 grudnia 1883 roku, 13 księżycowy dzień ciemnych dwóch tygodni miesiąca Agrahajana. Zakończywszy kąpiel bardzo wcześnie rano, Thakur przygotowuje się do wyjazdu do Kalkuty.

Woła Mani: „Zostałem dzisiaj zaproszony do domu Iśana. Baburam pójdzie ze mną. Ty też przyjdź.”

Mani przygotowuje się, aby z nim jechać.

Jest zima. Powóz, którym Thakur będzie podróżował zatrzymuje się w pobliżu nahabatu o godzinie 8:00. Wszystkie drzewa kwitną, a przed domem przepływa Ganges. Radość zdaje się emanować ze wszystkich stron. Śri Ramakryszna stoi blisko obrazów bóstw w swoim pokoju i pozdrawia je. Powtarzając imię Matki wsiada do powozu wyruszającego w podróż. Razem z nim są Baburam i Mani. Przynieśli ciepły materiał do okrycia ciała Thakura, ciepłą czapkę do zakrycia jego głowy i uszu oraz małą torebkę przypraw. Ponieważ jest zima, ubiorą Thakura na wieczór w ciepłe ubrania.

Thakur się uśmiecha. Przez całą podróż dobrze się bawi. O godzinie 9:00 powóz wjeżdża do Kalkuty i dociera do drogi przecinającej Bazar Maćhua, która przechodzi przez Śjambazar. Mani zna lokalizację domu Iśana. Skręcając na skrzyżowaniu i docierając do domu Iśana prosi woźnicę, aby się zatrzymał.

Iśan i jego krewni wychodzą, aby radośnie powitać Thakura. Zostaje on poprowadzony do niższego salonu, gdzie siada z wielbicielami.

Po uprzejmych zapytaniach Thakur rozmawia ze Śriśem, synem Iśana. Śriś, po zdaniu egzaminów prawniczych, pracuje jako prawnik w Alipur. Dzięki egzaminom zapewnił sobie pierwsze miejsce na Uniwersytecie – plasował się w czołówce wszystkich kandydatów. Obecnie ma około trzydziestu lat. Jego pokora dorównuje jego wiedzy: na zewnątrz wydaje się, że nic nie wie. Składa ręce, aby pozdrowić Thakura. Mani przedstawia mu Śriśa, mówiąc, że trudno znaleźć mężczyznę o tak spokojnym usposobieniu.

Panaceum na więzy działania³ i grzeszne działania – Karma Joga

Śri Ramakryszna (do Śriśa): „Co robisz obecnie?”

Śriś: „Proszę pana, praktykuję prawo w Alipur.”

Śri Ramakryszna (do Mani): „Aby taki człowiek był prawnikiem! (do Śriśa) Czy masz jakieś pytanie?”

Jak żyć w świecie bez przywiązania?

Śriś: „Panie, trzeba dopuścić się tak wielu nieprawych czynów, pracując na świecie. Niektóre czyny są złe, inne są prawe. Czy są one wynikiem naszych przeszłych działań, do których jesteśmy zmuszani?”

Śri Ramakryszna: „Jak długo należy wykonywać czynności? Dopóki nie urzeczywistni się Boga. Osiągając Go, zyskuje się wszystko. Wtedy wykracza się poza cnotę i występek.”

„Kiedy pojawia się owoc, kwiat opada. Kwiat pojawia się po to by wytworzyć owoc.”

„Jak długo należy wykonywać sandhję i inne rytuały? Dotąd aż włosy na ciele będą się jeżyły a oczy napełniały się łzami przy powtarzaniu imienia Bożego. Obydwa te stany są oznakami urzeczywistnienia Boga; wskazują na czystą miłość i oddanie.”

„Urzeczywistniwszy Boga, wykracza się poza cnotę i występek”.

Mówi Prasad: Pochylam głowę zarówno przed pragnieniami, jak i przyjemnościami,
I rozwiązawszy tajemnicę, że Kali jest tym samym co Absolut, porzuciłem prawość i nieprawość.

„Im bardziej zbliżasz się do Boga, tym bardziej On ogranicza twoją pracę. Kiedy synowa w gospodarstwie domowym zachodzi w ciążę, jej teściowa stopniowo ogranicza jej pracę. Gdy tylko osiągnie dziewiąty miesiąc ciąży, synowa przestaje pracować. Kiedy dziecko się rodzi, ona zajmuje się tylko zabawą i czerpaniem z tego przyjemności”.

Śriś: „Bardzo trudno jest zbliżyć się do Boga prowadząc życie rodzinne.”

Wskazówki dla domownika – joga praktyki⁴ i dyscyplina duchowa w odosobnionym miejscu

Śri Ramakryszna: „Dlaczego, a co z jogą praktyki? Na wsi [Kamarpukur] kobiety z rodzin stolarskich sprzedają spłaszczony ryż. Opowiem ci jak są czujne, gdy zajmują się swoją pracą. Tłuczek maszyny do łuskania stale wpada do moździerza. Kobieta jedną ręką wpycha ryż do moździerza, a drugą trzyma na kolanach dziecko ssące mleko. W międzyczasie przychodzi klient więc zajmuje się ona sprzedażą podczas gdy tłuczek nadal ubija ryż w moździerzu. Mówi do klienta: «Słuchaj, jesteś mi winien mnóstwo pieniędzy. Zapłać mi, a będziesz mógł zabrać swoje rzeczy.»”

„Spójrz tylko, ona zajmuje się wszystkimi tymi sprawami jednocześnie: karmi dziecko piersią, wpycha ryż do moździerza, podczas gdy tłuczek go ubija, oddziela spłaszczony ryż od sproszkowanych łusek i wyjmuje go z moździerza – a potem jeszcze rozmawia z kupującym. Nazywa się to jogą praktyki. Piętnaście anna⁵ jej umysłu jest przywiązane do spadającego tłuczka maszyny do łuskania, aby nie uderzył jej w rękę. Jedną anna umysłu karmi dziecko i opiekuje się kupującym. Podobnie ci, którzy prowadzą życie rodzinne, muszą oddać Bogu piętnaście anna umysłu. W przeciwnym razie grozi im całkowita zagłada i wpadną w ręce Śmierci. Do świeckich obowiązków należy podchodzić z jedną anna umysłu.”

„Po zdobyciu wiedzy można prowadzić życie rodzinne. Ale najpierw trzeba ją osiągnąć. Jeśli będziesz trzymać mleko swojego umysłu w wodzie świata, zmiesza się ono z wodą. Najpierw musisz zamienić mleko swojego umysłu w maślankę, umieszczając je w odosobnionym zakątku, a następnie ubić ją aby uzyskać masło. Następnie możesz umieścić go w wodzie świata.”

„Wystarczy, jeśli zrobi się tyle. Potrzebna jest praktyka duchowa. Istotne jest, aby aspirant żył w samotności na początkowych etapach praktyki. Kiedy drzewo Aśwattha jest tylko rośliną, należy je ogrodzić, w przeciwnym razie może je zjeść koza lub krowa. Ale kiedy wyrośnie gruby pień, ogrodzenie można usunąć. Wtedy nawet jeśli uwiąże się do niego słonia, drzewu nie stanie się żadna krzywda.”

„Tak więc na wczesnym etapie życia duchowego należy od czasu do czasu odejść i żyć w samotności. Potrzebna jest dyscyplina duchowa. Ktoś chce zjeść ryż. Czy można uzyskać ugotowany ryż mówiąc po prostu, że w drewnie jest ogień i ryż gotuje się na tym ogniu? Ogień powstaje w wyniku pocierania jednego kawałka drewna o drugi.”

„Jedząc konopie, człowiek staje się odurzony i odczuwa radość. Czy ktoś staje się odurzony i odczuwa radość jeśli ich nie je, jeśli nie robi nic innego, jak tylko mamrocze: «Konopie, konopie»?”

Celem życia jest realizacja Boga – wiedza doczesna i duchowa – picie mleka

„Bez względu na to, jak bardzo ktoś studiuje książki, wszystko to jest daremne, jeśli nie ma się miłości i oddania⁶ dla Boga, jeśli nie ma się pragnienia urzeczywistnienia Go. Zwykły pandit (uczony) pozbawiony rozróżniania⁷ i nieprzywiązania⁸ skupia swoją uwagę na «pożądaniu i chciwości». Sęp wznosi się wysoko w niebo, ale jego wzrok pozostaje utkwiony w dołach kostnych, w których spalane są zwłoki zwierząt.”

„Wiedza, która prowadzi do urzeczywistnienia Boga, jest wiedzą prawdziwą. Wszystko inne jest daremne.”

„A więc jakie jest twoje wyobrażenie o Bogu?”

Śriś: „Tylko tyle zrozumiałem – że istnieje Wszechwiedząca Osoba, a patrząc na jej stworzenie można poznać ile ma Ona mądrości. Weźmy tylko tę ilustrację – jaką umiejętność okazuje Bóg, aby ratować życie ryb i innych stworzeń wodnych w zimnym kraju! Im jest zimniej, tym bardziej kurczy się woda. Ale jak cudownie! Na chwilę przed przemianą w lód woda staje się lżejsza i rozszerza się. Dzięki temu ryby mogą przetrwać w najzimniejszych porach roku w wodzie jeziora. Cała górna warstwa zamienia się w lód, ale pod spodem woda pozostaje płynna. Jeśli wieje bardzo zimny wiatr, wpływa on tylko na górną powierzchnię lodu. Woda pod nim pozostaje ciepła.”

Śri Ramakryszna: „To, że Bóg istnieje, można poznać, patrząc na wszechświat. Ale co innego jest o Nim słyszeć, co innego Go widzieć, a co innego rozmawiać z Nim. Niektórzy słyszeli o mleku, inni je widzieli, a jeszcze inni je pili. Człowiek cieszy się na widok mleka, pijąc je staje się silny i odżywiony. Spokój osiąga się tylko wtedy, gdy widzi się Boga; odczuwa się błogość i zostaje wzmocnionym jedynie dzięki rozmowie z Nim.”

Pragnienie zbawienia i tęsknota za Bogiem zależą od odpowiedniego czasu

Śriś: „Nie mam czasu wzywać Boga.”

Śri Ramakryszna (uśmiechając się): „Prawdą jest, że dopóki nie nadejdzie odpowiedni czas, nic się nie wydarzy. Chłopiec przed pójściem spać powiedział do matki: «Mamo, proszę, obudź mnie, gdy poczuję wołanie natury». Matka odpowiedziała: «Synu, jej ciśnienie cię obudzi. Nie muszę cię budzić.”

„Bóg już zdecydował, co każdy otrzyma. Teściowa dawała synowej pewną ilość ryżu, odmierzając go glinianym kubkiem. Dziewczyny nie dostały wystarczającej ilości ryżu. Któregoś dnia, ku wielkiej radości dziewcząt, kubek pękł. Teściowa powiedziała wtedy: «Możecie tańczyć i krzyczeć, moje dzieci, ale ja potrafię bardzo dobrze zmierzyć tę ilość dłonią»”.

Przekaż swoje pełnomocnictwo Panu

(Do Śriśa) „Co jeszcze możesz zrobić? Oddaj wszystko u Jego stóp i daj Mu ogólne pełnomocnictwo. Pozwól Mu zrobić dla ciebie to, co uzna za najlepsze. Jeśli złożysz odpowiedzialność na wielkiego człowieka, nigdy nie wyrządzi ci on krzywdy.”

„Oczywiście potrzebna jest praktyka duchowa. Istnieją jednak dwa rodzaje duchowych aspirantów. Jeden ma naturę młodej małpy, a drugi naturę kociaka. Młodej małpie jakimś cudem udaje się przylgnąć do matki. Podobnie niektórzy aspiranci myślą, że aby osiągnąć Boga, muszą wielokrotnie powtarzać Imię, medytować przez pewien czas i odprawiać określoną pokutę. Ten rodzaj aspiranta próbuje utrzymać Boga własnym wysiłkiem.”

„Z drugiej strony kociak sam nie jest w stanie utrzymać matki. Jedyne co robi, to leży tam gdzie jest i miauczy aby zawołać matkę – niech matka robi, co jej się podoba. Czasami mama kotka kładzie go na łóżku lub obok stosu drewna. Mama będzie go wkładać do ust i umieszczać gdziekolwiek zechce. Kotek nie wie jak trzymać matki. Podobnie są niektórzy aspiranci, którzy nie obliczają ile praktyki duchowej wykonują: ile razy powtarzają Imię, jak długo medytują i tak dalej. Oni tylko płaczą i wzywają Go z wielką tęsknotą. Słysząc ich krzyki Bóg nie może pozostać z daleka, ale pojawia się przed nimi, aby udzielić swojej wizji.”

Rozdział Drugi

Jest już późno. Pan domu przygotowuje jedzenie dla Thakura, więc jest on bardzo zajęty. Wchodzi do domu, aby zająć się przygotowaniem posiłku i poczynić inne przygotowania.

Nadszedł czas jedzenia, więc Thakur jest nieco zaniepokojony. Chodzi tam i z powrotem po pokoju. Ale nadal ma uśmiech na twarzy. Od czasu do czasu rozmawia z muzykiem Keśabem.

Bóg jest wykonawcą – jednak człowiek jest odpowiedzialny za swoje własne czyny

Muzyk Keśab: „Zatem Bóg jest zarówno «instrumentem», jak i «przyczyną». Durjodhana powiedział: «O Kryszno!⁹ Działam tak, jak Ty, który mieszkasz w moim sercu, każesz mi działać.»”

Śri Ramakryszna (uśmiechając się): „Tak, to On sprawia, że robimy wszystko. On rzeczywiście jest Sprawcą; człowiek jest tylko narzędziem.”

„Ale to także jest prawdą: trzeba zbierać owoce swoich czynów. Jedz czerwone czilli, a poczujesz pieczenie w żołądku. To Bóg nakazał, aby jedzenie czerwonego chilli powodowało uczucie pieczenia. Jeśli popełnisz zły uczynek, poniesiesz tego skutki.”

„Ale ten, kto osiągnął Boga, kto zyskał wizję Pana, nie może popełnić grzechu. Doświadczony muzyk nie może śpiewać fałszywej nuty. Doświadczony muzyk śpiewa tylko prawidłowe nuty oktawy: do, re, mi, fa.”

Posiłek jest gotowy do podania. Thakur wchodzi do domu w towarzystwie wielbicieli i zajmuje swoje miejsce. W domu tego brahmińskiego wielbiciela przygotowano kilka rodzajów potraw i wiele pysznych słodyczy.

Jest około trzeciej. Po jedzeniu Śri Ramakryszna wraca do salonu Iśana i siada. Śriś i M. siedzą blisko niego. Thakur wznawia rozmowę ze Śriśem.

Śri Ramakryszna: „Jaka jest twoja postawa? Czy jest to postawa Soham, czy Pana i sługi?”

Czy dźnana joga czy bhakti joga są dla domownika?

„Postawa Pana i sługi jest bardzo dobra dla domowników. Trzeba działać. Jak w takim stanie można przyjąć postawę «Ja jestem Nim»? Ten, kto mówi: «Ja jestem Nim» uważa świat za sen, swoje ciało i umysł także za sen, nawet swoje «ja» za sen. Dlatego przy takim nastawieniu nie jest w stanie wykonywać doczesnych obowiązków. Dla niego postawa sługi Pańskiego jest bardzo dobra.”

„Hanuman miał postawę sługi. Hanuman powiedział Ramie: «Rama, czasami uważam Cię za Całość,¹⁰ a siebie za część Tego, uważam, że Ty jesteś Panem, a ja jestem Twoim sługą. Kiedy jednak dochodzę do poznania Najwyższej Prawdy,¹¹ zdaję sobie sprawę, że Ty jesteś nikim innym jak mną, a ja nikim innym jak Tobą.”

„Kiedy osiągniesz najwyższą Wiedzę, możesz mieć postawę Soham – ale jest to postawa bardzo odległa od doświadczenia zwykłego człowieka”.

Śriś: „Prawda, proszę pana. Dzięki poczuciu bycia sługą Bożym człowiek jest wolny od wszelkich niepokojów i zmartwień. Jest całkowicie zależny od Pana. Pies jest bardzo oddany swemu panu, dlatego żyje w spokoju oddając się mu całkowicie.”

Bóg jest zarówno w formie, jak i bez formy – wielkie znaczenie Imienia

Śri Ramakryszna: „Cóż, co wolisz – Boga w formie czy Boga bez formy? Czy wiesz jaka jest prawda? Ten, kto jest bezkształtny przyjmuje również formę. Bhakcie pojawia się On jako forma. Jest jak bezgraniczna przestrzeń wodna, potężny, bezbrzeżny ocean. Część wody w niektórych miejscach zamarza w lód – woda zamienia się w lód z powodu ekstremalnego zimna. Podobnie wielbiciel ma wizję Boga w formie dzięki chłodzącemu wpływowi swojej miłości i oddania dla Niego. A kiedy wschodzi słońce, lód topi się i staje się tą samą wodą co wcześniej. Podobnie, gdy bhakta kroczy ścieżką wiedzy o Jaźni¹², czyli ścieżką rozróżniania, nie widzi już dłużej aspektu Boga w formie. Wtedy wszystko jest bezkształtne. Kiedy wschodzi słońce Poznania Jaźni, lód formy Boga topnieje.”

„Ale widzisz, Istota która jest bezkształtna sama przyjęła formę.”

Jest zmierzch. Thakur wstaje aby powrócić do Dakszineśwar. Stoi i rozmawia z Iśanem na otwartej werandzie na południe od salonu. Ktoś zauważa, że powtarzanie imienia Bożego nie zawsze przynosi owoce.

Iśan pyta: „Co masz na myśli? Chociaż nasiono drzewa Aśwattha jest maleńkie, zawiera w sobie bardzo duże drzewo. Tyle, że drzewa przez długi czas nie widać.”

Śri Ramakryszna: „Tak, tak. Na efekt trzeba długo czekać.”

Iśan jest nieprzywiązanym gospodarzem – stan paramahamsy

Dom Iśana znajduje się na wschód od domu jego teścia, Kszetranatha Ćatterdźi. Domy łączy ścieżka. Thakur stoi przy bramie domu Ćatterdźi. Iśan przyjeżdża z rodziną, aby odwieźć go powozem.

Thakur mówi do Iśana: „Żyjesz w domu jak ryba błotna. Żyje ona w błocie stawu, ale błoto nie brudzi jej ciała.”

„W tym świecie maji istnieją zarówno wiedza¹³ jak i ignorancja¹⁴. Kogo nazywam paramahamsą? Tego, który niczym łabędź potrafi wydobyć mleko z mieszaniny wody i mleka, oddzielając wodę od mleka; tego, który niczym mrówka potrafi wydobyć cukier z mieszaniny cukru i piasku, zostawiając piasek.”

Rozdział Trzeci

Śri Ramakryszna i harmonia religii – grzech nie dotyka Iśwarakoti¹⁵

Jest zmierzch. Thakur przybył do domu swojego wielbiciela, Ramćandra Dutta. Po odwiedzeniu go wróci do Dakszineśwar.

W salonie, w którym Thakur siedzi ze swoimi wielbicielami, pali się lampa. Rozmawia on z Mahendrą Goswami. Goswami mieszka w tej samej okolicy. Thakur go lubi. Kiedy odwiedza Rama, Goswami zwykle też przychodzi by się z nim spotkać.

Śri Ramakryszna: „Zarówno Waisznawowie¹⁶ jak i Śaktowie¹⁷ mają ten sam cel. Różnią się tylko ich drogi. Prawdziwi Waisznawowie nie krytykują Śakti.”

Goswami (śmiejąc się): „Hara [Śiwa] i Parwati są naszym Ojcem i Matką.”

Śri Ramakryszna (śmiejąc się): „Dziękuję.¹⁸ Tak, Ojcem i Matką!”

Goswami: „Poza tym krytykowanie kogokolwiek, zwłaszcza dla Waisznawy, jest grzechem – jest przestępstwem Waisznawy. Wszystkie grzechy mogą zostać przebaczone – ale nie to przestępstwo.”

Śri Ramakryszna: „Nie każdego dotyka grzech. Grzech nie ma wpływu na Iśwarakoti. Na przykład na inkarnację Boga taką jak Ćaitanjadewa.”

„Jeśli chłopiec idzie po skraju pola trzymając ojca za rękę, może wpaść do rowu. Ale jeśli ojciec trzyma chłopca za rękę, chłopiec nigdy nie upadnie.”

„Słuchaj, prosiłem Matkę o czystą miłość i oddanie¹⁹. Powiedziałam Matce: «Oto Twoja sprawiedliwość²⁰, oto Twoja nieprawość²¹. Przyjmij je i obdarz mnie czystą miłością i oddaniem. Oto Twoja czystość i Twoja nieczystość, obdarz mnie tylko czystą miłością. Matko, tu jest Twoja wada i tu jest Twoja cnota, obdarz mnie tylko czystą miłością i oddaniem.»”

Goswami: „Tak, proszę pana.”

Śri Ramakryszna: „Powinieneś okazywać szacunek wszystkim religiom. Istnieje jednak coś, co nazywa się jednomyślnym oddaniem.²² Możesz pozdrawiać wszystkich, ale kiedy kochasz kogoś sercem i duszą, nazywa się to jednomyślnym oddaniem.”

„Hanuman nie lubił żadnej innej formy niż postać Ramy.”

„Dojarki²³ miały tak szczere oddanie, że nie chciały widzieć Kryszny z Dwaraki w turbanie na głowie.”

„Żona służy młodszym i starszym braciom swego męża, na przykład myje im nogi i nakrywa dla nich miejsca do jedzenia. Ale w sposób, w jaki służy swemu mężowi, nie służy nikomu innemu. Ma szczególną więź ze swoim mężem.”

Ram częstuje Thakura słodyczami i innymi przekąskami.

Thakur jest gotowy do drogi do Dakszineśwar. Bierze od M. szal i czapkę. Czapkę zakrywającą uszy wykonano z sukna. Thakur wsiada do powozu z wielbicielami. Ram i inni wielbiciele pomagają mu usiąść. M. również wsiada do powozu, aby wrócić do Dakszineśwar.

Przypisy:

1. Rośan ćowki. ↩︎
2. Widzenie, doświadczanie; okazanie szacunku świętemu miejscu lub osobie poprzez uroczystą wizytę; także błogosławieństwo lub oczyszczenie odczuwane w obecności świętości. ↩︎
3. Karma. ↩︎
4. Abhjasa Joga. ↩︎
5. Szesnaście ann to jedna rupia i jeden dopełnienie. ↩︎
6. Bhakti. ↩︎
7. Wiweka. ↩︎
8. Wajragja. ↩︎
9. Nazwał go Hriśikeś. ↩︎
10. Purna; doskonały. ↩︎
11. Tattwa dźnana. ↩︎
12. Dźnana. ↩︎
13. Widja. ↩︎
14. Awidja. ↩︎
15. Wiecznie wolne i doskonałe dusze, zrodzone na ziemi dla dobra ludzkości, posiadające przynajmniej część cech awatara. ↩︎
16. Czciciele Wisznu. ↩︎
17. Czciciele Śakti. ↩︎
18. Śri Ramakryszna powiedział „Dziękuję” po angielsku. ↩︎
19. Bhakti. ↩︎
20. Dharma. ↩︎
21. Adharma. ↩︎
22. Nisztha bhakti. ↩︎
23. Gopi. ↩︎