Om. Pozdrowienia dla Najwyższej Jaźni. Zakończono [temat rytualnego] kultu wraz z wiedzą o niższym Brahmanie.¹ To, co jest najwyższym celem pracy wykonywanej z wiedzą [o niższym Brahmanie], zostało ostatecznie opisane poprzez wiedzę Uktha.² Stwierdzono również: „To jest prawdziwy Brahman zwany Prāṇa.³ Jest on jedynym Bogiem. Wszyscy inni bogowie są tylko [różnymi] mocami tego Prāṇa. Ten, kto realizuje tego Prāṇa jako swoje ja, osiąga Prāṇa”

Niektórzy stanowczo wierzą, że osiągnięcie [jedności z] Prāṇa jest najwyższym celem ludzkiego wysiłku; że to jest Wyzwolenie; że tę [jedność] można osiągnąć za pomocą dyscypliny polegającej na wykonywaniu pracy⁴ w połączeniu z już opisaną wiedzą; i wreszcie, że nie ma nic innego do osiągnięcia.

W celu ich obalenia niniejsza Upaniszada, zaczynając od tekstu: „[Wszystko] to zaprawdę było tylko Ātmanem”, rozpoczyna się w celu ustanowienia jedynej wiedzy o Ātmanie [wolnej od wszelkich śladów pracy].

Zastrzeżenie: Jak można powiedzieć, że celem niniejszej książki jest ustanowienie tylko Wiedzy o Ātmanie, niezwiązanej z żadną pracą?

Odpowiedź: Ponieważ nie znajdujemy [w tej książce] żadnego innego celu. Ponadto, ponieważ bogowie, tacy jak ogień itd., wspomniani [w części Āraṇjaka], są częścią samsāra, fenomenalnego wszechświata, ponieważ podlegają takim ograniczeniom jak głód i pragnienie, zostanie to pokazane przez fragmenty takie jak następujący: „Poddał tę Osobę głodowi i pragnieniu” (1.2.1). Z fragmentu Śruti stwierdzającego, że Brahman jest poza głodem itd., można zrozumieć, że to, co podlega głodowi i pragnieniu, należy do samsāra.

Zastrzeżenie: Bardzo dobrze, niech Wiedza o czystym Ātmanie będzie środkiem do osiągnięcia Wyzwolenia. Ale ten, kto nie wykonuje pracy, nie jest jedynym uprawnionym do Wyzwolenia; ponieważ nie ma specjalnego stwierdzenia w tym zakresie, to znaczy, że Śruti nie odnosi się w tym kontekście do porządku sannjāsinów, którzy wyrzekli się działania. Ponadto, zaraz po wprowadzeniu [rytualistycznej] czynności znanej jako Bryhatisahasra [w Aitareja Brāhmana], omawiana jest Wiedza o Ātmanie [w Aitareja Upaniszad]. Dlatego tylko wykonawca pracy ma prawo do Wyzwolenia. Nie można powiedzieć, że Wiedza o Ātmanie jest całkowicie niezwiązana z pracą, ponieważ wniosek w tej Upaniszadzie jest taki sam, jak w poprzedniej części. Tak jak części Mantra i Brāhmana mówią o osobie związanej z pracą, która zrealizowała swoją tożsamość ze słońcem, jako jaźń wszystkich istot, poruszających się i nieruchomych, w takim tekście jak: „Słońce jest Ātmanem (Ai. Ar. 2.2.4-7), tak i tutaj część zaczyna się od tekstu: „On jest Brahmanem, On jest Indrą” (Ai. Up. 3.1.3), następnie opisuje [wielbiciela] jako jaźń wszystkich istot i kończy stwierdzeniem, że wszystkie nieruchome obiekty są kierowane przez Czystą Świadomość, czyli Brahmana. Ta sama idea jest powtórzona w Upaniszadzie należącej do Aitareja Saṃhitā. Ustanowiwszy związek Ātmana z pracą w takim fragmencie jak: „To jest ten Brahman, którego zwolennicy Rygwedy demonstrują w wielkim Uktha”, pismo kończy się stwierdzeniem: „Mówią, że tylko ten Brahman mieszka we wszystkich istotach”. Podobnie pismo rozpoczyna temat Ātmana, o którym mowa w fragmencie: „Ten, który jest bezcielesnym pradźńātmanem”, a następnie mówi: „Ten, który jest w tamtym słońcu, jest z nim jednym”, ustanawiając w ten sposób ich tożsamość. W obecnej Upaniszadzie również zostanie zadane pytanie: „Który jest Jaźnią?” (3.1.1), a następnie zostanie powiedziane: „Świadomość (Pradźńānam) jest Brahmanem” (3.1.3). Dlatego Wiedza o Ātmanie nie może być niezwiązana z pracą. Można twierdzić, że związek Ātmana z pracą został już wspomniany, a zatem powtarzanie tutaj jest zbędne i daremne. Znaczenie tego twierdzenia jest następujące: Ātman został już ustanowiony przez tekst Brāhmana: „O Ryszi, jestem Prāṇa”, a także Mantra: „Słońce jest Ātmanem [wszystkich rzeczy, ruchomych i nieruchomych], (Ai. Ar. 2.2.4-7). W tej Upaniszad również, zajmując się pytaniem: „Które z nich jest Jaźnią?”, zostanie ustalone raz jeszcze, że wszystko to jest Ātmanem. Dlatego jest to przypadek powtórzenia. Odrzucamy to twierdzenie. Naszym zdaniem nie ma tutaj żadnego błędu powtórzenia, ponieważ celem jest ustalenie innego aspektu tego samego Ātmana. Jak może istnieć inny aspekt? Ātman może być rozpatrywany z dwóch różnych punktów widzenia. Albo jest związane z pracą i obdarzony atrybutami tworzenia, zachowania i niszczenia, albo istnieje w czystej postaci. Niniejsza Upaniszada ma na celu ustalenie, który aspekt Ātman powinien zostać ustanowiony. Dlatego nie ma tu żadnej skazy powtórzenia. Aby być bardziej precyzyjnym: Następująca część książki, zaczynająca się od tekstu: „[Wszystko] to zaprawdę było tylko Ātmanem” (1.1.1), służy do pokazania, że ​​nawet Ātman związany z pracą może być czczony jako wolny od pracy. Ponieważ fakt ten nie został wspomniany w rytualistycznej części tego pisma, stwierdza się tutaj, że należy czcić tylko Ātmana [wolnego od pracy]. Ten sam Ātman może być czczony jako jeden z czcicielem lub jako różny od niego. Chociaż Ātman jest jeden i bez drugiego, może być różny od wielbiciela z punktu widzenia pracy, a także nieróżny od niego, gdy jest nieaktywny. Dlatego nie ma błędu powtórzenia.

[Oponent cytuje teraz fragmenty Pisma Świętego, aby pokazać, że Śruti nie opowiada się za rezygnacją z działania.] Iśa Upaniszad mówi: „Ten, kto jest świadomy, że zarówno wiedzę, jak i ignorancję należy realizować razem, przezwycięża śmierć przez ignorancję i uzyskuje nieśmiertelność przez wiedzę” (Iś. Up. 11) i „Jeśli człowiek chce żyć sto lat na tej ziemi, powinien żyć, wykonując działanie” (Iś. Up. 2) Długość życia śmiertelnika nie przekracza stu lat po to, aby mógł czcić samego Ātmana po wyrzeczeniu się działania.⁵

Aitareja Brāhmana stwierdza, że ​​człowiek żyje tylko przez trzydzieści sześć tysięcy dni.⁶ Sto lat wypełnia praca. Właśnie powiedziano: „Jeśli człowiek chce żyć sto lat na tej ziemi, powinien żyć, wykonując działanie”. Istnieją inne fragmenty pism, które popierają ten pogląd: „Dopóki ktoś żyje, powinien wykonywać ofiary, szczególnie wymienione na dni nowiu i pełni księżyca” i „Powinien zostać skremowany wraz z naczyniami ofiarnymi”. Pismo mówi o trzech długach człowieka [których spłata wymaga od niego działania]. Tak więc nakaz dotyczący życia sannjāsa, taki jak ten, który można znaleźć w tym fragmencie: „Porzucają pragnienie… światów i prowadzą życie religijnych żebraków” (Br. Up. 3.5.1), jest zamierzony jako pochwała (arthawāda) Wiedzy o Ātmanie; lub dotyczy tych ludzi [takich jak niewidomi i chromi], którzy są zdyskwalifikowani z wykonywania [rytualnych] działań.

Odpowiedź: Nie, odrzucamy twoje twierdzenie. Gdy bowiem człowiek osiągnął prawdziwą Wiedzę o Jaźni, nie pragnie żadnego rezultatu działania; dlatego nie jest rozsądne, aby angażował się w działanie. Twoje stwierdzenia, że ​​tylko osoba wykonująca działanie osiąga Wiedzę o Jaźni i że Wiedza o Jaźni jest związana z pracą, są niedopuszczalne. Gdy człowiek, który zrealizował Brahmana jako swoje własne ja, mówi sobie: „Jestem Brahmanem, który jest wolny od wszelkich skaz samsāra i w którym wszystkie pragnienia znajdują spełnienie”, nie widzi żadnego owocu do zebrania z tego, co zrobił lub co musi zrobić. Ponieważ nie szuka żadnego owocu działania, żadne działanie nie jest dla niego możliwe.

Zastrzeżenie: Może nie widzieć potrzeby owocu, ale wykonuje działanie ze względu na nakaz pism świętych.

Odpowiedź: Tak nie jest, ponieważ osiągnął on Wiedzę o Jaźni, a Jaźń nie podlega nakazom pism. Ten, kto jest świadomy korzyści, jakie wynikają z osiągnięcia tego, co pożądane i porzucenia tego, co niepożądane, szuka środków do realizacji tych celów: tylko taka osoba jest postrzegana jako podlegająca nakazom pism, a nie ta, która zrealizowała swoją tożsamość z Brahmanem, która jest poza wszelkimi nakazami. Jeśli z drugiej strony osoba, która zrealizowała siebie jako Brahmana i dlatego przekroczyła nakazy pism, może być kierowana przez pisma, wtedy w ogóle żadnej osoby nie można wskazać jako wykraczającej poza nakazy pism, nawet jeśli ma ona do tego prawo. Tak więc wszystkie osoby musiałyby być uważane za podlegające nakazom pism. W takim przypadku stałoby się nadrzędnym obowiązkiem wszystkich ludzi wykonywanie wszelkiego rodzaju pracy w każdym czasie. Ten wniosek jest niepożądany. Człowiek obdarzony Wiedzą o Ātmanie nie może być przez nikogo zmuszany do działania; ponieważ Wedy, autorytet takiego nakazu, wyszły z jego Jaźni.⁷ Nikt nie może być kierowany słowami, które są produktem jego własnej mądrości. Nieświadomy sługa nie może rozkazywać swojemu panu obdarzonemu dużą wiedzą.

Zastrzeżenie: Pisma są wieczne⁸ i dlatego mogą rozkazywać wszystkim ludziom.

Odpowiedź: Nie, wasze twierdzenie zostało już obalone. Ale nie obaliliście naszego stwierdzenia, że ​​błędne jest twierdzenie, że wszystkie osoby, bez rozróżnienia, muszą wykonywać wszelkiego rodzaju prace przez cały czas.

Zastrzeżenie: To było zalecenie pism: tak jak pisma ustanawiają nakaz dotyczący wykonywania działań, tak również nakazują wykonującemu działanie kultywowanie Wiedzy o Ātmanie.

Odpowiedź: Tak nie jest. Nierozsądne jest przypisywanie pism twierdzeń przekazującym sprzeczne znaczenia. Pisma nie mogą nakazać, aby ta sama osoba zajmowała się rzeczami przeciwnymi, to znaczy, aby wykonywała działanie i powstrzymywała się⁹ od niego; ogień nie może być jednocześnie gorący i zimny.

Ponadto, wola uzyskania tego co pożądane i unikania tego co niepożądane nie jest stworzona przez pisma. Jest [naturalna i] wspólna wszystkim ludziom. Jeśli twierdzi się, że jest to kreacja pism, mówimy, że w takim przypadku nie można jej znaleźć wśród pasterzy, którzy nie znają pism. Istotą sprawy jest to, że pisma powinny wyjaśniać tylko to, co nie jest oczywiste. Jeśli twierdzą, że Poznanie Jaźni jest sprzeczne z obowiązkiem, jak mogą znowu, przeciwnie, nakazywać obowiązek oświeconej osobie? Nie może istnieć zimno w ogniu ani ciemność w słońcu. Jeśli zgłosi się sprzeciw, że taka sprzeczność nie jest nauką pism, mówimy, że stwierdzenie sprzeciwiającego się jest nieprawidłowe. Wniosek z pism został podany w takim fragmencie: „Należy zdać sobie sprawę, że To jest czyjś Ātman; Brahman jest [Czystą] Świadomością”. Takie jest również znaczenie takich fragmentów pism, jak: „Szukaj tylko Ātmana” i „Ty jesteś Tym” (Cz. Up. 6.8.7). Ponieważ Wiedza o tożsamości Brahmana i Ātmana, gdy się pojawi, nie może zostać obalona przez żadną inną wiedzę, taka Wiedza o tożsamości nie może zostać zaprzeczona ani udowodniona jako fałszywa.

Zastrzeżenie: [Skoro Znawca Jaźni, z powodu braku jakiejkolwiek konkretnej konieczności, nie może angażować się w działanie, tak też] nie ma potrzeby jego wyrzeczenia się działania. Brak konieczności jest wspólny dla obu przypadków. Gitā mówi, że znający Jaźń nie zyskuje niczego poprzez rezygnację z działania. Dlatego jeśli człowiek mówi, że po urzeczywistnieniu Brahmana należy praktykować niedziałanie, on również popełnia ten sam błąd; ponieważ, jak powiedzieliśmy wcześniej, nie ma potrzeby praktykowania niedziałania.

Odpowiedź: Nie, niedziałanie oznacza brak działania (akrijāmātratwād butthānasja); nie oznacza żadnego pozytywnego działania [takiego jak wykonanie ofiary].¹⁰ Idea potrzeby powstaje z ignorancji (awidjā)¹¹ i jest wspólna dla wszystkich istot. Nie jest ona nieodłączną cechą samej rzeczy. Aby wyjaśnić: Kiedy człowiek jest pobudzany przez potrzebę i tęsknotę, angażuje się w działanie poprzez mowę, umysł lub ciało. Zostało to ustalone w Bryhadāranjaka Upaniszad, przez taki fragment jak ten: „Miał pragnienie: „Chcę mieć żonę”” itd. (1.4.17), że działanie w celu osiągnięcia pięciorakiego obiektu, takiego jak syn i bogactwo, wypływa rzeczywiście z pragnień; zarówno cel, jak i środki są pragnieniami.

Wysiłki związane z mową, umysłem i ciałem, które skłaniają człowieka do angażowania się w pięciokrotne działanie (pānktakarma), są wynikiem ignorancji i pragnienia. Nie można ich znaleźć u znającego Jaźń, który jest wolny od ignorancji i pragnienia. Dlatego słowo butthāna (bezczynność oświeconej osoby) oznacza brak działania (krijābhāwamātram), a nie coś pozytywnego, jak wykonywanie ofiary. Ta bezczynność jest samą naturą znającego Jaźń; dlatego nie trzeba szukać żadnej idei konieczności dążenia do bezczynności. Załóżmy, że człowiek chodzący w ciemności widzi światło; nie wpada już do dołów, błota ani cierni. Biorąc to pod uwagę, nie powstaje pytanie dlaczego do nich nie wpada.

Zastrzeżenie: Jeśli bezczynność jest naturalną cechą czegoś, to nie może być przedmiotem nakazu pism świętych. W przypadku braku takiego nakazu, człowiek żyjący w rodzinie, który osiągnął Wiedzę o Brahmanie, może pozostać w tym stanie, nie podejmując żadnych działań; nie musi on stawać się sannjāsinem.¹²

Odpowiedź: Twoje twierdzenie jest błędne. Życie żyjącego w rodzinie jest kontrolowane przez pożądanie.¹³ Z takich fragmentów pism, jak następujący: „Taki jest rzeczywiście [zakres] pożądania” (Br. Up. 1.4.17) i „Oba te są z pewnością pragnieniami” (3.5.1), możemy stwierdzić, że brak działania lub wyrzeczenie oznacza zaprzestanie wszelkich relacji z synem, bogactwem i innymi obiektami pożądania, a nie uczestnictwo w żadnym nowym działaniu.¹⁴ Dlatego nie jest możliwe, aby znający Jaźń wyrzekł się działania i jednocześnie prowadził życie świeckie. Z tego wynika, że ​​znawca Brahmana nie musi praktykować ascezy ani służyć swojemu guru.

W tym momencie niektórzy żyjący w rodzinie, bojąc się żebractwa lub upokorzenia, które towarzyszy żebractwu, podnoszą sprzeciw, pokazując subtelność swojej inteligencji. Mówią: „Jak sannjāsin, w celu utrzymania ciała, przestrzega nakazu żebractwa, tak samo gospodarz, uwolniony od wszelkich pragnień charakteryzujących się ideą celów i środków, powinien mieszkać w domu, szukając tylko jedzenia i ubrania, wyłącznie w celu zachowania ciała. W odpowiedzi mówimy, że jest to błędne. Powiedzieliśmy już, odpowiadając na ten argument, że chęć mieszkania z żoną w konkretnym domu, który akurat należy do niego, jest wynikiem pragnienia. Jeśli natomiast nie mieszka w domu, nie posiada niczego własnego i szuka pożywienia i ubrań wyłącznie w celu zachowania ciała, to w rzeczywistości jest żebrakiem religijnym. Tak jak sannjāsin musi przestrzegać nakazu dotyczącego przyjmowania jałmużny i przestrzegania czystości itp., dla utrzymania swojego ciała, tak również gospodarz obdarzony Wiedzą i wolny od pragnień musiałby przestrzegać nakazów dotyczących wykonywania pewnych codziennych obowiązków nałożonych przez taki fragment pism świętych, jak: „Człowiek powinien wykonywać ofiarę Agnihotry tak długo, jak żyje”; w przeciwnym razie byłby dotknięty grzechem. Ale człowiek obdarzony Poznaniem Jaźni nie podlega takiemu nakazowi i nie można go prosić o angażowanie się w [rytualne] obowiązki. Dlatego taki nakaz nie dotyczy osoby oświeconej Wiedzą Ātmana.

Zastrzeżenie: W takim przypadku nakazy pism świętych dotyczące dożywotniego wykonywania przepisanych obowiązków stają się bezużyteczne.

Odpowiedź: Nie, mają znaczenie w odniesieniu do osób, które nie są obdarzone Poznaniem Jaźni. Nawet nakaz dotyczący aktywności sannjāsina wyłącznie w celu zachowania jego ciała nie powinien być uważany za zachętę do takiej aktywności. Człowiek zaangażowany w Āćamana¹⁵ gasi swoje pragnienie [choć nie jest to zachęta do jego popijania wody]; podobnie sannjāsin przestrzega pewnych zasad dotyczących żebrania o jedzenie, ale zasady te nie działają jako zachęta do proszenia o jałmużnę w celu zachowania jego ciała.¹⁶ Jednak w przypadku takich rytuałów jak Agnihotra, ani nakazu, ani działania nie można uważać za coś oczywistego.¹⁷

Zastrzeżenie: Nakaz dotyczący czynności, która ma być wykonywana tylko jako coś oczywistego,¹⁸ jest bezużyteczny, ponieważ nie przynosi żadnych korzyści.

Odpowiedź: Tak nie jest, ponieważ nakaz ten [dotyczący żebrania itp.] opiera się na poprzedniej czynności.¹⁹ Porzucenie starego nawyku wymaga wielkiego wysiłku. Tak więc, chociaż powstrzymywanie się od działania (butthāna) przychodzi naturalnie znawcy Jaźni, zostało mu to nakazane jako obowiązek przez pisma święte.

Nawet ten, kto nie osiągnął Poznania Jaźni ale pragnie Wyzwolenia, powinien przyjąć życie monastyczne. Porównaj następujący fragment pisma: „[Człowiek obdarzony] kontrolą umysłu i ciała”. Dyscypliny dla Poznania Jaźni, takie jak kontrola wewnętrznych i zewnętrznych działań, nie mają zastosowania do innych etapów życia.²⁰ Uczymy się z Upaniszady Śwetāśwatara (6.21): „Tych, którzy przekroczyli [pierwsze trzy] etapy życia, nauczał najwyższej i świętej Samowiedzy, poszukiwanej przez wszystkich widzących”. Porównaj także Kaiwalja Upaniszad 2: „Ani przez pracę, ani przez potomstwo nie osiąga się Nieśmiertelności, ale wyłącznie przez wyrzeczenie”. Smryti mówi również: „Po urzeczywistnieniu Jaźni należy wyrzec się działania” i „Niech wejdzie w ten etap życia (tj. sannjāsa), który jest środkiem do Wiedzy o Brahmanie”. Takie dyscypliny dla Wiedzy o Jaźni, jak praktyka wstrzemięźliwości (brahmaćarja) itp. są możliwe tylko dla sannjāsina, który przekroczył wszystkie inne etapy życia, ale nie dla żyjącego w rodzinie.

Jeśli środek nie jest w pełni realizowany, nie może zaowocować obiektem. Najwyższy rezultat działania, który ma być wykonany przez ludzi świeckich i jest drugorzędny w stosunku do Wiedzy, został podsumowany jako osiągnięcie jedności z bóstwami, owoc, który należy do samsāra. Gdyby Wiedza o Najwyższej Jaźni miała być urzeczywistniona tylko przez osobę zaangażowaną w działanie, wówczas rezultat działania nie zostałby podsumowany jako coś, co odnosi się do świata.

Zastrzeżenie: Urzeczywistnienie jedności z bóstwami jest tylko pośrednim rezultatem działania [a nie głównym rezultatem].

Odpowiedź: To nie jest poprawne. Poznanie Jaźni, którego przedmiotem jest Jaźń, jest całkowicie przeciwne wszystkim pojęciom bóstw. Wiedza o Jaźni, która zajmuje się ostateczną rzeczywistością Ātmana, pozbawioną wszelkich imion, form i działań, jest jedynym środkiem do Nieśmiertelności. Gdyby Poznanie Jaźni mogło przynieść pośredni wynik [w formie osiągnięcia tożsamości z bóstwami], wówczas nie miałoby za swój przedmiot Jaźni, która jest wolna od wszelkich różnic; taki wynik z pewnością nie jest pożądany. We fragmencie: „Kiedy dla niego wszystko, zaprawdę, staje się Brahmanem”, Wādźasaneji Brāhmana odmawia znawcy Jaźni wszelkich relacji działania, sprawstwa i wyniku. Ten sam fragment pisma świętego we fragmencie: „Kiedy jest, jakgdyby, dualizm”, mówi, że samsāra, składając się z działania, sprawstwa i wyniku, jest celem ignorantów. Również ta Upaniszada najpierw podsumowuje [dla ignorantów] wynik, którym jest urzeczywistnienie tożsamości z bóstwami, które podlegają głodowi i pragnieniu i należą do sfery zjawisk, a następnie przechodzi do wyjaśnienia, aby poszukiwacz mógł osiągnąć Nieśmiertelność, Wiedzy, która zajmuje się Brahmanem, Jaźnią wszystkiego.

Przeszkody stworzone przez potrójny dług dotyczą ignorantów, którzy dążą do osiągnięcia świata ludzi, świata przodków i świata dewów,²¹ a nie tych, którzy są obdarzeni Wiedzą Jaźni. Potrójne środki do osiągnięcia trzech światów zostały opisane we fragmencie Śruti: „Świat ludzi powinien być zdobyty poprzez potomstwo” itd. To, że mędrcy, którzy szukają Świata Ātmana, są wolni od przeszkód długów, pokazuje następujący fragment pisma: „Co zrobimy z dziećmi” itd. Ponadto, Kauśitaki Upaniszad mówi: „Tak nauczali ryszi, którzy osiągnęli Wiedzę o Brahmanie” i „Oświecone dusze dawnych czasów, z tego samego powodu, nie wykonywały ofiary Agnihotry”.

Zastrzeżenie: Ignoranci nie mogą zostać sannjāsinami, dopóki ich długi nie zostaną spłacone.

Odpowiedź: Tak nie jest; ponieważ żaden dług nie jest zaciągany, zanim ktoś nie obejmie życia w rodzinie. Jeśli ktoś, kto nie jest uprawniony do zaciągania długów, stanie się dłużnikiem, wówczas każdy pozostanie pod zobowiązaniem długu. Jest to z pewnością niepożądana pozycja. Taki fragment pisma świętego, jak: „Niech porzuci życie gospodarza dla życia wānaprasthina, a życie wānaprasthina dla życia sannjāsina; lub jeśli to możliwe, powinien przyjąć życie monastyczne bezpośrednio ze stadium brahmaćarina, gospodarza lub wānaprasthina”, nakazuje nawet żyjącemu w rodzinie życie monastyczne jako dyscyplinę dla realizacji Poznania Jaźni. Fragmenty pisma świętego zalecające dożywotnią praktykę Agnihotry lub innych ofiar dotyczą tylko tych nieświadomych ludzi, którzy nie tęsknią za Wyzwoleniem. Czāndogja Brāhmana stwierdza również, że niektórzy ludzie mogą wykonywać ofiarę Agnihotra tylko przez dwanaście nocy, a następnie się jej wyrzec. [Dlatego fragment Pisma Świętego zalecający dożywotnią praktykę ofiary Agnihotra nie jest sprzeczny z życiem monastycznym.]

Argument, że życie monastyczne jest przeznaczone tylko dla tych, którzy nie są w stanie wykonywać [rytualnej] pracy,²² jest niesłuszny; ponieważ istnieją specjalne fragmenty pism, które się do nich odnoszą. Ponadto Smryti nauczają, że wszyscy ludzie, bez rozróżnienia, mogą albo wejść bezpośrednio w którykolwiek z etapów życia, albo przejść przez nie wszystkie po kolei.

Stwierdzono, że znawca Jaźni praktykuje wyrzeczenie się działania jako coś oczywistego, a nie jako kwestię jakiegokolwiek nakazu pism i że dlatego nie ma znaczenia, czy człowiek pozostaje w domu, czy mieszka w lesie. Odpowiadamy, że ten argument jest niesłuszny; ponieważ jeśli wyrzeczenie się działania jest naturalne dla oświeconej osoby, nie może ona w żaden sposób przyjąć żadnego innego porządku życia. Powiedzieliśmy już, że powodem przyjęcia jakiegokolwiek innego porządku życia jest pragnienie i działanie przez nie wywołane. Ich brak jest tym, co oznacza wyrzeczenie się działania, czyli monastycyzm.

Kapryśne lub lekkomyślne działanie jest zupełnie niemożliwe dla człowieka obdarzonego Wiedzą: takie działanie wykonują tylko ci, którzy są całkowicie nieświadomi. Jeśli wykonywanie działania nakazanego przez pisma nie jest przeznaczone dla znającego Jaźń z powodu jego zbytniego obciążenia, jak można oczekiwać, że podejmie się on lekkomyślnego działania, do którego ucieka się osoba nieświadoma? Obiekt postrzegany przez szaleńca lub osobę dotkniętą chorobą oczu zwaną timira nie wydaje się taki, gdy usunie się szaleństwo lub chorobę oczu; ponieważ zniekształcony wygląd był wynikiem szaleństwa lub choroby oka. Dlatego też ustalono, że znający Jaźń wyrzeka się wszelkiego działania. Nie może on być kapryśny ani angażować się w jakąkolwiek formę obowiązku.

Jeśli chodzi o tekst: „Ten, kto zna zarówno Widjā, jak i awidjā”,²³ nie oznacza to, że w przypadku znawcy Jaźni Wiedza i ignorancja mogą być realizowane razem. Co zatem oznacza ten fragment? Znaczenie nie jest takie, że człowiek może realizować oba w tym samym czasie. Na przykład osoba nie widzi w masie perłowej zarówno srebra, jak i masy perłowej w tym samym czasie [ale widzi je w różnym czasie]. Katha Upaniszad stwierdza: „To, co jest znane jako Widjā i awidjā, jest sprzeczne i prowadzi ludzi różnymi drogami” (Ka. Up. 1.2.4). Dlatego tam, gdzie istnieje awidjā, nie może być Widjā. Z fragmentu pisma świętego, takiego jak następujący: „Realizuj Brahmana za pomocą tapasjā (wyrzeczeń)”, rozumiemy, że takie prace jak wyrzeczenia i oddawanie czci guru, które są środkami zdobywania wiedzy, nazywane są awidjā, ponieważ należą do awidjā. Poprzez nie uzyskuje się wiedzę²⁴ i przekracza się śmierć w formie pragnienia. Tak więc będąc wolnym od pragnienia, to znaczy wyrzekając się pragnienia, osiąga się nieśmiertelność poprzez Wiedzę o Brahmanie. Takie jest znaczenie tekstu: „On… przezwycięża śmierć poprzez awidjā i uzyskuje nieśmiertelność poprzez Widjā”. (Iś. Up. 2.) Jeśli chodzi o argument, że całe życie człowieka powinno być poświęcone karmie (działaniu rytualnemu), jak wiadomo z tekstu pisma świętego: „Jeśli człowiek chce żyć sto lat na tej ziemi, powinien żyć, wykonując działanie” (Iś. Up. 2.), odpowiadamy, że fragment ten dotyczy ignorantów; żadne inne znaczenie nie jest dopuszczalne. Jeśli chodzi o twierdzenie, że Poznanie Jaźni nie jest w konflikcie z pracą [rytualną], ponieważ oba prowadzą do tego samego rezultatu, obaliliśmy je już, stwierdzając, że są one odpowiednio powiązane z nieuwarunkowanym i uwarunkowanym Brahmanem. Pokażemy to samo w komentarzu do obecnej Upaniszady.

Dlatego obecna Upaniszada zaczyna się od jedynego celu ujawnienia Wiedzy o jedności Ātmana i czystego i bezczynnego Brahmana.