Bryhadāraṇjaka 1.5 – Przejawienia Pradźāpati - Swami Wiwekananda i nauki Wedanty

1. Poniższe wersy są mantrami:

„[Teraz ujawnię], że ojciec stworzył siedem rodzajów pożywienia poprzez medytację i rytuały. Jedno jest wspólne dla wszystkich [zjadaczy]. Dwa przeznaczył dla bogów. Trzy zaprojektował dla siebie. Jedno zaś dał zwierzętom. Na tym (pożywieniu) spoczywa wszystko – cokolwiek oddycha i cokolwiek nie oddycha. Dlaczego to pożywienie nie wyczerpuje się, choć jest ciągle spożywane? Ten, kto zna przyczynę tej niewyczerpywalności pożywienia, spożywa je z wyższością (pratīka). Osiąga [tożsamość z] bogami i żyje nektarem.”

2. Kiedy powiedziano: „Że ojciec stworzył siedem rodzajów pożywienia poprzez medytację i rytuały”, stwierdzenie to oznacza, że ojciec rzeczywiście stworzył je poprzez medytację i rytuały. Kiedy powiedziano: „Jedno jest wspólne dla wszystkich [zjadaczy]”, oznacza to, że spożywane pożywienie jest tym, które jest wspólne dla wszystkich. Ten, kto przywłaszcza sobie to pożywienie, nigdy nie jest wolny od zła, ponieważ jest to, bez wątpienia, powszechne pożywienie. Kiedy powiedziano: „Dwa przeznaczył dla bogów”, oznacza to ofiary składane w ogniu i dary składane bogom w inny sposób. Dlatego ludzie składają ofiary w ogniu i ofiarowują dary bogom. Niektórzy jednak twierdzą, że te dwa rodzaje pożywienia odnoszą się do ofiar w nowiu i w pełni księżyca. Dlatego nie należy angażować się w ofiary w celu osiągnięcia materialnych korzyści. Kiedy mówi się: „Jedno zaś dał zwierzętom,” oznacza to mleko, ponieważ na początku ludzie i zwierzęta żyją wyłącznie dzięki mleku. Dlatego noworodkowi najpierw daje się polizać roztopione masło lub przystawia się go do piersi. Mówi się także o nowo narodzonym cielęciu, że jeszcze nie je trawy. Kiedy mówi się: „Na tym spoczywa wszystko – cokolwiek oddycha i cokolwiek nie oddycha,” oznacza to, że wszystko opiera się na mleku, wszystko, co oddycha i nie oddycha. Powiedziano dalej (w innej Brāhmaṇie), że poprzez składanie ofiar z mleka w ogniu przez rok można przezwyciężyć dalszą śmierć; nie należy jednak myśleć w ten sposób. Ten, kto to zrozumie, przezwycięża dalszą śmierć w dniu, w którym składa ofiarę, ponieważ ofiaruje bogom wszelkie spożywane pożywienie. Kiedy pyta się: „Dlaczego to pożywienie się nie wyczerpuje, choć jest ciągle spożywane?” odpowiedź brzmi, że to zjadacz jest przyczyną tej niewyczerpywalności, ponieważ wciąż odtwarza to pożywienie. Kiedy mówi się: „Ten, kto zna przyczynę tej niewyczerpywalności,” oznacza to, że konsument jest przyczyną tej niewyczerpywalności, ponieważ odtwarza to pożywienie dzięki medytacji i rytuałom. Gdyby tego nie robił, pożywienie by się wyczerpało. Kiedy mówi się: „Spożywa je z wyższością (pratīka),” słowo pratīka oznacza wyższość; stąd znaczenie jest takie, że spożywa pożywienie w sposób nadrzędny. Stwierdzenie: „Osiąga [tożsamość z] bogami i żyje nektarem,” jest pochwałą.

3. „Trzy zaprojektował dla siebie” – oznacza to umysł, narząd mowy i oddech życiowy; te zostały zaprojektował dla siebie samego. [Mówią:] „Mój umysł był gdzie indziej, nie widziałem tego; mój umysł był gdzie indziej, nie słyszałem tego”. Jest jasne, że człowiek widzi swoim umysłem i słyszy swoim umysłem. Pragnienie, rozróżnianie, wątpliwość, wiara, brak wiary, wytrwałość, brak wytrwałości, wstyd, inteligencja i strach – wszystko to jest prawdziwą naturą umysłu. Nawet gdy ktoś zostanie dotknięty od tyłu, odczuwa to przez umysł; dlatego umysł istnieje.

Jakikolwiek dźwięk istnieje, jest jedynie narządem mowy; służy on bowiem do określania rzeczy, ale sam nie może zostać ujawniony.

Prāṇa, apāna, wjāna, udāna, sāmana i ana – wszystkie te formy są jedynie oddechem życiowym (prāṇa). To ciało (ātmā) składa się z nich – narządu mowy, umysłu i oddechu życiowego.

4. To są zaiste trzy światy: narząd mowy jest tym światem (ziemią), umysł jest światem pośrednim (przestworzem), a oddech życiowy jest tamtym światem (niebem).

5. To są zaiste trzy Wedy: organem mowy jest Ryg-Weda, umysł to Jadźur-Weda, a oddech życiowy to Sāma-Weda.

6. To są zaiste bogowie, przodkowie i ludzie: organem mowy są bogowie, umysłem są przodkowie, a oddechem życiowym są ludzie.

7. To są ojciec, matka i dziecko: umysł to ojciec, narząd mowy to matka, a siła życiowa to dziecko.

8-10. To jest zaiste to, co jest znane, co ma być znane i co jest nieznane. Cokolwiek jest znane, jest formą narządu mowy, ponieważ jest tym, który wie. Organ mowy chroni tego [który zna jego różne przejawy], stając się tym [co jest znane].

Cokolwiek ma być poznane, jest formą umysłu, ponieważ umysł jest tym, co ma być znane. Umysł chroni tego [który to wie], stając się tym [co ma być poznane].

Cokolwiek jest nieznane, jest formą oddechu życiowego, ponieważ oddech życiowy jest tym, co jest nieznane. Oddech życiowy chroni tego [który to wie], stając się tym [co jest nieznane].

11. Ziemia jest ciałem tego organu mowy, a ten ogień jest jego świetlistym organem. I tak daleko, jak daleko rozciąga się organ mowy, tak daleko rozciąga się ziemia i tak daleko rozciąga się ogień.

12. Teraz niebo jest ciałem tego umysłu, a to słońce [tamże] jest jego świetlistym organem. I tak daleko, jak daleko rozciąga się umysł, tak daleko rozciąga się ziemia i tak daleko rozciąga się ogień. Te dwie rzeczy (ogień i słońce) zostały zjednoczone i z tego narodził się oddech życiowy. On (oddech życiowy) jest najwyższym Panem (Indra). Nie ma rywala. Druga istota jest, rzeczywiście, rywalem. Ten, kto o tym wie, nie ma rywala.

13. Następnie woda jest ciałem tego oddechu życiowego, a ten księżyc [tamże] jest jego świetlistym organem. I jak daleko sięga oddech życiowy, tak daleko sięga woda, i tak daleko sięga księżyc. Wszystkie te są równe, wszystkie nieskończone. Ten, kto medytuje nad nimi jako skończonymi, zdobywa skończony świat, ale ten, kto medytuje nad nimi jako nieskończonymi, zdobywa nieskończony świat.

14. Ten Pradźāpati, reprezentowany przez rok, składa się z szesnastu części. Noce [i dni] są piętnastoma jego częściami, a stały punkt jest szesnastą. On [jako księżyc] jest powiększany i pomniejszany przez noce [i dni]. Poprzez szesnastą część przenika wszystkie żyjące istoty jako noc nowiu i wschodzi następnego poranka. Dlatego, na cześć tego bóstwa, tej nocy niech nikt nie przerywa oddechu żadnej żywej istoty, nawet jaszczurki.

15. Zaprawdę, osoba, która zna tę prawdę, jest samym Pradźāpati, obdarzonym szesnastoma częściami, reprezentowanym przez rok. Bogactwo stanowi piętnaście jego części, a ciało jest szesnastą częścią. Bogactwo zwiększa i zmniejsza Pradźāpati. Ciało jest nawą, a bogactwo jest jego kołem. Nawet gdy człowiek straci wszystko, ale zachowa swoje ciało, ludzie powiedzą, że stracił jedynie koło [które może znów odzyskać].

16. Teraz są to, rzeczywiście, trzy światy: świat ludzi, świat przodków i świat bogów. Świat ludzi można zdobyć tylko poprzez syna i żaden inny rytuał; świat przodków poprzez rytuały; a świat bogów poprzez medytację. Świat bogów jest najlepszym ze światów. Dlatego wychwala się medytację.

17. Teraz następuje powierzenie: Gdy człowiek myśli, że zbliża się jego śmierć, mówi do swojego syna: „Ty jesteś Brahmanem, ty jesteś ofiarą, ty jesteś światem.” Syn odpowiada: „Jestem Brahmanem, jestem ofiarą, jestem światem.”

[Śruti wyjaśnia myśli ojca:]
„Cokolwiek zostało przeze mnie (ojca) studiowane, wszystko to jest zjednoczone w słowie Brahman. Cokolwiek zostało przeze mnie (ojca) złożone w ofierze, wszystko to jest zjednoczone w słowie ofiara. I jakiekolwiek światy zdobyłem, wszystko to jest zjednoczone w słowie świat. Wszystko to jest rzeczywiście tylko tym. On (syn), będąc tym wszystkim, ochroni mnie od [więzów] tego świata.” Dlatego mówi się o dobrze pouczonym synu, że sprzyja on [zdobywaniu] świata; i dlatego [ojciec] poucza go.

Gdy ojciec, który zna tę wiedzę, opuszcza ten świat, on – wraz z własnym organem mowy, umysłem i prāṇą – przenika swojego syna. Jeśli, z powodu niedopatrzenia, jakikolwiek obowiązek został przez niego zaniedbany, syn go uwalnia od wszystkich tych zaniedbań; dlatego nazywa się go synem. Ojciec pozostaje na tym świecie poprzez syna. Boskie i nieśmiertelne organy mowy, umysł i prāṇa wchodzą w niego (ojca).

18. Boski organ mowy z ziemi i ognia wchodzi w niego. To jest boski organ mowy, dzięki któremu wszystko, co mówi, zostaje spełnione.

19. Boski umysł z nieba i słońca przenika go. To jest boski umysł, dzięki któremu człowiek staje się jedynie radosny i nie cierpi więcej.

20. Boski oddech życia (prāṇa) z wody i księżyca przenika go. I, rzeczywiście, to jest boski oddech życia, który – czy porusza się, czy nie – nie odczuwa bólu ani nie ulega zranieniu. Ten, kto to wie, staje się Jaźnią wszystkich istot. Jakim jest to bóstwo (Hiraṇjagarbha), takim staje się i on. I jak wszystkie istoty czczą to bóstwo, tak czczą również jego. Jakkolwiek stworzenia mogą cierpieć, ich cierpienie pozostaje z nimi; ale tylko zasługa przypada jemu. Żadne przewinienie nigdy nie dotyka bogów.

21. Teraz następuje rozważenie ślubowania (medytacyjnego kultu):
Pradźāpati stworzył organy. Kiedy zostały stworzone, zaczęły się ze sobą kłócić. Organ mowy postanowił: „Będę mówić”; oko: „Będę widzieć”; ucho: „Będę słyszeć.” Podobnie postąpiły inne organy, zgodnie ze swoimi funkcjami. Śmierć, przybierając formę zmęczenia, ogarnęła je – dosięgnęła je, a po dosięgnięciu, ograniczyła je. Dlatego organ mowy męczy się, podobnie jak oko i ucho. Ale śmierć nie dosięgnęła prāṇy (oddechu życia) w ciele. Inne organy postanowiły go poznać i powiedziały: „To rzeczywiście jest największe spośród nas; czy porusza się, czy nie, nie odczuwa bólu ani nie ulega zranieniu. No cóż, przyjmijmy formę tego!” Wszystkie przyjęły jego formę. Dlatego nazywa się je prāṇami na jego cześć.

W każdej rodzinie, w której jest człowiek, który to wie – tę rodzinę nazywa się jego imieniem. A ktokolwiek rywalizuje z tym, kto to wie, więdnie, a po zwiędnięciu, ostatecznie umiera. To odnosi się do ciała.

22. Teraz w odniesieniu do bogów. Ogień postanowił: „Będę płonąć”; słońce: „Będę dawać ciepło”; księżyc: „Będę świecić.” Tak samo postąpiły inne bóstwa, zgodnie ze swoimi funkcjami. Tym czym prāṇa w ciele jest wśród organów, tym powietrze (wāju) jest wśród bogów. Inne bóstwa bledną, ale nie powietrze. Powietrze jest bóstwem, które nigdy nie zachodzi.

23. Teraz jest ten wers (śloka):

Bogowie przestrzegali ślubu tego, z czego wschodzi słońce i w czym ono zachodzi. Ten [ślub] przestrzegany jest dziś i będzie przestrzegany jutro. Słońce wschodzi rzeczywiście z prāṇy (kosmicznej formy oddechu życia) i w niej również zachodzi. Bogowie nawet dziś przestrzegają tego samego ślubu, którego przestrzegali wtedy.

Dlatego człowiek powinien przestrzegać jednego ślubu – powinien wykonywać funkcje prāṇy i apāny (oddychanie i wydalanie), aby zło śmierci nie dosięgło go. A jeśli je wykonuje, powinien starać się je dokończyć. Dzięki temu zyskuje tożsamość z tym bóstwem albo żyje w tym samym świecie, co ono.

Wers 1.5.1

यत्सप्तान्नानि मेधया तपसाजनयत्पिता ।
एकमस्य साधारणम्, द्वे देवानभाजयत् ॥
त्रीण्यात्मनेऽकुरुत, पशुभ्य एकं प्रायच्छत् ।
तस्मिन्सर्वम् प्रतिष्ठितम् यच्च प्राणिति यच्च न ॥
कस्मात्तानि न क्षीयन्तेऽद्यमानानि सर्वदा ।
यो वैतामक्षितिम् वेद सोऽन्नमत्ति प्रतीकेन ॥
स देवानपिगच्छति, स ऊर्जमुपजीवति ॥
इति श्लोकाः ॥ १.५.१॥

yatsaptānnāni medhayā tapasājanayatpitā ।
ekamasya sādhāraṇam, dve devānabhājayat ॥
trīṇyātmane’kuruta, paśubhya ekaṃ prāyacchat ।
tasminsarvam pratiṣṭhitam yacca prāṇiti yacca na ॥
kasmāttāni na kṣīyante’dyamānāni sarvadā ।
yo vaitāmakṣitim veda so’nnamatti pratīkena॥
sa devānapigacchati, sa ūrjamupajīvati ॥
iti ślokāḥ ॥ 1.5.1 ॥

1. Poniższe wersy są mantrami:

Komentarz:

Człowiek nieświadomy jest zarówno konsumentem, jak i przedmiotem konsumpcji całego wszechświata. To znaczy, że każdy jest na przemian przyczyną i skutkiem dla wszystkich innych. Wszechświat, który człowiek nieświadomy stworzył jako swój przedmiot konsumpcji poprzez medytację i rytuały, podzielony w całości na siedem części jako przyczyny i skutki, nazywa się siedmioma rodzajami pożywienia, ponieważ jest przedmiotem konsumpcji. Dlatego to on jest ojcem siedmiu rodzajów pożywienia. Nie tylko Hiraṇjagarbha, ale każde istnienie w danym cyklu, które wykonuje medytację i rytuały zgodnie z pismami, jest tutaj określane jako ojciec wszystkiego w następnym cyklu.

Powyższe zostaje wyjaśnione:

Wers 1.5.2

‘यत्सप्तान्नानि मेधया तपसाजनयत्पिता’ इति मेधया हि तपसाजनयत्पिता । ‘एकमस्य साधारणम्’ इतीदमेवास्य तत् साधारणमन्नम् यदिदमद्यते । स य एतदुपास्ते न स पाप्मनो व्यावर्तते, मिश्रं ह्येतत् । ‘द्वे देवानभाजयत्’ इति हुतं च प्रहुतं च, तस्माद्देवेभ्यो जुह्वति च प्र च जुह्वति; अथो आहुर्दर्शपूर्णमासाविति । तस्मान्नेष्टियाजुकः स्यात् । ‘पशुभ्य एकं प्रायच्छत्’ इति तत्पयः । पयो ह्येवाग्रे मनुष्याश्च पशवश्चोपजीवन्ति; तस्मात् कुमारं जातं घृतं वै वाग्रे प्रतिलेहयन्ति, स्तनं वानुधापयन्ति; अथ वत्सम् जातमाहुरतृणाद इति । ‘तस्मिन् सर्वं प्रतिष्ठितम् यच्च प्राणिति यच्च न’ इति पयसि हीदं सर्वम् प्रतिष्ठितम्, यच्च प्राणिति यच्च न । तद्यदिदमाहुः, संवत्सरं पयसा जुह्वदप पुनर्मृत्युं जयतीति, न तथा विद्यात्; यदहरेव जुहोति, तदहः पुनर्मृत्युमपजयत्येवं विद्वान्, सर्वं हि देवेभ्योऽन्नाद्यम् प्रयच्छति । ‘कस्मात्तानि न क्षीयन्तेऽद्यमानानि सर्वदा’ इति पुरुषो वा अक्षितिः, स हीदमन्नं पुनः पुनर् जनयते । ‘यो वैतामक्षितिं वेद’ इति पुरुषो वा अक्षितिः, स हीदमन्नं धिया धिया जनयते कर्मभिः; यद्धैतन्न कुर्यात्क्षीयेत ह; ‘सोऽन्नमत्ति प्रतीकेन’ इति मुखम् प्रतीकम्, मुखेनेत्येतत् । ‘स देवानपिगच्छति, स ऊर्जमुपजीवति’ इति प्रशंसा ॥ १.५.२॥

’yatsaptānnāni medhayā tapasājanayatpitā’ iti medhayā hi tapasājanayatpitā । ‘ekamasya sādhāraṇam’ itīdamevāsya tat sādhāraṇamannam yadidamadyate । sa ya etadupāste na sa pāpmano vyāvartate, miśraṃ hyetat । ‘dve devānabhājayat’ iti hutaṃ ca prahutaṃ ca, tasmāddevebhyo juhvati ca pra ca juhvati; atho āhurdarśapūrṇamāsāviti । tasmānneṣṭiyājukaḥ syāt । ‘paśubhya ekaṃ prāyacchat’ iti tatpayaḥ । payo hyevāgre manuṣyāśca paśavaścopajīvanti; tasmāt kumāraṃ jātaṃ ghṛtaṃ vai vāgre pratilehayanti, stanaṃ vānudhāpayanti; atha vatsam jātamāhuratṛṇāda iti । ‘tasmin sarvaṃ pratiṣṭhitam yacca prāṇiti yacca na’ iti payasi hīdaṃ sarvam pratiṣṭhitam, yacca prāṇiti yacca na । tadyadidamāhuḥ, saṃvatsaraṃ payasā juhvadapa punarmṛtyuṃ jayatīti, na tathā vidyāt; yadahareva juhoti, tadahaḥ punarmṛtyumapajayatyevaṃ vidvān, sarvaṃ hi devebhyo’nnādyam prayacchati । ‘kasmāttāni na kṣīyante’dyamānāni sarvadā’ iti puruṣo vā akṣitiḥ, sa hīdamannaṃ punaḥ punar janayate । ‘yo vaitāmakṣitiṃ veda’ iti puruṣo vā akṣitiḥ, sa hīdamannaṃ dhiyā dhiyā janayate karmabhiḥ; yaddhaitanna kuryātkṣīyeta ha; ‘so’nnamatti pratīkena’ iti mukham pratīkam, mukhenetyetat । ‘sa devānapigacchati, sa ūrjamupajīvati’ iti praśaṃsā ॥ 1.5.2 ॥

Komentarz:

MEDYTACJĘ I RYTUAŁY: Sanskryckie słowa medha i tapas w tekście zwykle oznaczają inteligencję i ascezę. Ale w tym konkretnym kontekście słowa te mają inne znaczenie. Osoba nieświadoma, obdarzona pragnieniami, wykonuje obrzędy i medytacje zgodnie z nakazami pism (kontemplacja bóstw), a rezultatem jest stworzenie wszechświata. Osiągnięcie stanu drzew, kamieni i innych nieruchomych obiektów jest wynikiem działań niezgodnych z pismami. Ale tutaj mowa jest o rytuałach zgodnymi z pismami, ponieważ z ich pomocą tworzone są wyższe poziomy istnienia. Ale nawet te poziomy podlegają prawu przyczynowości i należą do sfery ignorancji. Upaniszad wspomina o nich, aby stworzyć w umysłach poszukiwaczy wstręt do wszelkiego fenomenalnego stworzenia. „Ponieważ cały ten materialny i subtelny wszechświat jest nieczysty, przemijający, składający się z celów i środków, pełen cierpienia i należący do kategorii niewiedzy, człowiek zaczyna odczuwać do niego wstręt, a dla tego, kto tak zniechęcony poszukuje Prawdy, trzeba wprowadzić Poznanie Brahmana.” (Śaṅkarāćārja)

POŻYWIENIE JEST TYM ITD.: Ojciec, po stworzeniu różnych rodzajów pożywienia, zaprojektował je jako wspólne pożywienie dla wszystkich istot jedzących.

NIGDY NIE JEST WOLNY OD ZŁA: Porównaj: „Ale niegodziwi ludzie, którzy gotują jedzenie tylko dla siebie, zaprawdę jedzą grzech” (B.G. 3.13). „Zaprawdę złodziejem jest ten, który cieszy się rzeczami, które oni (bogowie) dają, nie oferując im niczego w zamian” (B.G. 3.12).

OFIARY… W INNY SPOSÓB: Odnosi się do dodatkowych ofiar składanych po głównych rytuałach ogniowych.

NIEKTÓRZY JEDNAK TWIERDZĄ ITP.: Upaniszad wspiera ten pogląd.

ROZTOPIONE MASŁO: Jest to przetworzona forma mleka.

ŻE JESZCZE NIE JE TRAWY: Oznacza to, że istoty te wciąż żywią się mlekiem.

OPIERA SIĘ NA MLEKU, … NIE ODDYCHA: Ofiary składane w ogniu prowadzą do powstania słońca; ze słońca pochodzi deszcz; z deszczu – pożywienie; z pożywienia – istoty żywe. W ten sposób cały wszechświat zależy od rytuałów ogniowych (Agnihotra), a mleko stanowi ich integralną część.

PRZEZWYCIĘŻA DALSZĄ ŚMIERĆ: Po śmierci odradza się wśród bogów, gdzie nie podlega już śmierci.

DLA … SKŁADA OFIARĘ: Nie musi czekać roku, aby osiągnąć tożsamość ze wszechświatem; może to osiągnąć w ciągu jednego dnia.

OFIARUJE BOGOM … POŻYWIENIE: Podczas składania ofiar uważa siebie za jedność z ofiarami, które są pożywieniem bogów. Dzięki temu osiąga jedność z bogami jako ich pożywienie. Będąc jednym z bogami (czyli z Pradźāpati), przezwycięża śmierć. Na końcu cyklu osiąga ostateczne Wyzwolenie, bez konieczności ponownego narodzenia na ziemi. Śmierć jest bowiem wynikiem indywidualizacji.

SIĘ NIE WYCZERPUJE ITD.: Od chwili, gdy ojciec stworzył siedem rodzajów pożywienia i rozdzielił je pomiędzy różne rodzaje zjadaczy, istoty nieustannie się nimi żywią. Pożywienie powinno się wyczerpać, ponieważ wszystko, co jest stworzone, musi zostać zużyte. Jednak pożywienie nie maleje, co oznacza, że wszechświat pozostaje nietknięty. Musi więc istnieć przyczyna jego trwałości.

ODPOWIEDŹ BRZMI ITD.: Tak jak ojciec pierwotnie stworzył różne rodzaje pożywienia poprzez swoją medytację i rytuały, tak ci, którym przekazał pożywienie, stają się również jego twórcami, ponieważ odtwarzają je dzięki swojej medytacji i rytuałom.

GDYBY TEGO NIE ZROBIŁ ITD.: Tak jak zjadacz pożywienia stale je spożywa, tak samo nieustannie je tworzy zgodnie ze swoją medytacją i rytuałami. To dzięki temu ciągłemu procesowi tworzenia zjadacz staje się przyczyną trwałości pożywienia. Dlatego pożywienie nie wyczerpuje się, mimo że jest spożywane. W rezultacie cały wszechświat – będący serią medytacji, rytuałów, środków i celów, działań i ich rezultatów – chociaż przemijający, nieczysty i nietrwały, wydaje się tym, którzy są z nim związani, niezniszczalny, wieczny i pełen substancji.

Druga część tej Upaniszady ma wprowadzić Wiedzę o Brahmanie tym, którzy odczuwają wstręt do fenomenalnego wszechświata.

SPOŻYWA … NADRZĘDNY: Ten, kto wie, że istota będąca ojcem różnych rodzajów pożywienia jest przyczyną ich trwałości, spożywa pożywienie w sposób nadrzędny i nigdy nie staje się jego podrzędną częścią. W przeciwieństwie do nieświadomego człowieka, mędrzec, będąc jednością z pożywieniem, staje się jedynie jego zjadaczem, a nigdy pożywieniem.

Cztery rodzaje pożywienia zostały opisane w poprzednim wersecie. Teraz wyjaśnione zostają pozostałe trzy, będące wynikiem rytuałów związanych z pięcioma czynnikami:

Wers 1.5.3

‘त्रीण्यात्मनेऽकुरुत’ इति मनो वाचं प्राणं, तान्यात्मनेऽकुरुत; ‘अन्यत्रमना अभूवम्, नादर्शम्,’ ‘अन्यत्रमना अभूवम्, नाश्रौषम्’ इति, मनसा ह्येव पश्यति, मनसा सृणोति । कामः संकल्पो विचिकित्सा श्रद्धाऽश्रद्धा धृतिरधृतिर्ह्रीर्धीर्भीरित्येतद्सर्वं मन एव; तस्मादपि पृष्ठत उपस्पृष्टो मनसा विजानाति; यः कश्च शब्दो वागेव सा । एषा ह्यन्तमायत्ता, एषा हि न; प्राणोऽपानो व्यान उदानः समनोऽन इत्येतत्सर्वं प्राण एव; एतन्मयो वा अयमात्मा, वाङ्मयो मनोमयः प्राणमयः ॥ १.५.३॥

‘trīṇyātmane’kuruta’ iti mano vācaṃ prāṇaṃ, tānyātmane’kuruta; ‘anyatramanā abhūvam, nādarśam,’ ‘anyatramanā abhūvam, nāśrauṣam’ iti, manasā hyeva paśyati, manasā sṛṇoti । kāmaḥ saṃkalpo vicikitsā śraddhā’śraddhā dhṛtiradhṛtirhrīrdhīrbhīrityetadsarvaṃ mana eva; tasmādapi pṛṣṭhata upaspṛṣṭo manasā vijānāti; yaḥ kaśca śabdo vāgeva sā । eṣā hyantamāyattā, eṣā hi na; prāṇo’pāno vyāna udānaḥ samano’na ityetatsarvaṃ prāṇa eva; etanmayo vā ayamātmā, vāṅmayo manomayaḥ prāṇamayaḥ ॥ 1.5.3 ॥

Jakikolwiek dźwięk istnieje, jest jedynie narządem mowy; służy on bowiem do określania rzeczy, ale sam nie może zostać ujawniony.

Komentarz:

[MÓWIĄ:] „MÓJ UMYSŁ … SŁYSZAŁEM TEGO”: Powstaje wątpliwość co do istnienia i natury umysłu. Upaniszad stwierdza, że umysł istnieje niezależnie od organów zewnętrznych. Samo działanie narządu zmysłu nie wystarcza do percepcji. Musi istnieć organ uwagi, a tym organem jest umysł.

JEST JASNE ITD.: Dlatego rozumie się, że istnieje wewnętrzny organ zwany umysłem, który łączy się z obiektami percepcji zewnętrznych narządów. W przypadku jego nieobecności oko i inne zmysły nie są w stanie postrzegać swoich obiektów, mimo że mają do tego zdolność. Widzenie, słyszenie i inne zmysły nie działają, gdy umysł jest zajęty czymś innym.

PRAGNIENIE: Dotyczy m.in. pociągu seksualnego i podobnych emocji.

ROZRÓŻNIANIE: Proces rozpoznawania, np. czy dana rzecz jest biała czy niebieska itd.

WIARA: Zaufanie do skuteczności rytuałów odnoszących się do niewidzialnych celów, a także do istnienia bogów itp.

WYTRWAŁOŚĆ: Stymulowanie ciała, umysłu i innych elementów, gdy są przygnębione.

NAWET GDY ITD.: To kolejny argument przemawiający za niezależnym istnieniem umysłu. Nawet bez patrzenia można odróżnić dotyk dłoni od dotyku kolana. To umysł pozwala odróżnić różne rodzaje wrażeń.

DŹWIĘK: Może być wytwarzany przez język lub instrumenty muzyczne.

NIE MOŻE … UJAWNIONY: Narząd mowy jest samoświetlny, jak lampa. Ujawnianie jest funkcją narządu. Jeśli przyjmiemy, że coś innego ujawnia narząd, wpada się w nieskończony regres (regressus ad infinitum).

PRĀṆA: Życiowy oddech, który przemieszcza się ku górze. Jego działanie związane jest z sercem i ma zdolność poruszania się do ust oraz nozdrzy.

APĀNA: Życiowy oddech, który przemieszcza się w dół. Jego działanie obejmuje obszar poniżej serca i rozciąga się do pępka, wspomagając wydalanie.

WJĀNA: Rozproszony oddech, który reguluje prāṇę i apānę oraz łączy je w harmonijną całość. Jest źródłem działań wymagających siły. Podtrzymuje życie w momentach, gdy nie ma ani wdechu, ani wydechu – na przykład podczas naciągania cięciwy łuku przed wystrzeleniem strzały.

UDĀNA: Działa ku górze, prowadząc duszę w głębokim śnie ku wewnętrznej Rzeczywistości lub oświeconą duszę z ciała przez otwór na czubku głowy w chwili śmierci.

SĀMANA: Ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmu oraz napojów.

ANA: Ogólny termin odnoszący się do różnych funkcji oddechu życiowego, dotyczących całości działań ciała.

CIAŁO: Słowo ātman, które w rzeczywistości oznacza Jaźń, tutaj odnosi się do ciała, ponieważ osoby nieświadome utożsamiają ciało z Jaźnią.

Trzy rodzaje pożywienia – umysł, narząd mowy i oddech życiowy – zostały opisane z perspektywy ciała. Teraz zostaną wyjaśnione z punktu widzenia żywiołów i bogów.

Wyjaśnienie pożywienia w odniesieniu do subtelnych żywiołów i Hiraṇjagarbhy, który jest bóstwem utożsamianym z całością subtelnych ciał:

Wers 1.5.4

त्रयो लोकाः एत एव; वागेवायं लोकः, मनोऽन्तरिक्षलोकः, प्राणोऽसौ लोकाः ॥ १.५.४॥

trayo lokāḥ eta eva; vāgevāyaṃ lokaḥ, mano’ntarikṣalokaḥ, prāṇo’sau lokāḥ ॥ 1.5.4 ॥

4. To są zaiste trzy światy: narząd mowy jest tym światem (ziemią), umysł jest światem pośrednim (przestworzem), a oddech życiowy jest tamtym światem (niebem).

Komentarz:

Do tego wersu nie ma komentarza.

Wers 1.5.5

त्रयो वेदा एत एव; वागेवर्ग्वेदः, मनो यजुर्वेदः, प्राणह् सामवेदः ॥ १.५.५॥

trayo vedā eta eva; vāgevargvedaḥ, mano yajurvedaḥ, prāṇah sāmavedaḥ ॥ 1.5.5 ॥

5. To są zaiste trzy Wedy: organem mowy jest Ryg-Weda, umysł to Jadźur-Weda, a oddech życiowy to Sāma-Weda.

Komentarz:

Do tego wersu nie ma komentarza.

Wers 1.5.6

देवाः पितरो मनुष्या एत एव; वागेव देवाः, मनः पितरः, प्राणो मनुष्याः ॥ १.५.६॥

devāḥ pitaro manuṣyā eta eva; vāgeva devāḥ, manaḥ pitaraḥ, prāṇo manuṣyāḥ ॥ 1.5.6 ॥

6. To są zaiste bogowie, przodkowie i ludzie: organem mowy są bogowie, umysłem są przodkowie, a oddechem życiowym są ludzie.

Komentarz:

Do tego wersu nie ma komentarza.

Wers 1.5.7

पिता माता प्रजैत एव; मन एव पिता, वङ्माता, प्राणः प्रजा ॥ १.५.७॥

pitā mātā prajaita eva; mana eva pitā, vaṅmātā, prāṇaḥ prajā ॥ 1.5.7 ॥

7. To są ojciec, matka i dziecko: umysł to ojciec, narząd mowy to matka, a siła życiowa to dziecko.

Komentarz:

Do tego wersu nie ma komentarza.

Wers 1.5.8-10

विज्ञातं विजिज्ञास्यमविज्ञातमेत एव; यत्किंच विज्ञातम्, वाचस्तद्रूपम्, वाग्घि विज्ञाता; वागेनं तद्भूत्वावति ॥ १.५.८॥
यत्किंच विजिज्ञास्यं मनसस्तद्रूपम्, मनो हि विज्ञास्यम्; मन एनं तद्भूत्वावति ॥ १.५.९॥
यत्किंचाविज्ञातं प्राणस्य तद्रूपम्, प्राणो ह्यविज्ञातः; प्राण एवं तद्भूत्वावति ॥ १.५.१०॥

vijñātaṃ vijijñāsyamavijñātameta eva; yatkiṃca vijñātam, vācastadrūpam, vāgghi vijñātā; vāgenaṃ tadbhūtvāvati ॥ 1.5.8 ॥
yatkiṃca vijijñāsyaṃ manasastadrūpam, mano hi vijñāsyam; mana enaṃ tadbhūtvāvati ॥ 1.5.9 ॥
yatkiṃcāvijñātaṃ prāṇasya tadrūpam, prāṇo hyavijñātaḥ; prāṇa evaṃ tadbhūtvāvati ॥ 1.5.10 ॥

8. To jest zaiste to, co jest znane, co ma być znane i co jest nieznane. Cokolwiek jest znane, jest formą narządu mowy, ponieważ jest tym, który wie. Organ mowy chroni tego [który zna jego różne przejawy], stając się tym [co jest znane].

9. Cokolwiek ma być poznane, jest formą umysłu, ponieważ umysł jest tym, co ma być znane. Umysł chroni tego [który to wie], stając się tym [co ma być poznane].

10. Cokolwiek jest nieznane, jest formą oddechu życiowego, ponieważ oddech życiowy jest tym, co jest nieznane. Oddech życiowy chroni tego [który to wie], stając się tym [co jest nieznane].

Komentarz:

PONIEWAŻ … KTÓRY WIE: Ponieważ jest samoświetlny.

PONIEWAŻ UMYSŁ … ZNANE: Ponieważ umysł przyjmuje formę wątpliwości i rozważa za i przeciw danej rzeczy.

ODDECH ŻYCIOWY CHRONI TEGO ITD.: To znaczy, oddech życiowy staje się jego pożywieniem w formie tego, co jest nieznane.

Następujące trzy wersy wyjaśniają organ mowy, umysł i oddech życiowy z punktu widzenia bogów:

Wers 1.5.11

तस्यै वाचः पृथिवी शरीरम्, ज्योतीरूपमयमग्निः; तद्यावत्य् एव वाक्, तावती पृथिवी, तावनयमग्निः ॥ १.५.११॥

tasyai vācaḥ pṛthivī śarīram, jyotīrūpamayamagniḥ; tadyāvaty eva vāk, tāvatī pṛthivī, tāvanayamagniḥ ॥ 1.5.11 ॥

Komentarz:

CIAŁEM: Zewnętrznym pojemnikiem.

TEN OGIEŃ: Ziemski ogień.

ŚWIETLISTYM ORGANEM: „Organ mowy Hiraṇjagarbha ma dwie formy: jedną jako efekt (ciało), pojemnik, która jest nieświetlista; drugą jako instrument (organ), zawartość, która jest świetlista.” (Śaṅkarāćārja)

Wers 1.5.12

अथैतस्य मनसो द्यौः शरीरम्, ज्योतिरूपमसावादित्यः; तद्यावदेव मनः, तावती द्यौः, तावानसावादित्यः; तौ मिथुनं समैताम्, ततः प्राणोऽजायत; स इन्द्रः, स एसोऽसपत्नः, द्वितीयो वै सपत्नः; नास्य सपत्नो भवति, य एवं वेद ॥ १.५.१२॥

athaitasya manaso dyauḥ śarīram, jyotirūpamasāvādityaḥ; tadyāvadeva manaḥ, tāvatī dyauḥ, tāvānasāvādityaḥ; tau mithunaṃ samaitām, tataḥ prāṇo’jāyata; sa indraḥ, sa eso’sapatnaḥ, dvitīyo vai sapatnaḥ; nāsya sapatno bhavati, ya evaṃ veda ॥ 1.5.12 ॥

Komentarz:

ZOSTAŁY ZJEDNOCZONE: Ogień i słońce zostały zjednoczone między dwiema połówkami kosmicznej skorupy. Słońce, jako ojciec, pełni funkcję generowania. Ogień, lub organ mowy, jako matka, pełni funkcję przejawiania. Dobrze wiadomo, że dzięki słońcu, które reprezentuje ojca, dojrzewa nasiono, a ogień (ciepło) z ziemi, który reprezentuje matkę, przejawia kiełek.

NIE MA RYWALA: Oświadczenie zawiera wskazówkę do medytacji.

Wers 1.5.13

अथैतस्य प्राणस्यापः शरीरम्, ज्योतीरूपमसौ चन्द्रः; तद्यावानेव प्राणः, तावत्य आपः, तावानसौ चन्द्रः, त एते सर्व एव समाः, सर्वेऽनन्ताः; स यो हैतानन्तवत उपास्तेऽन्तवन्तं स लोकं जयति; अथ यो हैताननन्तानुपास्तेऽनन्तं स लोकं जयति ॥ १.५.१३॥

athaitasya prāṇasyāpaḥ śarīram, jyotīrūpamasau candraḥ; tadyāvāneva prāṇaḥ, tāvatya āpaḥ, tāvānasau candraḥ, ta ete sarva eva samāḥ, sarve’nantāḥ; sa yo haitānantavata upāste’ntavantaṃ sa lokaṃ jayati; atha yo haitānanantānupāste’nantaṃ sa lokaṃ jayati ॥ 1.5.13 ॥

Komentarz:

TE: Organ mowy (wāk), umysł i oddech życiowy (prāṇa). To są trzy rodzaje pożywienia stworzonego przez ojca (tj. duchowego aspiranta z poprzedniego cyklu, który teraz stał się Pradźāpati) poprzez rytuały i medytację. Cały wszechświat w swoim materialnym i subtelnym aspekcie jest przez nie przeniknięty.

RÓWNE: Pod względem rozmiaru. Przenikają wszystko, co dotyczy świata ożywionego w jego aspektach związanych z ciałem (adhjātmika) i elementami (adhibhautika).

NIESKOŃCZONE: Trwają tak długo, jak trwa wszechświat względny. Z pewnością nie ma wiedzy o wszechświecie względnym innym niż ciała i organy. Już wcześniej stwierdzono, że mowa, umysł i oddech życiowy składają się z ciała i organów.

ZDOBYWA … ŚWIAT: Rezultat jest proporcjonalny do medytacji.

Wers 1.5.14

स एष संवत्सरः प्रजापतिः षोडशकलः, तस्य रात्रय एव पञ्चदश कलाः, ध्रुवैवास्य षोदशि कला; स रात्रिभिरेवा च पूर्यतेऽप च क्षीयते; सोऽमावास्यां रात्रिमेतया षोडस्या कलया सर्वमिदं प्राणभृदनुप्रविश्य ततः प्रातर्जायते; तस्मादेतं रात्रिम् प्राणभृतः प्राणं न विच्छिन्द्यात्, अपि कृकतासस्य, एतस्या एव देवताया अपचित्यै ॥ १.५.१४॥

sa eṣa saṃvatsaraḥ prajāpatiḥ ṣoḍaśakalaḥ, tasya rātraya eva pañcadaśa kalāḥ, dhruvaivāsya ṣodaśi kalā; sa rātribhirevā ca pūryate’pa ca kṣīyate; so’māvāsyāṃ rātrimetayā ṣoḍasyā kalayā sarvamidaṃ prāṇabhṛdanupraviśya tataḥ prātarjāyate; tasmādetaṃ rātrim prāṇabhṛtaḥ prāṇaṃ na vicchindyāt, api kṛkatāsasya, etasyā eva devatāyā apacityai ॥ 1.5.14 ॥

Komentarz:

NOCE: To znaczy dni księżycowe.

ON … NOCE [I DNI]: Dni księżycowe są tutaj nazwane częściami. W jasnej połowie miesiąca Pradźāpati, który jest księżycem, jest napełniany przez dni księżycowe zaczynające się od pierwszego, poprzez stopniowe zwiększanie części; to znaczy, wzrasta, aż osiągnie pełnię swojego kręgu w noc pełni księżyca. Również zmniejsza się przez nie w ciemnej połowie miesiąca poprzez stopniowe zmniejszanie części, aż pozostaje tylko stały punkt w noc nowiu. Pradźāpati jest symbolem czasu.

PRZENIKA ITD.: Poprzez wodę, którą piją, i zboża, które jedzą.

NIECH NIKT … JASZCZURKI: Zabijanie zwierząt jest zazwyczaj zakazane w pismach, z wyjątkiem pewnych określonych okazji (por. Cz. Up. 8.15.1). Obecny tekst nie jest w sprzeczności z tym nakazem; nie propaguje zabijania zwierząt w innych momentach niż noc nowiu. Jest to jedynie specjalny zakaz na cześć tego bóstwa.

Pradźāpati składa się z pięciu czynników: ojca, matki, dziecka, bogactwa i rytuałów. Niebo, słońce i umysł są ojcem; ziemia, ogień i organ mowy są jego żoną, matką; oddech życiowy jest ich dzieckiem; dni księżycowe, czyli części, są bogactwem (ponieważ zwiększają się i zmniejszają jak ono); a fakt, że te części, które są podziałami czasu, powodują zmiany we wszechświecie, jest rytuałami. W ten sposób Pradźāpati jako całość wyłania się jako wynik rytuałów z pięcioma czynnikami, co jest całkowicie zgodne z jego pragnieniem: „Chcę mieć żonę, abym mógł się narodzić [jako dziecko]; i niech będę miał bogactwo, abym mógł wykonywać rytuały.” (1.4.17)

Wers 1.5.15

यो वै स सम्वत्सरः प्रजापतिः षोडशकलः, अयमेव स योऽयमेवंवित्पुरुषः; तस्य, वित्तमेव पञ्चदश कलाः, आत्मैवास्य षोडशि कला, स वित्तेनैवा च पूरय्तेऽप च क्षीयते; तदेतन्नध्यम् यदयमात्मा, प्रधिर्वित्तम्; तस्माद्यद्यपि सर्वज्यानिं जीयते, आत्मना चेज्जीवति, प्रधिनागादित्येवाहुः ॥ १.५.१५॥

yo vai sa samvatsaraḥ prajāpatiḥ ṣoḍaśakalaḥ, ayameva sa yo’yamevaṃvitpuruṣaḥ; tasya, vittameva pañcadaśa kalāḥ, ātmaivāsya ṣoḍaśi kalā, sa vittenaivā ca pūrayte’pa ca kṣīyate; tadetannadhyam yadayamātmā, pradhirvittam; tasmādyadyapi sarvajyāniṃ jīyate, ātmanā cejjīvati, pradhināgādityevāhuḥ ॥ 1.5.15 ॥

Komentarz:

ZAPRAWDĘ, OSOBA ITD.: Nie należy uznawać Pradźāpati za odległą istotę, ponieważ jest jest bezpośrednio obserwowany pod postacią człowieka, który wie o swojej tożsamości z Pradźāpati.

BOGACTWO: Takie jak bydło i pola.

CIAŁO ITD.: Ciało odpowiada stałemu punktowi księżyca.

BOGACTWO ITD.: Bogactwo symbolizuje zewnętrzne dodatki, takie jak szprychy i obręcz koła.

STRACI ITD.: To znaczy, zostanie pozbawiony jedynie swoich zewnętrznych dodatków, jak koło tracące szprychy i obręcz. Innymi słowy, jeśli żyje, może ponownie się rozwijać za pomocą bogactwa.

Ogólnie stwierdzono, że syn, rytuały i medytacja prowadzą do osiągnięcia różnych światów. Teraz opisany jest określony związek między środkami a celami:

Wers 1.5.16

अथ त्रयो वाव लोकाः—मनुष्यलोकः पितृलोको देवलोक इति; सोऽयं मनुष्यलोकः पुत्रेणैव जय्यः, नान्येन कर्मणा; कर्मणा पितृलोकाः, विद्यया देवलोकः; देवलोको वै लोकानां श्रेष्ठः, तस्माद्विद्यां प्रशंसन्ति। ॥ १.५.१६॥

atha trayo vāva lokāḥ—manuṣyalokaḥ pitṛloko devaloka iti; so’yaṃ manuṣyalokaḥ putreṇaiva jayyaḥ, nānyena karmaṇā; karmaṇā pitṛlokāḥ, vidyayā devalokaḥ; devaloko vai lokānāṃ śreṣṭhaḥ, tasmādvidyāṃ praśaṃsanti ॥ 1.5.16 ॥

Komentarz:

RYTUAŁY: Takie jak ofiara Agnihotra.

MEDYTACJA: Sanskryckie słowo upāsana, jak już wspomniano, oznacza formę kultu, w której medytacja nad bóstwem odgrywa ważną rolę. Słowo rytuały (karma) odnosi się do rytualnego kultu bez medytacji.

Trzy środki, nazywane synem, rytuałami i medytacją, zostały powiązane z ich odpowiednimi rezultatami, trzema światami. Żona, będąca pomocą w uzyskaniu syna i w wykonywaniu rytuałów, nie jest uważana za osobny środek, podobnie jak bogactwo, które jest niezbędną pomocą dla rytuałów. Dlatego nie są one wymieniane. Jednak teraz wyjaśniono w jaki sposób syn pomaga zdobyć świat ludzi:

Wers 1.5.17

अथातः संप्रत्तिः—यदा प्रैष्यन्मन्यतेऽथ पुत्रमाह, त्वं ब्रह्म, त्वं यज्ञः, त्वं लोक इति; स पुत्रः प्रत्याह, अहं ब्रह्म, अहं यज्ञः, अहं लोक इति; यद्वै किंचानूक्तं तस्य सर्वस्य ब्रह्मेत्येकता । ये वै के च यज्ञस्तेषां सर्वेषां यज्ञ इत्येकता; ये वै के च लोकास्तेषां सर्वेषां लोक इत्येकता; एतावद्वा इदं सर्वम्; एतन्मा सर्वं सन्नयमितोऽभुनजदिति, तस्मात् पुत्रमनुशिष्ठं लोक्यमाहुः, तस्मादेनमनुसशाति; स यदैवंविदस्माल्लोकात्प्रैति, अथैभिरेव प्राणैः सह पुत्रमाविशति । स यद्य् अनेन किंचिदक्ष्णयाऽकृतम् भवति, तस्मादेनं सर्वस्मात्पुत्रो मुञ्चति, तस्मात्पुत्रो नाम; स पुत्रेणैवास्मिंल्लोके प्रतिष्ठति, अथैनमेते दैवाः प्राणा अमृता आविशन्ति ॥ १.५.१७॥

athātaḥ saṃprattiḥ—yadā praiṣyanmanyate’tha putramāha, tvaṃ brahma, tvaṃ yajñaḥ, tvaṃ loka iti; sa putraḥ pratyāha, ahaṃ brahma, ahaṃ yajñaḥ, ahaṃ loka iti; yadvai kiṃcānūktaṃ tasya sarvasya brahmetyekatā । ye vai ke ca yajñasteṣāṃ sarveṣāṃ yajña ityekatā; ye vai ke ca lokāsteṣāṃ sarveṣāṃ loka ityekatā; etāvadvā idaṃ sarvam; etanmā sarvaṃ sannayamito’bhunajaditi, tasmāt putramanuśiṣṭhaṃ lokyamāhuḥ, tasmādenamanusaśāti; sa yadaivaṃvidasmāllokātpraiti, athaibhireva prāṇaiḥ saha putramāviśati । sa yady anena kiṃcidakṣṇayā’kṛtam bhavati, tasmādenaṃ sarvasmātputro muñcati, tasmātputro nāma; sa putreṇaivāsmiṃlloke pratiṣṭhati, athainamete daivāḥ prāṇā amṛtā āviśanti ॥ 1.5.17 ॥

Komentarz:

POWIERZENIE: Jest to nazwa rytuału, nazwanego tak, ponieważ dzięki niemu ojciec powierza swoje obowiązki synowi.

COKOLWIEK… BRAHMAN: To znaczy: „Niech nauka Wed, która dotąd była moim obowiązkiem, odtąd będzie wykonywana przez ciebie, ponieważ jesteś Brahmanem.”

COKOLWIEK… OFIARA: „Niech ofiary, które miałem złożyć, niezależnie od tego, czy je złożyłem, czy nie, odtąd będą składane przez ciebie.”

JAKIEKOLWIEK ŚWIATY… ŚWIAT: „Jakiekolwiek światy miałem zdobyć, niezależnie od tego, czy je zdobyłem, czy nie, ty powinieneś zdobyć je dla mnie.”

WSZYSTKO TO ITD.: Cały obowiązek świeckiego gospodarza to studiowanie Wed, składanie ofiar i zdobywanie światów.

ON (SYN) ITD.: Przez wykonywanie tych obowiązków osobiście.

GDY OJCIEC ITD.: Z powodu ustania błędnego przekonania ograniczającego ich do ciała, organy mowy ojca, jego umysł i prāṇa w swojej kosmicznej formie przenikają wszystko – ziemię, ogień i wszystko inne – jak światło lampy, która była w środku dzbana, gdy dzban zostanie rozbity. I sam ojciec, wraz z organami, przenika wszystko; ponieważ jest utożsamiony z organem mowy, umysłem i prāṇą. Osiągnął tożsamość z Hiraṇjagarbhą i staje się jaźnią wszystkiego, w tym swojego syna. Myśl jest taka: „Ojciec, który ma syna pouczonego w ten sposób, pozostaje na tym świecie, po swojej śmierci, jako ten syn; nie należy go uważać za zmarłego.”

DLATEGO NAZYWA SIĘ GO SYNEM: Wywodzące się znaczenie słowa syn (putra) to ten, który wybawia (tra) ojca, wypełniając jego zaniedbania.

OJCIEC… SYNA: W ten sposób świecki gospodarz zdobywa ten świat ludzi przez swojego syna.

BOSKIE ITD.: To znaczy te, które należą do Hiraṇjagarbhy.

WCHODZĄ ITD.: Przenikają ojca, który powierzył swoje obowiązki synowi.

To, jak boska mowa itd. wchodzą w niego, zostanie opisane w dwóch następujących wersach:

Wers 1.5.18

पृथिव्यै चैनमग्नेश्च दैवी वागाविशति; सा वै दैवी वाग्यया यद्यदेव वदति तत्तद्भवति ॥ १.५.१८॥

pṛthivyai cainamagneśca daivī vāgāviśati; sā vai daivī vāgyayā yadyadeva vadati tattadbhavati ॥ 1.5.18 ॥

18. Boski organ mowy z ziemi i ognia wchodzi w niego. To jest boski organ mowy, dzięki któremu wszystko, co mówi, zostaje spełnione.

Komentarz:

BOSKI ORGAN ITD.: Boski organ mowy (należący do Hiraṇjagarbha), składający się z ziemi i ognia, jest materiałem organów mowy wszystkich. Jednak u ignoranta jest on ograniczony przez przywiązanie i inne wady związane z ciałem. U mędrca, gdy te wady zostaną wyeliminowane, staje się wszechprzenikający, jak woda, gdy usunięte zostaną przeszkody.

COKOLWIEK… SPEŁNIONE: Jego słowa stają się nieodparte i niezawodne.

Wers 1.5.19

दिवश्चैनमादित्याच्च दैवं मन आविशति; तद्वै दैवं मनो येनानन्द्येव भवति, अथो न शोचति ॥ १.५.१९॥

divaścainamādityācca daivaṃ mana āviśati; tadvai daivaṃ mano yenānandyeva bhavati, atho na śocati ॥ 1.5.19 ॥

19. Boski umysł z nieba i słońca przenika go. To jest boski umysł, dzięki któremu człowiek staje się jedynie radosny i nie cierpi więcej.

Komentarz:

Przyczyną bólu i cierpienia jest utożsamienie z ograniczoną osobowością, stworzoną przez ignorancję. Kiedy to ograniczenie zostaje zniszczone, mędrzec osiąga tożsamość ze wszystkim i doświadcza najwyższego szczęścia.

Wers 1.5.20

अद्भ्यस्चैनं चन्द्रमसस्च दैवः प्राण आविशति; स वै दैवः प्राणो यः संचरंश्चासंचरंश्च न व्यथते, अथो न रिष्यति; स एवंवित्सर्वेषाम् भूतानामात्मा भवति; यथैषा देवतैवं सः; यथैतां देवतां सर्वाणि भूतान्यवन्ति, एवं हैवंविदं सर्वानि भूतान्यवन्ति । यदु किंचेमाः प्रजाः शोचन्ति, अमैवासां तद्भवति, पुन्यमेवामुं गच्छति, न ह वै देवान् पापं गच्छति ॥ १.५.२०॥

adbhyascainaṃ candramasasca daivaḥ prāṇa āviśati; sa vai daivaḥ prāṇo yaḥ saṃcaraṃścāsaṃcaraṃśca na vyathate, atho na riṣyati; sa evaṃvitsarveṣām bhūtānāmātmā bhavati; yathaiṣā devataivaṃ saḥ; yathaitāṃ devatāṃ sarvāṇi bhūtānyavanti, evaṃ haivaṃvidaṃ sarvāni bhūtānyavanti । yadu kiṃcemāḥ prajāḥ śocanti, amaivāsāṃ tadbhavati, punyamevāmuṃ gacchati, na ha vai devān pāpaṃ gacchati ॥ 1.5.20 ॥

Komentarz:

PORUSZA SIĘ: Odnosi się do istot żywych, które się poruszają.
JAŹNIĄ WSZYSTKICH ITD.: To znaczy prāṇa, umysł i mowa, które stanowią Jaźń.

JAKKOLWIEK ITD.: Jednostki cierpią z powodu swojej identyfikacji z ograniczonymi rzeczami. Ale w Duszy Świata zawarte są wszystkie jednostki; cierpienie jednostki nie może Jej dotknąć.

Poniżej znajduje się adaptacja komentarza Śaṅkarāćārji:
Można by twierdzić, że jeśli ktoś staje się Jaźnią wszystkich istot i utożsamia się z ich ciałami i organami, to może być dotknięty ich radościami i smutkami. Odpowiedź brzmi przecząco. Ci, którzy utożsamiają się z ograniczonymi obiektami, są dotknięci smutkiem. Na przykład, gdy ktoś ich obraża, myślą, że zostali obrażeni. Jednak mędrzec, który jest Jaźnią wszystkich, nie utożsamia się szczególnie ani z obiektem obrażanym, ani z osobą, która obraża, i dlatego nie może być z tego powodu nieszczęśliwy. Podobnie, nie ma powodu do smutku z powodu śmierci kogoś innego. Człowiek odczuwa smutek, gdy ktoś umiera, myśląc, że to był jego syn lub brat – smutek wynika z tego związku, a gdy tej przyczyny brak, nie odczuwa się cierpienia, nawet będąc świadkiem śmierci. W podobny sposób mędrzec, który nie utożsamia się z ograniczonymi rzeczami i nie posiada wad – takich jak fałszywe przekonania o „moje” lub „twoje”, które prowadzą do cierpienia – nie jest przez nie dotknięty.

Wers 1.5.21

अथातो व्रतमीमांसा; प्रजापतिर्ह कर्माणि ससृजे, तानि सृष्टान्यन्योऽन्येनास्पर्धन्त—वदिष्याम्येवाहमिति वाग्दध्रे, द्रक्ष्याम्यहमिति चक्षुः, श्रोष्याम्यहमिति श्रोत्रम्, एवमन्यानि कर्माणि यथाकर्म; तानि मृत्युः श्रमो भूत्वोपयेमे, तान्याप्नोत्, तान्याप्त्वा मृत्युरवारुन्ध; तस्मात्श्राम्यत्येव वाक्, श्राम्यति चक्षुः, श्राम्यति श्रोत्रम्; अथेममेव नाप्नोद्योऽयं मध्यमः प्राणः; तानि ज्ञातुं दध्रिरे । अयं वै नः श्रेष्ठो यः संचरंश्चासंचरंश् च न व्यथते, अथो न रिष्यति, हन्तास्यैव सर्वे रूपमसामेति; त एतस्यैव सर्वे रूपमभवन्, तस्मादेत एतैनाख्यायन्ते प्राणा इति; तेन ह वाव तत्कुलमाचक्षते यस्मिन्कुले भवति य एवं वेद; य उ हैवंविदा स्पर्धतेऽनुशुष्यति, अनुशुष्य हैवान्ततो म्रियते इत्यध्यात्मम् ॥ १.५.२१॥

athāto vratamīmāṃsā; prajāpatirha karmāṇi sasṛje, tāni sṛṣṭānyanyo’nyenāspardhanta—vadiṣyāmyevāhamiti vāgdadhre, drakṣyāmyahamiti cakṣuḥ, śroṣyāmyahamiti śrotram, evamanyāni karmāṇi yathākarma; tāni mṛtyuḥ śramo bhūtvopayeme, tānyāpnot, tānyāptvā mṛtyuravārundha; tasmātśrāmyatyeva vāk, śrāmyati cakṣuḥ, śrāmyati śrotram; athemameva nāpnodyo’yaṃ madhyamaḥ prāṇaḥ; tāni jñātuṃ dadhrire । ayaṃ vai naḥ śreṣṭho yaḥ saṃcaraṃścāsaṃcaraṃś ca na vyathate, atho na riṣyati, hantāsyaiva sarve rūpamasāmeti; ta etasyaiva sarve rūpamabhavan, tasmādeta etainākhyāyante prāṇā iti; tena ha vāva tatkulamācakṣate yasminkule bhavati ya evaṃ veda; ya u haivaṃvidā spardhate’nuśuṣyati, anuśuṣya haivāntato mriyate ityadhyātmam ॥ 1.5.21 ॥

21. Teraz następuje rozważenie ślubowania (medytacyjnego kultu):

Pradźāpati stworzył organy. Kiedy zostały stworzone, zaczęły się ze sobą kłócić. Organ mowy postanowił: „Będę mówić”; oko: „Będę widzieć”; ucho: „Będę słyszeć.” Podobnie postąpiły inne organy, zgodnie ze swoimi funkcjami. Śmierć, przybierając formę zmęczenia, ogarnęła je – dosięgnęła je, a po dosięgnięciu, ograniczyła je. Dlatego organ mowy męczy się, podobnie jak oko i ucho. Ale śmierć nie dosięgnęła prāṇy (oddechu życia) w ciele. Inne organy postanowiły go poznać i powiedziały: „To rzeczywiście jest największe spośród nas; czy porusza się, czy nie, nie odczuwa bólu ani nie ulega zranieniu. No cóż, przyjmijmy formę tego!” Wszystkie przyjęły jego formę. Dlatego nazywa się je prāṇami na jego cześć.

Komentarz:

DOSIĘGNĘŁA JE: Pojawiła się wśród tych organów, gdy wykonywały swoje funkcje, w formie zmęczenia.

MĘCZY SIĘ ITD.: To znaczy, że nawet do dziś.

ALE ŚMIERĆ ITD.: Dlatego nawet teraz prāṇa (oddech życia) działa bez zmęczenia.

WSZYSTKIE PRZYJĘŁY ITD.: To znaczy, że uświadomiły sobie prāṇa jako swoją własną Jaźń. Inne organy mają formę prāṇa, o ile postrzegają obiekty. Nic nie jest ruchome poza prāṇą. Obserwuje się również, że funkcje organów są zawsze poprzedzone ruchem.

Wers 1.5.22

अथाधिदैवतम्—ज्वलिष्याम्येवाहमित्यग्निर्दध्रे, तप्स्याम्यहमित्यादित्यः, भास्याम्यहमिति चन्द्रमाः, एवमन्या देवता यथादेवतम्; स यथैषां प्राणानां मध्यमः प्राणः, एवमेतासां देवतानां वायुः,; निम्लोचन्ति हान्या देवताः, न वायुः; सैषानस्तमिता देवता यद्वायुः ॥ १.५.२२॥

athādhidaivatam—jvaliṣyāmyevāhamityagnirdadhre, tapsyāmyahamityādityaḥ, bhāsyāmyahamiti candramāḥ, evamanyā devatā yathādevatam; sa yathaiṣāṃ prāṇānāṃ madhyamaḥ prāṇaḥ, evametāsāṃ devatānāṃ vāyuḥ,; nimlocanti hānyā devatāḥ, na vāyuḥ; saiṣānastamitā devatā yadvāyuḥ ॥ 1.5.22 ॥

Komentarz:

W celu medytacyjnego kultu należy utożsamić siebie z oddechem życiowym w odniesieniu do ciała i z powietrzem w odniesieniu do bogów.

Wers 1.5.23

अथैष श्लोको भवति—‘यतश्चोदेति सूर्यः, अस्तं यत्र च गच्छति’ इति प्रानाद्वा एष उदेति, प्राणेऽस्तमेति, ‘तं देवास्चक्रिरे धर्मम्, स एवाद्य, स उ श्वः’ इति । यद्वा एतेऽमुर्ह्यद्रियन्त तदेवाप्यद्य कुर्वन्ति । तस्मादेकमेव व्रतं चरेत्, प्राण्याच्चैवापान्याच्च, नेन्मा पाप्मा मृत्युराप्नु वदिति; यद्यु चरेत्समापिपयिषेत्, तेनो एतस्यै देवतायै सायुज्यं सलोकतां जयति ॥ १.५.२३॥

athaiṣa śloko bhavati—‘yataścodeti sūryaḥ, astaṃ yatra ca gacchati’ iti prānādvā eṣa udeti, prāṇe’stameti, ‘taṃ devāscakrire dharmam, sa evādya, sa u śvaḥ’ iti । yadvā ete’murhyadriyanta tadevāpyadya kurvanti । tasmādekameva vrataṃ caret, prāṇyāccaivāpānyācca, nenmā pāpmā mṛtyurāpnu vaditi; yadyu caretsamāpipayiṣet, teno etasyai devatāyai sāyujyaṃ salokatāṃ jayati ॥ 1.5.23 ॥

23. Teraz jest ten wers (śloka):

Komentarz:

BOGOWIE: Ogień i reszta, a także organ mowy itp. w ciele.

WSCHODZI SŁOŃCE … ZACHODZI: Słońce wschodzi z powietrza, tak jak organ mowy w ciele pochodzi z prāṇy. Ten sam prāṇa jest uważany za powietrze w odniesieniu do bogów, a za oddech życia w odniesieniu do ciała. Słońce wschodzi z powietrza i w nim zachodzi. Organ mowy również pochodzi z prāṇy i w nim się kończy. Porównaj: „Gdy człowiek śpi, jego organ mowy łączy się z prāṇą, tak samo umysł, oko i ucho. A gdy się budzi, te ponownie powstają z prāṇy. To odnosi się do ciała. Teraz w odniesieniu do bogów: Gdy ogień gaśnie, zachodzi w powietrzu. Dlatego mówi się, że zgasł. Rzeczywiście zachodzi w powietrzu. A gdy słońce zachodzi, wchodzi w powietrze, tak samo księżyc. Kierunki świata również spoczywają na powietrzu i ponownie z niego powstają.” (Śa. Br. 10.3.3.6-8)

WYKONYWAĆ … APĀNY: Oddychanie i wydalanie są funkcjami prāṇy i apāny. Nigdy nie ustają. Dlatego aspirant powinien pozostawać niezależny od funkcji wszystkich innych organów i przestrzegać tylko tego jednego ślubu.

ZŁO ŚMIERCI: W formie zmęczenia.

DZIĘKI TEMU ITD.: To znaczy, poprzez przestrzeganie tego ślubu utożsamienia się z prāṇą, myśląc: „Organy mowy i inne we wszystkich istotach, a także ogień i inne bóstwa, są częścią mnie, a ja, prāṇa, inicjuję cały ruch.”

BÓSTWEM: Prāṇa, czyli oddech życia, którego kosmicznym aspektem jest Hiraṇjagarbha.

Celem tego medytacyjnego kultu jest pomoc ludziom w rozszerzeniu świadomości, która zwykle ogranicza się do konkretnego ciała, i osiągnięcie tożsamości ze wszystkim, co istnieje, czego symbolem jest Hiraṇjagarbha.

Tutaj kończy się Piąty Rozdział Pierwszej Części Bryhadāraṇjaka Upaniszad.

Poprzedni

Spis Treści

Następny

Post Views: 23