Bryhadāraṇjaka 2.4 – Jādźńawalkja i Maitrejī (I)

1. „Maitrejī, moja droga” – powiedział Jādźńawalkja – „Zamierzam porzucić to życie. Pozwól mi dokonać ostatecznego podziału między tobą a Katyajani (jego drugą żoną).”

2. Wtedy Maitrejī powiedziała: „Czcigodny Panie, jeśli cała ziemia, pełna bogactwa, należałaby do mnie, czy dzięki temu stałabym się nieśmiertelna?” „Nie” – odpowiedział Jādźńawalkja – „twoje życie byłoby takie jak życie ludzi, którzy dużo posiadają. Nie ma jednak nadziei na nieśmiertelność przez bogactwo.”

3. Wtedy Maitrejī powiedziała: „Cóż miałabym zrobić z tym, co nie uczyni mnie nieśmiertelną? Opowiedz mi, czcigodny Panie, o tym jedynie, co znasz [jako jedyny sposób osiągnięcia nieśmiertelności].”

4. Jādźńawalkja odpowiedział: „Moja droga, zawsze byłaś mi ukochana [nawet wcześniej], a [teraz] mówisz to, co jest zgodne z moim sercem. Chodź, usiądź; wyjaśnię ci to. Gdy będę wyjaśniał, medytuj [nad tym, co mówię].”

5. Wtedy Jādźńawalkja powiedział: „Zaprawdę, nie ze względu na męża, moja droga, mąż jest kochany, ale jest kochany ze względu na jaźń [która w swojej prawdziwej naturze jest jednością z Najwyższą Jaźnią].

Zaprawdę, nie ze względu na żonę, moja droga, żona jest kochana, ale jest kochana ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na synów, moja droga, synowie są kochani, ale są kochani ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na bogactwo, moja droga, bogactwo jest kochane, ale jest kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na brāhmina, moja droga, brāhmin jest kochany, ale jest kochany ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na kszatriję, moja droga, kszatrija jest kochany, ale jest kochany ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na światy, moja droga, światy są kochane, ale są kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na bogów, moja droga, bogowie są kochani, ale są kochani ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na istoty, moja droga, istoty są kochane, ale są kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na Wszystko, moja droga, Wszystko jest kochane, ale jest kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, moja droga Maitrejī, tę Jaźń należy urzeczywistnić – należy o niej słuchać, o niej rozmyślać i o niej medytować. Poprzez urzeczywistnienie Jaźni, moja droga – przez słuchanie, refleksję i medytację – wszystko to zostaje poznane.”

6. „Brāhmin odrzuca tego, kto zna go jako różnego od Jaźni. Kszatrija odrzuca tego, kto zna go jako różnego od Jaźni. Światy odrzucają tego, kto zna je jako różne od Jaźni. Bogowie odrzucają tego, kto zna ich jako różnych od Jaźni. Istoty odrzucają tego, kto zna je jako różne od Jaźni. Całość odrzuca tego, kto zna ją jako różną od Jaźni. Ten brāhmin, ten kszatrija, te światy, ci bogowie, te istoty i ta Całość – są tą Jaźnią.”

7-9. „Jak różne szczególne [rodzaje] dźwięków bębna, gdy jest uderzany, nie mogą być uchwycone same w sobie, lecz są uchwycone tylko wtedy, gdy ogólny dźwięk bębna lub ogólny dźwięk powstający z różnych rodzajów uderzeń zostaje uchwycony;

I jak różne szczególne dźwięki muszli (koncha), gdy się w nią dmucha, nie mogą być uchwycone same w sobie, lecz są uchwycone tylko wtedy, gdy ogólny dźwięk muszli lub ogólny dźwięk powstający z różnych rodzajów dmuchnięć zostaje uchwycony;

I jak różne szczególne dźwięki wīṇy, gdy jest grana, nie mogą być uchwycone same w sobie, lecz są uchwycone tylko wtedy, gdy ogólny dźwięk wīṇy lub ogólny dźwięk powstający z różnych rodzajów gry zostaje uchwycony.”

10. „Jak z ognia roznieconego mokrym paliwem wydobywa się dym różnego rodzaju, tak też, moja droga, Ryg-Weda, Jadźur-Weda, Sāma-Weda, Atharwangirasa, historia (itihāsa), mitologia (purāṇa), sztuki (widjā), Upaniszady, wersety (śloka), aforyzmy (sūtra), głębsze wyjaśnienia (aṇuwjākhjāna) i wyjaśnienia (wjākhjāna) są [jak] oddech tej nieskończonej Rzeczywistości. Z tego [Najwyższego Ja] wszystkie one są rzeczywiście wydychane.”

11. „Tak jak ocean jest celem wszystkich wód (tj. miejscem, gdzie się łączą), tak skóra jest celem wszystkich rodzajów dotyku, nozdrza są celem wszystkich zapachów, język jest celem wszystkich smaków, ucho jest celem wszystkich dźwięków, umysł jest celem wszystkich rozważań, intelekt jest celem wszelkich [form] wiedzy, ręce są celem wszystkich działań, organ płciowy jest celem wszystkich [rodzajów] przyjemności, organ wydalniczy jest celem wszystkich wydalin, stopy są celem wszystkich [rodzajów] chodzenia, organ mowy jest celem wszystkich Wed.”

12. „Tak jak bryłka soli wrzucona do wody rozpuszcza się w wodzie i nie można jej ponownie wyjąć, lecz gdziekolwiek skosztujemy [wody], smakuje ona solą, tak też, moja droga, ta wielka, bezkresna, nieskończona Rzeczywistość jest jedynie Czystą Inteligencją. [Ta jaźń] wyłania się [jako odrębny byt] z tych elementów, a wraz z ich zniszczeniem [to odrębne istnienie] także zostaje zniszczone. Po osiągnięciu [jedności] nie ma już świadomości. To właśnie mówię, moja droga.”

Tak rzekł Jādźńawalkja.

13. Wówczas Maitrejī powiedziała: „W tym właśnie miejscu, czcigodny Panie, zdezorientowałeś mnie, mówiąc, że po osiągnięciu [jedności] jaźń nie ma już świadomości”.

Jādźńawalkja odparł: „Z pewnością nie mówię nic dezorientującego, moja droga. Ta [Rzeczywistość] wystarczy dla wiedzy, o Maitrejī.”

14. „Gdy bowiem istnieje dualizm, jak gdyby, wtedy jeden czuje zapach drugiego, jeden widzi drugiego, jeden słyszy drugiego, jeden mówi do drugiego, jeden myśli o drugim, jeden zna drugiego. Lecz gdy wszystko stało się Jaźnią, wtedy zapach czego mielibyśmy czuć i przez co, co mielibyśmy widzieć i przez co, co mielibyśmy słyszeć i przez co, co mielibyśmy mówić i przez co, co mielibyśmy myśleć i przez co, co mielibyśmy wiedzieć i przez co? Przez co mielibyśmy wiedzieć To, dzięki czemu to wszystko jest znane – przez co, moja droga, mielibyśmy znać Wiedzącego?”

Wers 2.4.1

मैत्रेयीति होवाच याज्ञवल्क्यः, उद्यास्यन्वा अरेऽहमस्मात्स्थानादस्मि, हन्त तेऽनया कात्यायन्यान्तं करवाणीति ॥ २.४.१॥

maitreyīti hovāca yājñavalkyaḥ, udyāsyanvā are’hamasmātsthānādasmi, hanta te’nayā kātyāyanyāntaṃ karavāṇīti ॥ 2.4.1 ॥

1. „Maitrejī, moja droga” – powiedział Jādźńawalkja – „Zamierzam porzucić to życie. Pozwól mi dokonać ostatecznego podziału między tobą a Katyajani (jego drugą żoną).”

Komentarz:

TO ŻYCIE: Życie gospodarza domowego. Zamierzał przyjąć życie wyrzeczone (saṃnyāsa), które jest najwyższym etapem życia.

POZWÓL MI DOKONAĆ ITD.: Chciał położyć kres relacji, jaka istniała między Kātjājanī i Maitrejī poprzez niego, ich wspólnego męża, i podzielić między nich jego majątek. W ten sposób również Jādźńawalkja zabiegał o zgodę swoich żon na przyjęcie życia w wyrzeczeniu. Jeśli żona żyje, mąż nie może porzucić rodziny bez jej zgody.

Celem nauk wedyjskich jest dwojakie: dobrobyt na świecie i wyzwolenie, czyli Najwyższe Dobro. Pierwsze osiąga się poprzez transmigracyjne życie w samsarze, którego najwyższym osiągnięciem, jak już wcześniej wspomniano, jest realizacja Hiraṇjagarbhy, czyli tożsamości ze wszystkim. Wszystko to należy do sfery awidjā, czyli ignorancji, i uzyskuje się to poprzez wykonywanie rytuałów wedyjskich, których koniecznymi elementami są żona, syn, majątek itd. Dzięki nim osiąga się światy ludzi, przodków, bogów itd. Ci, którzy nie przestrzegają nakazów pism świętych, przyjmują ciała podludzkie i w ten sposób zostają zdegradowani do poziomu roślin i kamieni. Cała tematyka awidjā została omówiona w pierwszej części Upaniszady. Kiedy człowiek zniechęci się transmigracyjną egzystencją, która jest wynikiem ignorancji, poszukuje Najwyższego Dobra poprzez realizację Jaźni, którą osiąga się poprzez Wiedzę (Widjā). „Tylko nad Jaźnią należy medytować” (1.4.7); „Ta [Jaźń] jest droższa niż syn” itd. (1.4.8). Druga część wprowadza Jaźń słowami: „Opowiem ci o Brahmanie” (2.1.1) i naucza prawdziwej natury Jaźni poprzez eliminację atrybutów – „Neti, neti” (2.3.6). Upaniszada podkreśla teraz fakt, że wiedza o Jaźni może być osiągnięta tylko przez wyrzeczenie. Pragnienia realizuje się poprzez rytuały, które są związane z żoną, synem, majątkiem itd., i nie mogą prowadzić do poznania Jaźni. Syn, majątek i tym podobne przynoszą swoje specyficzne rezultaty w świecie względnym, ale nie wyzwolenie, które przekracza czas, przestrzeń i przyczynowość. Jednak mędrcy obdarzeni wiedzą o Jaźni są wolni od pragnień. „Ludzie są związani przez rytuały i uwolnieni przez wiedzę. Dlatego mędrcy, którzy poznali prawdę, nie wykonują rytuałów” (Mahābhārata 12.247.7). Obecny werset wskazuje, że Jādźńawalkja, który był rytualistą, porzucał świat. Historia ta wprowadzona została w celu nakazania wyrzeczenia się świata jako dyscypliny dla Poznania Jaźni.

Wers 2.4.2

स होवाच मैत्रेयी, यन्नु म इयं भगोः सर्वा पृथिवी वित्तेन पूर्णा स्यात्कथं तेनामृता स्यामिति; नेति होवाच याज्ञवल्क्यः, यथैवोपकरणवतां जीवितं तथैव ते जीवितं स्यात्, अमृतत्वस्य तु नाशास्ति वित्तेनेति ॥ २.४.२॥

sa hovāca maitreyī, yannu ma iyaṃ bhagoḥ sarvā pṛthivī vittena pūrṇā syātkathaṃ tenāmṛtā syāmiti; neti hovāca yājñavalkyaḥ, yathaivopakaraṇavatāṃ jīvitaṃ tathaiva te jīvitaṃ syāt, amṛtatvasya tu nāśāsti vitteneti ॥ 2.4.2 ॥

Komentarz:

PRZEZ TO: To znaczy przez rytuały, które mogą być wykonywane jedynie przy pomocy bogactwa. Należy pamiętać, że według Wed pomyślność światowa, której wszyscy pragną, jest osiągana dzięki łasce bogów poprzez ich przebłaganie rytuałami.

BRAK NADZIEI: Nawet w wyobrażeniach.

PRZEZ BOGACTWO: To znaczy przez rytuały wykonywane z wykorzystaniem bogactwa. Zgodnie z poglądem wedyjskim, bogowie, ludzie i istoty niższe prowadzą życie we wzajemnej zależności.

Wers 2.4.3

स होवाच मैत्रेयी, येनाहं नामृता स्यां किमहं तेन कुर्याम्? यदेव भगवान्वेद तदेव मे ब्रूहीति ॥ २.४.३॥

sa hovāca maitreyī, yenāhaṃ nāmṛtā syāṃ kimahaṃ tena kuryām? yadeva bhagavānveda tadeva me brūhīti ॥ 2.4.3 ॥

Komentarz:

Do tego wersu nie ma komentarza.

Wers 2.4.4

स होवाच याज्ञवल्क्यः, प्रिया बतारे नः सती प्रियं भाषसे, एहि, आस्स्व, व्याख्यास्यामि ते, व्याचक्षाणस्य तु मे निदिध्यासस्वेति ॥ २.४.४॥

sa hovāca yājñavalkyaḥ, priyā batāre naḥ satī priyaṃ bhāṣase, ehi, āssva, vyākhyāsyāmi te, vyācakṣāṇasya tu me nididhyāsasveti ॥ 2.4.4 ॥

Komentarz:

WYJAŚNIĘ TO: To znaczy, Wiedzę o Jaźni, która jako jedyna daje Nieśmiertelność.

MEDYTUJ: Ci, którzy recytują Wedy bez zrozumienia ich znaczenia, są porównywani do martwych filarów, które podtrzymują dach. Albo, tak jak osioł niosący wiązkę drzewa sandałowego zna jej ciężar, ale nie jej zapach, tak też jest z brāhminem, który zna teksty pism świętych, ale nie ich znaczenie.

Wiedza o Jaźni jest przekazywana, gdy odrzuca się bogactwo, dzięki któremu wykonywane są rytuały.

W celu nauczania wyrzeczenia jako środka do Nieśmiertelności Jādźńawalkja stara się stworzyć brak przywiązania do żony, męża, synów itd., aby można było ich porzucić. Wyliczenie jest w kolejności ich bliskości wobec nas jako źródła radości.

Wers 2.4.5

स होवाच: न वा अरे पत्युः कामाय पतिः प्रियो भवति, आत्मनस्तु कामाय पतिः प्रियो भवति । न वा अरे जायायै कामाय जाया प्रिया भवति, आत्मनस्तु कामाय जाया प्रिया भवति । न वा अरे पूत्राणां कामाय पुत्राः प्रिया भवन्ति, आत्मनस्तु कामाय पुत्राः प्रिया भवन्ति । न वा अरे वित्तस्य कामाय वित्तं प्रियं भवति, आत्मनस्तु कामाय वित्तं प्रियं भवति । न वा अरे ब्रह्मणः कामाय ब्रह्म प्रियं भवति, आत्मनस्तु कामाय ब्रह्म प्रियं भवति । न वा अरे क्षत्रस्य कामाय क्षत्रं प्रियं भवति, आत्मनस्तु कामाय क्षत्रं प्रियं भवति । न वा अरे लोकानां कामाय लोकाः प्रिया भवन्ति, आत्मनस्तु कामाय लोकाः प्रिया भवन्ति । न वा अरे देवानां कामाय देवाः प्रिया भवन्ति, आत्मनस्तु कामाय देवाः प्रिया भवन्ति । न वा अरे भूतानां कामाय भूतानि प्रियाणि भवन्ति, आत्मनस्तु कामाय भूतानि प्रियाणि भवन्ति । न वा अरे सर्वस्य कामाय सर्वं प्रियं भवति, आत्मनस्तु कामाय सर्वं प्रियं भवति । आत्मा वा अरे द्रष्टव्यः श्रोतव्यो मन्तव्यो निदिध्यासितव्यो मैत्रेयि, आत्मनो वा अरे दर्शनेन श्रवणेन मत्या विज्ञानेनेदं सर्वं विदितम् ॥ २.४.५॥

sa hovāca: na vā are patyuḥ kāmāya patiḥ priyo bhavati, ātmanastu kāmāya patiḥ priyo bhavati । na vā are jāyāyai kāmāya jāyā priyā bhavati, ātmanastu kāmāya jāyā priyā bhavati । na vā are pūtrāṇāṃ kāmāya putrāḥ priyā bhavanti, ātmanastu kāmāya putrāḥ priyā bhavanti । na vā are vittasya kāmāya vittaṃ priyaṃ bhavati, ātmanastu kāmāya vittaṃ priyaṃ bhavati । na vā are brahmaṇaḥ kāmāya brahma priyaṃ bhavati, ātmanastu kāmāya brahma priyaṃ bhavati । na vā are kṣatrasya kāmāya kṣatraṃ priyaṃ bhavati, ātmanastu kāmāya kṣatraṃ priyaṃ bhavati । na vā are lokānāṃ kāmāya lokāḥ priyā bhavanti, ātmanastu kāmāya lokāḥ priyā bhavanti । na vā are devānāṃ kāmāya devāḥ priyā bhavanti, ātmanastu kāmāya devāḥ priyā bhavanti । na vā are bhūtānāṃ kāmāya bhūtāni priyāṇi bhavanti, ātmanastu kāmāya bhūtāni priyāṇi bhavanti । na vā are sarvasya kāmāya sarvaṃ priyaṃ bhavati, ātmanastu kāmāya sarvaṃ priyaṃ bhavati । ātmā vā are draṣṭavyaḥ śrotavyo mantavyo nididhyāsitavyo maitreyi, ātmano vā are darśanena śravaṇena matyā vijñānenedaṃ sarvaṃ viditam ॥ 2.4.5 ॥

Zaprawdę, nie ze względu na żonę, moja droga, żona jest kochana, ale jest kochana ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na synów, moja droga, synowie są kochani, ale są kochani ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na bogactwo, moja droga, bogactwo jest kochane, ale jest kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na brāhmina, moja droga, brāhmin jest kochany, ale jest kochany ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na kszatriję, moja droga, kszatrija jest kochany, ale jest kochany ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na światy, moja droga, światy są kochane, ale są kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na bogów, moja droga, bogowie są kochani, ale są kochani ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na istoty, moja droga, istoty są kochane, ale są kochane ze względu na jaźń.

Zaprawdę, nie ze względu na Wszystko, moja droga, Wszystko jest kochane, ale jest kochane ze względu na jaźń.

Komentarz:

ZAPRAWDĘ, ITD.: Słowo „zaprawdę” (wai) przypomina coś, co jest dobrze znane.

JAŹŃ: Słowo ātman w tekście bez wątpienia oznacza indywidualne ja. Jednak jest to Najwyższa Jaźń, czyli Brahman, która pod wpływem awidjā pojawia się jako indywidualna jaźń. To co we wszystkich rzeczach jest naprawdę atrakcyjne dla człowieka to atrakcyjność Ducha, czyli Brahmana, dla Ducha, który jest wewnętrzną esencją wszystkiego. Martwa materia nie może przyciągnąć martwej materii. Ignoranci nie znają źródła przyciągania (atrakcyjności) i przekształcają je w egoistyczna miłość.

WSZYSTKO: Już powiedziano: „Ta [Jaźń] jest droższa niż syn” itd. (1.4.8). Obecny werset służy jako szczegółowy komentarz do tego stwierdzenia. Nasza miłość do innych obiektów jest wtórna, ponieważ ostatecznie przyczyniają się one do przyjemności Jaźni. Poprzez miłość do świata i ziemskich posiadłości znajdujemy okazje do kochania jedynie Jaźni. Nasza miłość do Jaźni, czyli Ducha, jest pierwotna.

NALEŻY O NIEJ SŁUCHAĆ: Od wykwalifikowanego nauczyciela lub z pism.

O NIEJ ROZMYŚLAĆ: Należyta refleksja nad naukami pism jest niezbędna; nie można ich przyjmować na ślepo.

O NIEJ MEDYTOWAĆ: Dzięki medytacji uzyskuje się przekonanie o realności Jaźni w bezpośrednim doświadczeniu. Kiedy słuchanie, refleksja i medytacja łączą się w uczniu, dopiero wtedy następuje jednocząca Wiedza o Brahmanie; nie osiąga się jej jedynie przez słuchanie lub refleksję.

WSZYSTKO: To znaczy cały fenomenalny wszechświat.

Jedynie poprzez awidjā, czyli ignorancję, Jaźń nakłada na siebie fałszywe pojęcia o kastach, etapach życia itd., i wykonuje odpowiednie dla nich obrzędy i obowiązki. Poprzez słuchanie, refleksję i medytację to nałożenie zostaje zniszczone, a człowiek uwalnia się od wszystkich ziemskich zobowiązań.

Jak można pozbyć się światowych obowiązków dzięki Wiedzy o Jaźni? W odpowiedzi mówi się, że nie ma nic poza Jaźnią. Gdyby istniało coś takiego, nie byłoby to poznane; ale nic takiego nie ma; Jaźń jest wszystkim. Dlatego, gdy Jaźń jest znana, wszystko jest znane. Jak to możliwe, że Jaźń jest wszystkim?

Wers 2.4.6

ब्रह्म तं परादाद्योऽन्यत्रात्मनो ब्रह्म वेद, क्षत्रं तं परादाद्योऽन्यत्रात्मनः क्षत्रं वेद, लोकास्तं परादुर्योऽन्यत्रात्मनो लोकान्वेद, देवास्तं परादुर्योऽन्यत्रात्मनो देवान्वेद, भूतानि तं परादुर्योऽन्यत्रात्मनो भूतानि वेद, सर्वं तं परादाद्योऽन्यत्रात्मनः सर्वं वेद; इदं ब्रह्म, इदं क्षत्रम्, इमे लोकाः, इमे देवाः, इमामि भूतानि, इदं सर्वं यदयमात्मा ॥ २.४.६॥

brahma taṃ parādādyo’nyatrātmano brahma veda, kṣatraṃ taṃ parādādyo’nyatrātmanaḥ kṣatraṃ veda, lokāstaṃ parāduryo’nyatrātmano lokānveda, devāstaṃ parāduryo’nyatrātmano devānveda, bhūtāni taṃ parāduryo’nyatrātmano bhūtāni veda, sarvaṃ taṃ parādādyo’nyatrātmanaḥ sarvaṃ veda; idaṃ brahma, idaṃ kṣatram, ime lokāḥ, ime devāḥ, imāmi bhūtāni, idaṃ sarvaṃ yadayamātmā ॥ 2.4.6 ॥

Komentarz:

ODRZUCA ITD.: Pojęcie, że może istnieć coś różnego od Brahmana, jest wynikiem ignorancji. Dlatego osoba, która widzi to zróżnicowanie, jest pozbawiona wiedzy o Jaźni.

TEN BRĀHMIN ITD.: Wszystko pochodzi z Jaźni, rozpuszcza się w Jaźni i pozostaje przeniknięte Jaźnią, dopóki istnieje; ponieważ nic nie może być postrzegane poza Jaźnią. Dlatego wszystko jest Jaźnią.

Jak można powiedzieć, że wszystko jest Jaźnią, czyli Brahmanem, dopóki trwa? Ponieważ Jaźń, jako Czysta Inteligencja, tkwi we wszystkim. Wyjaśniono to za pomocą ilustracji:

Wers 2.4.7-9

स यथा दुन्दुभेर्हन्यमानस्य न बाह्याञ्छब्दाञ्छक्नुयाद्ग्रहणाय, दुन्दुभेस्तु ग्रहणेन—दुन्दुभ्याघातस्य वा—शब्द्ō गृहीतः ॥ २.४.७॥
स यथा शङ्खस्य ध्मायमानस्य न बाह्याञ्छब्दाञ्छक्नुयाद्ग्रहणाय, शङ्खस्य तु ग्रहणेन—शङ्खध्मस्य वा—शब्द्ō गृहीतः ॥ २.४.८॥
स यथा वीन्̣आयै वाद्यमानायै न बाह्याञ्छब्दाञ्छक्नुयाद्ग्रहणाय, वीन्̣आयै तु ग्रहन्̣एन—वीन्̣आवादस्̣य वा—शब्द्ō गृहीतः ॥ २.४.९॥

sa yathā dundubherhanyamānasya na bāhyāñchabdāñchaknuyādgrahaṇāya, dundubhestu grahaṇena—dundubhyāghātasya vā—śabdō gṛhītaḥ ॥ 2.4.7 ॥
sa yathā śaṅkhasya dhmāyamānasya na bāhyāñchabdāñchaknuyādgrahaṇāya, śaṅkhasya tu grahaṇena—śaṅkhadhmasya vā—śabdō gṛhītaḥ ॥ 2.4.8 ॥
sa yathā vīṇāyai vādyamānāyai na bāhyāñchabdāñchaknuyādgrahaṇāya, vīṇāyai tu grahaṇena—vīṇāvādaṣya vā—śabdō gṛhītaḥ ॥ 2.4.9 ॥

Komentarz:

OGÓLNY DŹWIĘK: Szczególne rodzaje dźwięków są modyfikacjami ogólnego dźwięku; nie istnieją poza ogólnym dźwiękiem.

OGÓLNY DŹWIĘK … UDERZEŃ: Szczególne rodzaje dźwięków nie mogą być postrzegane jako odrębne dźwięki, ponieważ nie mają oddzielnego istnienia. W codziennym życiu widzimy, że jeśli coś nie może być postrzegane poza czymś innym, to drugie jest istotą tej rzeczy.

WĪṆA: Rodzaj instrumentu strunowego przypominającego lutnię lub gitarę.,

Podano kilka przykładów wskazujących na istnienie różnych odmian rodzajów; istnieje wiele odrębnych rodzajów, ożywionych i nieożywionych. Wszystkie one są zawarte w najwyższym rodzaju, Czystej Inteligencji. Podobnie jak bęben, muszla i wīṇa mają odrębne ogólne dźwięki, a także własne szczególne dźwięki, które są zawarte w ich ogólnym dźwięku, tak podczas trwania wszechświata wszystkie różnorodne byty są zjednoczone w Brahmanie, czyli Czystej Inteligencji, ponieważ różnorodność rodzajów i szczegółów nie różni się od Niego.

Podobnie jak wszechświat jest niczym innym jak Brahmanem w stanie trwania, tak samo jest Brahmanem przed jego manifestacją. Innymi słowy, wszechświat jest Czystym Duchem przez cały czas.

Wers 2.4.10

स यथार्द्रएधाग्नेरभ्याहितात्पृथग्धूमा विनिश्चरन्ति, एवं वा अरेऽस्य महतो भूतस्य निह्̣स्वसितमेतद्यदृग्वेदो यजुर्वेदह्̣ सामवेदोऽथर्वाङ्गिरस इतिहासह्̣ पुराणम् विद्या उपनिस्̣अदह्̣ श्लोकाह्̣ सूत्रान्यनुव्याख्यानानि व्याख्यानानि; अस्यैवैतानि निःश्वसितानि ॥ २.४.१०॥

sa yathārdraedhāgnerabhyāhitātpṛthagdhūmā viniścaranti, evaṃ vā are’sya mahato bhūtasya niḥsvasitametadyadṛgvedo yajurvedaḥ sāmavedo’tharvāṅgirasa itihāsaḥ purāṇam vidyā upaniṣadaḥ ślokāḥ sūtrānyanuvyākhyānāni vyākhyānāni; asyaivaitāni niḥśvasitāni ॥ 2.4.10 ॥

Komentarz:

JAK Z ITD.: Jak przed oddzieleniem iskier, żaru i płomieni, wszystkie one są niczym innym jak ogniem, a zatem istnieje tylko jedna substancja, ogień, tak samo można rozsądnie wywnioskować, że wszechświat zróżnicowany na nazwy i formy jest przed swoim powstaniem niczym innym jak Czystą Inteligencją.

DYM: W tym iskry itp.

ATHARWAṄGIRASA: Atharwa-Weda.

SZTUKI: Które dotyczą muzyki, tańca itp.

WERSETY: Mantry występujące w Brāhmaṇach.

AFORYZMY: Te fragmenty Wed, które przedstawiają prawdę najbardziej zwięźle.

RYG-WEDA … WYJAŚNIENIA: Przez wszystkie tematy wymienione w tekście rozumie się Mantry i Brāhmaṇy, które stanowią Wedy. Istnieją wiecznie, ale są ujawniane na początku każdego cyklu.

WYDYCHANE: Jak oddech człowieka wychodzi bez żadnego wysiłku, tak wszystkie one wychodzą z Brahmana.

Nazwa i forma, które w rzeczywistości nie różnią się od siebie, są ograniczającymi dodatkami (upādhi) Najwyższego Brahmana, a gdy już zostaną zróżnicowane od Brahmana, niemożliwe jest określenie, czy są z Nim tożsame, czy różne, podobnie jak piana i woda. Nazwa i forma, w różnym stopniu grubości lub subtelności, stanowią względny wszechświat. Wyłaniają się z Brahmana bez żadnego wysiłku, jak oddech człowieka.

Co więcej, wszechświat nie tylko w chwili swojego powstania i trwania – z powodu swojej nieistnienia poza Czystą Inteligencją – jest Brahmanem, ale także w czasie swojego rozpadu. Podobnie jak bańki, piana itd. nie istnieją niezależnie od wody, tak nazwa, forma itd., które są efektami Czystej Inteligencji i rozpuszczają się w Niej, nie istnieją niezależnie od Niej. Dlatego Brahmana należy urzeczywistniać jako Czystą Inteligencję, jednorodną i jednolitą.

Wers 2.4.11

स यथा सर्वासामपां समुद्र एकायनम्, एवं सर्वेषां स्पर्शानां त्वगेकायनम्, एवं सर्वेषां गन्धानां नासिके एकायनम्, एवं सर्वेषां रसानां जिह्वैकायनम्, एवं सर्वेषां रूपाणां चक्षुरेकायनम्, एवं सर्वेषां शब्दानां श्रोत्रमेकायनम्, एवं सर्वेषां संकल्पानां मन एकायनम्, एवं सर्वाषां विद्यानां हृदयमेकायनम्, एवं सर्वाषां कर्मणां हस्तावेकायनम्, एवं सर्वाषां आनन्दानामुपस्थ एकायनम्, एवं सर्वेषाम् विसर्गाणाम् पायुरेकायनम्, एवं सर्वेषांअध्वनाम् पादवेकायनम्, एवं सर्वेषां वेदानां वागेकायनम् ॥ २.४.११॥

sa yathā sarvāsāmapāṃ samudra ekāyanam, evaṃ sarveṣāṃ sparśānāṃ tvagekāyanam, evaṃ sarveṣāṃ gandhānāṃ nāsike ekāyanam, evaṃ sarveṣāṃ rasānāṃ jihvaikāyanam, evaṃ sarveṣāṃ rūpāṇāṃ cakṣurekāyanam, evaṃ sarveṣāṃ śabdānāṃ śrotramekāyanam, evaṃ sarveṣāṃ saṃkalpānāṃ mana ekāyanam, evaṃ sarvāṣāṃ vidyānāṃ hṛdayamekāyanam, evaṃ sarvāṣāṃ karmaṇāṃ hastāvekāyanam, evaṃ sarvāṣāṃ ānandānāmupastha ekāyanam, evaṃ sarveṣām visargāṇām pāyurekāyanam, evaṃ sarveṣāṃअdhvanām pādavekāyanam, evaṃ sarveṣāṃ vedānāṃ vāgekāyanam.॥ 2.4.11 ॥

Komentarz:

CELEM: Miejsce spotkania, miejsce rozpuszczenia lub zjednoczenia.

WÓD: Jak rzeki, jeziora itd.

TAK SKÓRA ITD.: Przez słowo „skóra” rozumie się dotyk w ogóle, który jest odczuwany przez skórę. W ogólnym odczuciu dotyku łączą się wszystkie różne rodzaje dotyku; nie mają one odrębnego istnienia poza ogólnym odczuciem dotyku. Ogólne odczucie dotyku łączy się w ogólnej deliberacji umysłu, która z kolei łączy się w ogólnym poznaniu intelektu. Wreszcie ogólne poznanie intelektu łączy się w Czystej Inteligencji, Najwyższym Brahmanie, podobnie jak różne rodzaje wody w oceanie. Dotyczy to wszystkich organów percepcji. Gdy poprzez te kolejne kroki dźwięk i reszta, wraz z ich organami, łączą się w Czystej Inteligencji, nie ma już ograniczających dodatków, i Brahman, który jest Czystą Inteligencją, pozostaje sam. Dlatego Brahman musi być postrzegany jako jedyny i bez drugiego.

DOTYK: Taki, który może być miękki, twardy, szorstki, gładki itd.

RĘCE ITD.: Podobnie jak w przypadku przedmiotów organów zmysłów, przedmioty organów ruchu – jak różne rodzaje mowy, chwytania, chodzenia, wydalania i przyjemności – również łączą się w ich ogólne funkcje, podobnie jak różne rodzaje wody łączą się w oceanie i nie można ich już odróżnić. Te ogólne funkcje są z kolei niczym innym jak oddechem życiowym (prāṇą), który jest identyczny z Inteligencją. (Porównaj Kau. Up. 3.3)

To prawda, że tekst mówi o połączeniu tylko obiektów, a nie organów. Ale obiekty i organy należą do tej samej kategorii. Organy są tylko trybami obiektów, za pomocą których obiekty są postrzegane. Istnieje przykład światła, które jest jedynie trybem koloru i jest narzędziem do ujawniania kolorów. Tak więc przedmioty, takie jak dźwięk, dotyk, forma, smak i zapach, są odpowiedzialne za stworzenie swoich odpowiednich organów.

Purāṇy mówią o naturalnym rozpuszczeniu (pralaja) na końcu cyklu. Ale jest to tylko względne rozpuszczenie. Na początku nowego cyklu stworzenia, istoty, które pozostały w nieprzejawionych formach podczas okresu tego rozpuszczenia, stają się ponownie przejawione. Rozpuszczenie, które jest świadomie dokonywane poprzez Wiedzę o Brahmanie, jest jednak nazywane absolutnym rozpuszczeniem; dzieje się to poprzez ustanie ignorancji. Ten, kto zna Brahmana, nie wraca do świata zjawisk. Zostaje to wyjaśnione za pomocą przykładu:

Wers 2.4.12

स यथा सैन्धवखिल्य उदके प्रास्त उदकमेवानुविलीयेत, न हास्योद्ग्रहणायेव स्यात्, यतो यतस्त्वाददीत लवणमेव, एवं वा अर इदं महद्भूतमनन्तमपारं विज्ञानघन एव । एतेभ्यो भूतेभ्यः समुत्थाय तान्येवानु विनश्यति, न प्रेत्य संज्ञास्तीत्यरे ब्रवीमीति होवाच याज्ञवल्क्यः ॥ २.४.१२॥

sa yathā saindhavakhilya udake prāsta udakamevānuvilīyeta, na hāsyodgrahaṇāyeva syāt, yato yatastvādadīta lavaṇameva, evaṃ vā ara idaṃ mahadbhūtamanantamapāraṃ vijñānaghana eva । etebhyo bhūtebhyaḥ samutthāya tānyevānu vinaśyati, na pretya saṃjñāstītyare bravīmīti hovāca yājñavalkyaḥ ॥ 2.4.12 ॥

Tak rzekł Jādźńawalkja.

Komentarz:

WRZUCONA DO WODY ITD.: Przez słowo „woda” ewidentnie rozumie się wodę morską. Woda jest przyczyną soli. Zestalając się poprzez ciepło i kontakt z cząsteczkami ziemi, staje się bryłką soli. Ten czynnik spójności, ciepło, znika, gdy bryłka styka się ze swoją przyczyną, wodą. To nazywa się rozpuszczeniem: bryłka soli rozpuszcza się w wodzie.

TA WIELKA … RZECZYWISTOŚĆ: Woda oceanu poprzez ciepło staje się bryłką soli; podobnie Jaźń, która składa się z Czystej Inteligencji, przez kontakt z ciałem i organami spowodowanymi przez ignorancję, staje się bytem skończonym, czyli dźīwą, czyli żyjącą istotą. Gdy bryłka soli wpada do wody, swojej przyczyny, skończony aspekt znika i pozostaje jako woda, z której pochodziła; podobnie, gdy poprzez Wiedzę o Brahmanie ignorancja zostaje zniszczona, ograniczający dodatek ciała i organów (który jest skutkiem ignorancji) również znika; w ten sposób zostaje zniszczona specyficzna świadomość jaźni spowodowana jej związkiem z ciałem i organami, a Jaźń pozostaje jako Czysta Świadomość, która jest jej prawdziwą naturą.

RZECZYWISTOŚĆ: Sanskryckie słowo bhūta w tekście oznacza fakt, ponieważ podobnie jak fakt, nigdy nie odchodzi od swojej natury. Słowo to może również oznaczać prawdę. Ātman jest wielki i prawdziwy. Na przykład, w świecie mogą istnieć rzeczy tak wielkie jak Himalaje, stworzone przez sen lub złudzenie, lecz nie są one prawdziwe.

CZYSTĄ INTELIGENCJĄ: Sanskryckie słowo widźńānaghana w tekście oznacza dosłownie zwartą masę inteligencji, wykluczającą – jak zwarta masa złota czy żelaza – wszystko, co jest innego rodzaju.

[TA JAŹŃ] WYŁANIA SIĘ ITD.: Brahman w powiązaniu z awidjā jawi się jako elementy, które są przekształcane w ciało, organy i obiekty zmysłowe, składające się z nazwy i formy. Są one jak piana i bąbelki na przejrzystej wodzie Najwyższej Jaźni. Za pomocą tych elementów jaźń wyłania się jak bryła soli. Tak jak z wody powstają odbicia słońca, księżyca i innych, lub jak w wyniku bliskości czerwonej bawełny przezroczysty kryształ staje się czerwony itd., tak z ograniczających dodatków elementów, przekształconych w ciało, organy i obiekty zmysłowe, jaźń wyłania się wyraźnie jako zindywidualizowana istota. Dzięki naukom pism i nauczyciela te elementy, które są przyczyną indywidualizacji, łączą się z Brahmanem, jak rzeki łączą się z oceanem.

ZNISZCZONE: Kiedy elementy zostaną zniszczone, to zindywidualizowane istnienie zostaje zniszczone wraz z nimi zniszczone. Tak jak odbicia słońca, księżyca itd., a także kolor kryształu znikają, gdy ich przyczyny – woda, czerwona bawełna itd. – zostają usunięte, i pozostaje jedynie słońce, księżyc itd. w swojej pierwotnej postaci, tak pozostaje jedynie nieskończona, nieograniczona i przejrzysta Czysta Inteligencja.

BRAK ŚWIADOMOŚCI: Oznacza to brak szczególnej świadomości. „Nie ma już takiej myśli, jak: «Jestem synem takiego a takiego; to jest moja ziemia i majątek; jestem szczęśliwy lub nieszczęśliwy». Taka szczególna świadomość wynika z ignorancji, a ponieważ ignorancja zostaje całkowicie zniszczona przez urzeczywistnienie Brahmana, jak może ten, kto jest ustanowiony w swojej naturze jako Czysta Inteligencja znać Brahmana, a jednocześnie posiadać szczególną świadomość? Nawet gdy człowiek jest w ciele, szczególna świadomość jest dla niego niemożliwa w stanie głębokiego snu; jak więc może istnieć w kimś, kto został całkowicie uwolniony od ciała i organów?” (Śaṅkarāćārja).

TAK RZEKŁ: Tak Jādźńawalkja przedstawił filozofię Ostatecznej Rzeczywistości swojej żonie Maitrejī.

Stwierdzenie, że po osiągnięciu Brahmana, czyli Czystej Świadomości, traci się szczególną świadomość, zdezorientowało Maitrejī.

Wers 2.4.13

स होवाच मैत्रेयी, अत्रैव मा भगवानमूमुहत्, न प्रेत्य संज्णास्तीति; स होवाच न व अरे’हम् मोहं ब्रवीमि, अलं वा अरे इदं विज्ञानाय ॥ २.४.१३॥

sa hovāca maitreyī, atraiva mā bhagavānamūmuhat, na pretya saṃjṇāstīti; sa hovāca na va are’ham mohaṃ bravīmi, alaṃ vā are idaṃ vijñānāya ॥ 2.4.13 ॥

13. Wówczas Maitrejī powiedziała: „W tym właśnie miejscu, czcigodny Panie, zdezorientowałeś mnie, mówiąc, że po osiągnięciu [jedności] jaźń nie ma już świadomości”.

Jādźńawalkja odparł: „Z pewnością nie mówię nic dezorientującego, moja droga. Ta [Rzeczywistość] wystarczy dla wiedzy, o Maitrejī.”

Komentarz:

W TYM MIEJSCU: Maitrejī pomyślała, że Jādźńawalkja przypisał Brahmanowi sprzeczne cechy, mówiąc najpierw, że Brahman jest Czystą Świadomością, a następnie, że jaźń, osiągając Go, traci świadomość.

Z PEWNOŚCIĄ: Jādźńawalkja nie przypisał Czystej Świadomości i braku świadomości tej samej istocie. Szczególna świadomość należy do indywidualnej jaźni, która jest wynikiem ignorancji i która jest związana z ciałem i organami. Ta jaźń jest niszczona przez Wiedzę o Brahmanie, co prowadzi do zniszczenia szczególnej świadomości. Jest to podobne do zniszczenia odbicia księżyca i jego światła, gdy usunięta zostaje woda, w której odbija się księżyc. Księżyc jednak, który jest rzeczywistością stojącą za odbiciem, pozostaje taki sam. Podobnie Czysta Świadomość, która jest transcendentnym Brahmanem, pozostaje niezmieniona nawet wtedy, gdy ignorancja, przyczyna indywidualnej egzystencji, zostaje zniszczona przez Wiedzę. Powodem zamieszania Maitrejī jest to, że to, co Jādźńawalkja nazywał szczególną świadomością, ona uznała za Czystą Świadomość. Z punktu widzenia Rzeczywistości, Jaźń jest Czystą Świadomością, a z punktu widzenia indywidualnej egzystencji można powiedzieć, że jest obdarzona szczególną świadomością.

TA: Wielka, nieskończona, nieograniczona Rzeczywistość.

W jaki sposób indywidualne ja, odłączone od ciała i organów, traci szczególną świadomość, zostaje teraz przedstawione:

Wers 2.4.14

यत्र हि द्वैतमिव भवति तदितर इतरं जिघ्रति, तदितर इतरं पश्यति, तदितर इतरम् श्र्णोति, तदितर इतरमभिवदति, तदितर इतरम् मनुते, तदितर इतरं विजानाति; यत्र वा अस्य सर्वमात्माइवाभूत्तत्केन कं जिघ्रेत्, तत्केन कं पश्येत्, तत्केन कं शृणुयत्, तत्केन कमभिवदेत्, तत्केन कं मन्वीत, तत्केन कं विजानीयात्? येनेदम् सर्वं विजानाति, तं केन विजानीयात्? विज्ञातारम् अरे केन विजानीयादिति ॥ २.४.१४॥
इति चतुर्थं ब्राह्मणम्

yatra hi dvaitamiva bhavati taditara itaraṃ jighrati, taditara itaraṃ paśyati, taditara itaram śrṇoti, taditara itaramabhivadati, taditara itaram manute, taditara itaraṃ vijānāti; yatra vā asya sarvamātmāivābhūttatkena kaṃ jighret, tatkena kaṃ paśyet, tatkena kaṃ śṛṇuyat, tatkena kamabhivadet, tatkena kaṃ manvīta, tatkena kaṃ vijānīyāt? yenedam sarvaṃ vijānāti, taṃ kena vijānīyāt? vijñātāram are kena vijānīyāditi ॥ 2.4.14 ॥
iti caturthaṃ brāhmaṇam

Komentarz:

GDY BOWIEM ISTNIEJE DUALIZM: To znaczy, w obecności indywidualnego ja, które jest wyczarowywane przez ignorancję poprzez związek z ograniczającymi dodatkami ciała i organów.

JAK GDYBY: Z punktu widzenia Brahmana dualizm jest pozorem. Brahman jest jeden i bez drugiego. Kiedykolwiek pisma święte mówią o wszechświecie, duszy indywidualnej, stworzonych obiektach itd., sugerowane są słowa „jak gdyby”.

JEDEN CZUJE ZAPACH ITD.: Słowo one odnosi się do nierealnego indywidualnego aspektu Najwyższej Jaźni, który jest jak odbicie księżyca w wodzie. To nierealne indywidualne ja czuje zapach nosem. Słowo jeden odnosi się do sprawcy, drugi do obiektu, a czuje zapach do działania i jego rezultatu.

JEDEN ZNA DRUGIEGO: To jest stan ignorancji. Ale kiedy ignorancja zostanie zniszczona przez Wiedzę Brahmana, nie pozostaje nic poza Jaźnią.

ZAPACH CZEGO … PRZEZ CO: To znaczy, jaki obiekt miałby być wąchany, kto miałby wąchać i za pomocą jakiego instrumentu? „Wszędzie działanie zależy od pewnych czynników; gdy ich brak, działanie nie może mieć miejsca; a w przypadku braku działania nie może być żadnego rezultatu. Dlatego tak długo, jak istnieje ignorancja, będą działania, ich czynniki i rezultaty. Ale to nie wydarzy się u znającego Brahmana; ponieważ dla niego wszystko jest Jaźnią i nie ma innych czynników ani rezultatów działań oprócz Niej. Kiedy ktoś naprawdę uświadomi sobie niedualną Jaźń, nie może być żadnej świadomości działań, ich czynników ani ich rezultatów.”

PRZEZ CO ITD.: Jaźń nie może być przedmiotem wiedzy. Jest wiecznym Znającym. Tak jak ogień nie może spalić samego siebie, tak Jaźń nie może poznać Siebie; Znający nie może mieć wiedzy o czymś, co nie jest jego przedmiotem. Cały wszechświat jest znany przez Jaźń za pośrednictwem różnych narzędzi. Ale za pośrednictwem jakiego narzędzia należy poznać Znawcę wszechświata?

PRZEZ CO, MOJA DROGA, ITD.: Kiedy dla znającego Brahmana, który rozróżnił Rzeczywiste od nierzeczywistego, pozostaje tylko absolutny i niedualny Podmiot, poprzez jaki instrument należy poznać tego Znającego lub Podmiot?

Tutaj kończy się Czwarty Rozdział Drugiej Części Bryhadāraṇjaka Upaniszad.

Poprzedni

Spis Treści

Następny

Post Views: 21