1. Ci, którzy wierzą w Brahmana, mówią: poranna sawana [praktyka ofiarna] jest dla Wasów, południowa sawana jest dla Rudrów, a trzecia, wieczorna sawana jest dla Āditjów i Wiśwadewów [tj. wszystkich bogów i bogiń].
2. Gdzie zatem jest miejsce dla jadźamana [tego, który spełnia ofiarę]? Jak ten, który nie zna tego miejsca, może składać ofiarę? Ten, kto wie, może złożyć ofiarę.
3. Przed rozpoczęciem porannego śpiewu składający ofiarę siada za ogniem Gārhapatja, zwrócony na północ i śpiewa Sāma o Wasu.
4. O Ogniu, proszę, otwórz nam drzwi – to znaczy oczyść ścieżkę – abyśmy mogli zobaczyć, jak uzyskałeś pełną kontrolę nad ziemią.
5. Następnie składający ofiarę rozpoczyna składanie ofiar [od tej mantry]: „O Agni, jesteś na tym świecie. Składam tobie hołd. Proszę o zdobycie odpowiedniego świata dla mnie, który składam ofiarę. Jestem gotowy udać się do świata odpowiedniego dla tego, kto spełnia ofiary”.
6. „Ja, jadźamāna, przeżyłem całe swoje życie na tym świecie”. Tymi słowami powie: „Swāhā” [i złoży swoją ofiarę]. Następnie wstanie i powie: „Proszę odryglować drzwi do świata, do którego jestem przeznaczony”. Następnie Wasu przekazują mu ziemię na własność, co jest wynikiem porannego sawana.
7. Przed rozpoczęciem południowej sawana jadźamāna siada za ogniem Daksziṇāgni, zwrócony na północ. Następnie śpiewa Sāma skierowany do Rudrów.
8. O Ogniu, proszę, otwórz nam drzwi – to znaczy oczyść ścieżkę – abyśmy mogli zobaczyć, jak uzyskałeś pełną kontrolę nad światem Wirāt.
9. Następnie składający ofiarę rozpoczyna składanie ofiar [tą mantrą]: „O Wāju, jesteś w środkowym regionie. Składam Tobie hołd. Proszę zdobądź odpowiedni świat dla mnie, który składam ofiarę. Jestem gotowy udać się do świata odpowiedniego dla tego, kto spełnia ofiary”.
10. „Ja, jadźamāna, przeżyłem całe swoje życie na tym świecie”. Tymi słowami powie: „Swāhā” [i złoży swoją ofiarę]. Następnie wstanie i powie: „Proszę, otwórz drzwi do świata, do którego jestem przeznaczony”. Następnie Rudrowie przekazują mu na własność środkowy region, który jest wynikiem sawana odprawianego w południe.
11. Przed rozpoczęciem trzeciego [tj. wieczornego] sawana, jadźamāna siada za ogniem Āhawanīja, zwrócony w stronę północy. Następnie śpiewa pieśń Sāma skierowaną do Āditjów i Wiśwadewów.
12. [Zwracając się do Āditjów:] „O ogniu, proszę, otwórz nam drzwi do świata [tj. nieba], abyśmy mogli zobaczyć, jak osiągasz suwerenność”.
13. Wcześniejszy werset był adresowany do Āditjów. Teraz, zwracając się do Wiśwadewów, [jadźamāna mówi:] „O ogniu, proszę, otwórz nam drzwi do świata [tj. nieba], abyśmy mogli zobaczyć, jak osiągasz wolność”.
14. Następnie składający ofiarę rozpoczyna składanie ofiar [tą mantrą]: „Pozdrowienia dla tych, którzy są w niebie i innych światach, dla Āditjów i Wiśwadewów. Obym zdobył świat jadźamāna”.
15. „Jestem gotowy udać się do świata odpowiedniego dla tego, kto spełnia ofiary. Będę żył na tym świecie po mojej śmierci.” Mówiąc „Swāhā” kończy ofiarę. Potem wstaje i modli się: „Niech zostanie odsunięta zasuwa”.
16. Następnie Āditjowie i Wiśwadewowie przedstawiają mu ofiary będące rezultatem trzeciej sawana. Kto to wie, zna prawdziwe znaczenie ofiary.
Wers 2.24.1
ब्रह्मवादिनो वदन्ति यद्वसूनां प्रातः सवनं रुद्राणां माध्यंदिनं सवनमादित्यानां च विश्वेषां च देवानां तृतीयसवनम् ॥ २.२४.१ ॥
brahmavādino vadanti yadvasūnāṃ prātaḥ savanaṃ rudrāṇāṃ mādhyaṃdinaṃ savanamādityānāṃ ca viśveṣāṃ ca devānāṃ tṛtīyasavanam || 2.24.1 ||
1. Ci, którzy wierzą w Brahmana, mówią: poranna sawana [praktyka ofiarna] jest dla Wasów, południowa sawana jest dla Rudrów, a trzecia, wieczorna sawana jest dla Āditjów i Wiśwadewów [tj. wszystkich bogów i bogiń].
Komentarz:
„Poranna sawana należy do ośmiu Wasu”. Oznacza to, że Wasowie kontrolują ziemię. W ten sam sposób, ponieważ południowa sawana należy do jedenastu Rudrów, kontrolują oni przestrzeń pomiędzy ziemią a niebem. A ponieważ wieczorna sawana należy do dwunastu Aditjów i Wiśwadewów, oznacza to, że kontrolują niebo. Wynika z tego, że dla ofiarnika nie ma już świata.
Wers 2.24.2
क्व तर्हि यजमानस्य लोक इति स यस्तं न विद्यात्कथं कुर्यादथ विद्वान्कुर्यात् ॥ २.२४.२ ॥
kva tarhi yajamānasya loka iti sa yastaṃ na vidyātkathaṃ kuryādatha vidvānkuryāt || 2.24.2 ||
2. Gdzie zatem jest miejsce dla jadźamana [tego, który spełnia ofiarę]? Jak ten, który nie zna tego miejsca, może składać ofiarę? Ten, kto wie, może złożyć ofiarę.
Komentarz:
Kiedy człowiek dokonuje ofiary, czyni to po to, aby osiągnąć dla siebie pewien świat. Ale jeśli trzy światy – bhūḥ, bhuwaḥ i swaḥ – są już zajęte przez Wasu i innych bogów, gdzie pozostaje miejsce dla składającego ofiarę? W takiej sytuacji nie miałby najmniejszej ochoty składać ofiary ani nawet śpiewać towarzyszących jej hymnów takich jak Sāma albo angażować się w rytuały związane ze składaniem ofiary.
Ignorancja ze strony człowieka nie stoi na przeszkodzie, aby mógł on złożyć ofiarę. Werset ten ma raczej na celu pochwałę wiedzy. Jeśli ktoś wie, jak recytować Sāma, jest to bardzo pomocne. Należy jednak jasno zrozumieć, że chociaż Sāma, czyli Oṁkāra, jest recytowany podczas składania ofiary, Sāma może być częścią ofiary, ale Oṁkāra nie. Om jest tak dobry jak Brahman. Należy nad nim medytować; nie wiąże się to z żadnymi działaniami.
Wers 2.24.3
पुरा प्रातरनुवाकस्योपाकरणाज्जघनेन गार्हपत्यस्योदाङ्मुख उपविश्य स वासवं सामाभिगायति ॥ २.२४.३ ॥
purā prātaranuvākasyopākaraṇājjaghanena gārhapatyasyodāṅmukha upaviśya sa vāsavaṃ sāmābhigāyati || 2.24.3 ||
3. Przed rozpoczęciem porannego śpiewu składający ofiarę siada za ogniem Gārhapatja, zwrócony na północ i śpiewa Sāma o Wasu.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.4
लोकद्वारमपावार्णू पश्येम त्वा वयं राहुमाजायायोआ इति ॥ २.२४.४ ॥
lokadvāramapāvārṇū paśyema tvā vayaṃ rāhumājyāyoā iti || 2.24.4 ||
4. O Ogniu, proszę, otwórz nam drzwi – to znaczy oczyść ścieżkę – abyśmy mogli zobaczyć, jak uzyskałeś pełną kontrolę nad ziemią.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.5
अथ जुहोति नमोऽग्नये पृथिवीक्षिते लोकक्षिते लोकं मे यजमानाय विन्दैष वै यजमानस्य लोक एतास्मि ॥ २.२४.५ ॥
atha juhoti namo’gnaye pṛthivīkṣite lokakṣite lokaṃ me yajamānāya vindaiṣa vai yajamānasya loka etāsmi || 2.24.5 ||
5. Następnie składający ofiarę rozpoczyna składanie ofiar [od tej mantry]: „O Agni, jesteś na tym świecie. Składam tobie hołd. Proszę o zdobycie odpowiedniego świata dla mnie, który składam ofiarę. Jestem gotowy udać się do świata odpowiedniego dla tego, kto spełnia ofiary”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.6
अत्र यजमानः परस्तादायुषः स्वाहापजहि परिघमित्युक्त्वोत्तिष्ठति तस्मै वसवः प्रातःसवनं सम्प्रयच्छन्ति ॥ २.२४.६ ॥
atra yajamānaḥ parastādāyuṣaḥ svāhāpajahi parighamityuktvottiṣṭhati tasmai vasavaḥ prātaḥsavanaṃ samprayacchanti || 2.24.6 ||
6. „Ja, jadźamāna, przeżyłem całe swoje życie na tym świecie”. Tymi słowami powie: „Swāhā” [i złoży swoją ofiarę]. Następnie wstanie i powie: „Proszę odryglować drzwi do świata, do którego jestem przeznaczony”. Następnie Wasu przekazują mu ziemię na własność, co jest wynikiem porannego sawana.
Komentarz:
Jadźamāna (składający ofiarę) spełnia swoje ofiary, dopóki nie poczuje, że nadszedł czas, aby umrzeć. Następnie składa swoją ostatnią ofiarę, mówiąc: „Swāhā”. Wstając, oznajmia, że idzie do świata, do którego jest przeznaczony i żąda, aby drzwi do tego świata zostały otwarte. Wasu są właścicielami ziemi dzięki porannemu sawana (to znaczy wydobywaniu soku somy i porannym myciu się nim). Są zadowoleni z jadźamāna za spełnianie przez niego rytuałów, więc oddają mu ziemię na własność.
Wers 2.24.7
पुरा माध्यंदिनस्य सवनस्योपाकरणाज्जघनेनाग्नीध्रीयस्योदङ्मुख उपविश्य स रौद्रंसामाभिगायति ॥ २.२४.७ ॥
purā mādhyaṃdinasya savanasyopākaraṇājjaghanenāgnīdhrīyasyodaṅmukha upaviśya sa raudraṃsāmābhigāyati || 2.24.7 ||
7. Przed rozpoczęciem południowej sawana jadźamāna siada za ogniem Daksziṇāgni, zwrócony na północ. Następnie śpiewa Sāma skierowany do Rudrów.
Komentarz:
Wcześniej ukazano sposób, w jaki jadźamāna podbija ziemię. Teraz opisano, w jaki sposób można wygrać region środkowy. Usiadł za ogniem Daksziṇāgni, zwrócony twarzą na północ, i zaczął śpiewać Sāma adresowany do Rudrów. Kontynuuje to z myślą o osiągnięciu zjednoczenia z Wirāt.
Wers 2.24.8
लोकद्वारमपावार्णू पश्येम त्वा वयं वैराहुमज्यायोआ इति ॥ २.२४.८ ॥
lokadvāramapāvārṇū paśyema tvā vayaṃ vairāhumājyāyoā iti || 2.24.8 ||
8. O Ogniu, proszę, otwórz nam drzwi – to znaczy oczyść ścieżkę – abyśmy mogli zobaczyć, jak uzyskałeś pełną kontrolę nad światem Wirāt.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.9
अथ जुहोति नमो वायवेऽन्तरिक्षक्षिते लोकक्षिते लोकं मे यजमानाय विन्दैष वै यजमानस्य लोक एतास्मि ॥ २.२४.९ ॥
atha juhoti namo vāyave’ntarikṣakṣite lokakṣite lokaṃ me yajamānāya vindaiṣa vai yajamānasya loka etāsmi || 2.24.9 ||
9. Następnie składający ofiarę rozpoczyna składanie ofiar [tą mantrą]: „O Wāju, jesteś w środkowym regionie. Składam Tobie hołd. Proszę zdobądź odpowiedni świat dla mnie, który składam ofiarę. Jestem gotowy udać się do świata odpowiedniego dla tego, kto spełnia ofiary”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.10
अत्र यजमानः परस्तादायुषः स्वाहापजहि परिघमित्युक्त्वोत्तिष्ठति तस्मै रुद्रा माध्यंदिनंसवनंसम्प्रयच्छन्ति ॥ २.२४.१० ॥
atra yajamānaḥ parastādāyuṣaḥ svāhāpajahi parighamityuktvottiṣṭhati tasmai rudrā mādhyaṃdinaṃsavanaṃsamprayacchanti || 2.24.10 ||
10. „Ja, jadźamāna, przeżyłem całe swoje życie na tym świecie”. Tymi słowami powie: „Swāhā” [i złoży swoją ofiarę]. Następnie wstanie i powie: „Proszę, otwórz drzwi do świata, do którego jestem przeznaczony”. Następnie Rudrowie przekazują mu na własność środkowy region, który jest wynikiem sawana odprawianego w południe.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.11
पुरा तृतीयसवनस्योपाकरणाज्जघनेनाहवनीयस्योदङ्मुख उपविश्य स आदित्यंस वैश्वदेवं सामाभिगायति ॥ २.२४.११ ॥
purā tṛtīyasavanasyopākaraṇājjaghanenāhavanīyasyodaṅmukha upaviśya sa ādityaṃsa vaiśvadevaṃ sāmābhigāyati || 2.24.11 ||
11. Przed rozpoczęciem trzeciego [tj. wieczornego] sawana, jadźamāna siada za ogniem Āhawanīja, zwrócony w stronę północy. Następnie śpiewa pieśń Sāma skierowaną do Āditjów i Wiśwadewów.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.12
लोकद्वारमपावार्णू पश्येम त्वा वयं स्म्राहुमज्यायोआ इति ॥ २.२४.१२ ॥
lokadvāramapāvārṇū paśyema tvā vayaṃ sāmrāhumājyāyoā iti || 2.24.12 ||
12. [Zwracając się do Āditjów:] „O ogniu, proszę, otwórz nam drzwi do świata [tj. nieba], abyśmy mogli zobaczyć, jak osiągasz suwerenność”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.13
आदित्यमथ वैश्वदेवं लोकद्वारमपावार्णू पश्येम त्वा वयं स्म्राहुमज्यायोआ इति ॥ २.२४.१३ ॥
ādityamatha vaiśvadevaṃ lokadvāramapāvārṇū paśyema tvā vayaṃ sāmrāhumājyāyoā iti || 2.24.13 ||
13. Wcześniejszy werset był adresowany do Āditjów. Teraz, zwracając się do Wiśwadewów, [jadźamāna mówi:] „O ogniu, proszę, otwórz nam drzwi do świata [tj. nieba], abyśmy mogli zobaczyć, jak osiągasz wolność”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.14
अथ जुहोति नम आदित्येभ्यश्च विश्वेभ्यश्च देवेभ्यो दिविक्षिद्भ्यो लोकक्षिद्भ्यो लोकं मे यजमानाय विन्दत ॥ २.२४.१४ ॥
atha juhoti nama ādityebhyaśca viśvebhyaśca devebhyo divikṣidbhyo lokakṣidbhyo lokaṃ me yajamānāya vindata || 2.24.14 ||
14. Następnie składający ofiarę rozpoczyna składanie ofiar [tą mantrą]: „Pozdrowienia dla tych, którzy są w niebie i innych światach, dla Āditjów i Wiśwadewów. Obym zdobył świat jadźamāna”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.15
एष वै यजमानस्य लोक एतास्म्यत्र यजमानः परस्तादायुषः स्वाहापहत परिघमित्युक्त्वोत्तिष्ठति ॥ २.२४.१५ ॥
eṣa vai yajamānasya loka etāsmyatra yajamānaḥ parastādāyuṣaḥ svāhāpahata parighamityuktvottiṣṭhati || 2.24.15 ||
15. „Jestem gotowy udać się do świata odpowiedniego dla tego, kto spełnia ofiary. Będę żył na tym świecie po mojej śmierci.” Mówiąc „Swāhā” kończy ofiarę. Potem wstaje i modli się: „Niech zostanie odsunięta zasuwa”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 2.24.16
तस्मा आदित्याश्च विश्वे च देवास्तृतीयसवनं सम्प्रयच्छन्त्येष ह वै यज्ञस्य मात्रां वेद य एवं वेद य एवं वेद ॥ २.२४.१६ ॥
॥ इति चतुर्विंशः खण्डः ॥
॥ इति द्वितीयोऽध्यायः ॥
tasmā ādityāśca viśve ca devāstṛtīyasavanaṃ samprayacchantyeṣa ha vai yajñasya mātrāṃ veda ya evaṃ veda ya evaṃ veda || 2.24.16 ||
|| iti caturviṃśaḥ khaṇḍaḥ ||
|| iti dvitīyo’dhyāyaḥ ||
16. Następnie Āditjowie i Wiśwadewowie przedstawiają mu ofiary będące rezultatem trzeciej sawana. Kto to wie, zna prawdziwe znaczenie ofiary.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.