1. Nauczyciel powiedział: „Osoba widziana w oczach jest Jaźnią. Jest nieśmiertelna i nieustraszona. To jest Brahman. Dlatego też, jeśli ktoś wleje do oczu masło klarowane lub wodę, to płyną one do kącików oczu.”
2. Nazywają go Saṃjadwāma, gdyż wszystko, co dobre i piękne, przychodzi do niego. Wszystko co dobre i piękne przychodzi do tego, kto to wie.
3. Ta osoba w oczach jest Wāmanī, źródłem wszystkiego, co dobre i czyste, ponieważ inspiruje w ludziach wszystko, co dobre i czyste. Kto to wie, obdarza innych wszystkim, co dobre i czyste.
4. Osoba w oczach to Bhāmanī, świecący, ponieważ jaśnieje we wszystkich światach [łącznie ze słońcem]. Ten, kto to wie, jaśnieje we wszystkich światach.
5. Ci, którzy o tym wiedzą, niezależnie od tego, czy zostaną odprawione właściwe obrzędy pogrzebowe czy też nie, idą po śmierci do świata światłości. Ze świata światła przechodzą do świata dziennego; ze świata dnia do świata jasnych dwutygodni; ze świata jasnych dwóch tygodni do sześciu miesięcy, kiedy słońce porusza się na północ; stamtąd idą do roku; od roku do słońca; od słońca do księżyca; i od księżyca do błyskawicy. Tam ktoś, nie-człowiek, przyjmuje ich i prowadzi do brahmaloka. To jest droga bogów. To jest także droga do Brahmana. Ci, którzy podążają tą ścieżką, nigdy nie wracają do tego śmiertelnego świata. Nigdy nie wracają.
Wers 4.15.1
य एषोऽक्षिणि पुरुषो दृश्यत एष आत्मेति होवाचैतदमृतमभयमेतद्ब्रह्मेति तद्यद्यप्यस्मिन्सर्पिर्वोदकं वा सिञ्चति वर्त्मनी एव गच्छति ॥ ४.१५.१ ॥
ya eṣo’kṣiṇi puruṣo dṛśyata eṣa ātmeti hovācaitadamṛtamabhayametadbrahmeti tadyadyapyasminsarpirvodakaṃ vā siñcati vartmanī eva gacchati || 4.15.1 ||
1. Nauczyciel powiedział: „Osoba widziana w oczach jest Jaźnią. Jest nieśmiertelna i nieustraszona. To jest Brahman. Dlatego też, jeśli ktoś wleje do oczu masło klarowane lub wodę, to płyną one do kącików oczu.”
Komentarz:
Jak poznajesz Jaźń? Trzeba mieć pełną samokontrolę. Musisz mieć łagodną naturę i całkowicie wycofać swój umysł ze świata zewnętrznego. Wtedy będziesz mógł zobaczyć Jaźń w swoich oczach. Ta Jaźń jest nieśmiertelna, nieustraszona i jest Brahmanem (dosłownie „największym”).
Tak jak woda nie przykleja się do liścia lotosu, tak też, jeśli woda lub coś innego zostanie wlane do oczu, nie zrobi im to krzywdy, ponieważ powieki je chronią. Dlatego powieki nazywane są „lotosami”. Oczy są siedzibą Jaźni. Upaniszad mówi, że jeśli siedziba Jaźni jest czysta i niepodatna na jakąkolwiek nieczystość, Jaźń jest w naturalny sposób taka sama.
Wers 4.15.2
एतं संयद्वाम इत्याचक्षत एतं हि सर्वाणि वामान्यभिसंयन्ति सर्वाण्येनं वामान्यभिसंयन्ति य एवं वेद ॥ ४.१५.२ ॥
etaṃ saṃyadvāma ityācakṣata etaṃ hi sarvāṇi vāmānyabhisaṃyanti sarvāṇyenaṃ vāmānyabhisaṃyanti ya evaṃ veda || 4.15.2 ||
2. Nazywają go Saṃjadwāma, gdyż wszystko, co dobre i piękne, przychodzi do niego. Wszystko co dobre i piękne przychodzi do tego, kto to wie.
Komentarz:
Słowo wāma oznacza „atrakcyjny”, „piękny” lub „pożądany”. Jaźń jest Saṃjadwāma ponieważ skupiają się w niej wszystkie dobre rzeczy. A ten, kto zna Jaźń, staje się także zbiornikiem wszelkich dobrych rzeczy.
Wers 4.15.3
एष उ एव वामनीरेष हि सर्वाणि वामानि नयति सर्वाणि वामानि नयति य एवं वेद ॥ ४.१५.३ ॥
eṣa u eva vāmanīreṣa hi sarvāṇi vāmāni nayati sarvāṇi vāmāni nayati ya evaṃ veda || 4.15.3 ||
3. Ta osoba w oczach jest Wāmanī, źródłem wszystkiego, co dobre i czyste, ponieważ inspiruje w ludziach wszystko, co dobre i czyste. Kto to wie, obdarza innych wszystkim, co dobre i czyste.
Komentarz:
Słowo wāmanī oznacza tego, który przynosi owoce dobrej pracy wszystkim istotom, zgodnie z tym, na co zasługują. Jest podporą wszystkiego, co dobre.
Kto to wie, przekazuje owoce dobrej pracy innym.
Wers 4.15.4
एष उ एव भामनीरेष हि सर्वेषु लोकेषु भाति सर्वेषु लोकेषु भाति य एवं वेद ॥ ४.१५.४ ॥
eṣa u eva bhāmanīreṣa hi sarveṣu lokeṣu bhāti sarveṣu lokeṣu bhāti ya evaṃ veda || 4.15.4 ||
4. Osoba w oczach to Bhāmanī, świecący, ponieważ jaśnieje we wszystkich światach [łącznie ze słońcem]. Ten, kto to wie, jaśnieje we wszystkich światach.
Komentarz:
Ta osoba w oczach jest źródłem wszelkiego światła. Katha Upaniszad [II.2.15] mówi: „Wszystko to świeci, ponieważ on świeci”.
Wers 4.15.5
अथ यदु चैवास्मिञ्छव्यं कुर्वन्ति यदि च नार्चिषमेवाभिसंभवन्त्यर्चिषोऽहरह्न आपूर्यमाणपक्षमापूर्यमाणपक्षाद्यान्षडुदङ्ङेति मासांस्तान्मासेभ्यः संवत्सरं संवत्सरादादित्यमादित्याच्चन्द्रमसं चन्द्रमसो विद्युतं तत् पुरुषोऽमानवः स एनान्ब्रह्म गमयत्येष देवपथो ब्रह्मपथ एतेन प्रतिपद्यमाना इमं मानवमावर्तं नावर्तन्ते नावर्तन्ते ॥ ४.१५.५ ॥
॥ इति पञ्चदशः खण्डः ॥
atha yadu caivāsmiñchavyaṃ kurvanti yadi ca nārciṣamevābhisaṃbhavantyarciṣo’harahna āpūryamāṇapakṣamāpūryamāṇapakṣādyānṣaḍudaṅṅeti māsāṃstānmāsebhyaḥ saṃvatsaraṃ saṃvatsarādādityamādityāccandramasaṃ candramaso vidyutaṃ tat puruṣo’mānavaḥ sa enānbrahma gamayatyeṣa devapatho brahmapatha etena pratipadyamānā imaṃ mānavamāvartaṃ nāvartante nāvartante || 4.15.5 ||
|| iti pañcadaśaḥ khaṇḍaḥ ||
5. Ci, którzy o tym wiedzą, niezależnie od tego, czy zostaną odprawione właściwe obrzędy pogrzebowe czy też nie, idą po śmierci do świata światłości. Ze świata światła przechodzą do świata dziennego; ze świata dnia do świata jasnych dwutygodni; ze świata jasnych dwóch tygodni do sześciu miesięcy, kiedy słońce porusza się na północ; stamtąd idą do roku; od roku do słońca; od słońca do księżyca; i od księżyca do błyskawicy. Tam ktoś, nie-człowiek, przyjmuje ich i prowadzi do brahmaloka. To jest droga bogów. To jest także droga do Brahmana. Ci, którzy podążają tą ścieżką, nigdy nie wracają do tego śmiertelnego świata. Nigdy nie wracają.
Komentarz:
Zwykle, gdy ktoś umiera, rytuały pogrzebowe należy odprawić z wielką starannością. Nie dotyczy to jednak osoby, która poznała Brahmana. Jeżeli odprawiane są za nią obrzędy pogrzebowe, to dobrze. Ale jeśli z tego czy innego powodu tak nie jest, nie ma to dla niego znaczenia. Znając Brahmana, staje się ona jednym z Brahmanem.
Jeśli chodzi o tych, którzy wielbią Jaźń w oczach, przypisując jej takie cechy, jak saṃjadwāma, wāmanī czy bhāmanī, lub tych, którzy czczą ogień jako ziemię, wodę, prāṇa, itp., po śmierci udają się do bóstwa światła. Stamtąd idą do bóstw dnia, jasnych dwóch tygodni, sześciu miesięcy północnego przesilenia i tak dalej. W końcu dochodzą do momentu, w którym pojawia się ktoś wyższy od człowieka. Prowadzi ich do satjaloka, czyli królestwa Brahmā. Nie jest to jednak Para Brahman (Czysta Świadomość). Aby osiągnąć wyzwolenie, należy uświadomić sobie swoją tożsamość z Para Brahmanem, gdzie nie ma przejścia ani powrotu z jednej sfery do drugiej.