Czāndogja 5.1 – Wszechwładza Prāṇa - Swami Wiwekananda i nauki Wedanty

1. Om. Kto zna najstarszego i najlepszego, sam staje się najstarszym i najlepszym. To prāṇa jest najstarszy i najlepszy.

2. Kto sam zna to, co jest wzniosłe zyskuje wysoką pozycję wśród swoich krewnych. Elokwencja zapewnia tak wysoką pozycję [w społeczeństwie].

3. Kto zna oparcie, osiąga oparcie zarówno na tym świecie, jak i na tamtym świecie [tj. w niebie]. Oko rzeczywiście jest podporą.

4. Ten, kto zna dostatek, ma wszystko, czego pragną ludzie i bogowie. Dostatek jest reprezentowany przez uszy.

5. Kto zna mieszkanie, staje się schronieniem swojej rodziny. Umysł jest siedzibą.

6. Kiedy narządy zmysłów zaczęły się kłócić między sobą, każdy twierdził, że jest najwyższy. Każdy z nich powiedział: „Jestem najlepszy. Jestem najlepszy”.

7. Następnie organy udały się do ich ojca Pradźāpati i zapytały: „Czcigodny panie, kto z nas jest najlepszy?” Odpowiedział: „Ten jest najlepszy spośród was, po którego odejściu ciało staje się całkowicie nietykalne”.

8. Pierwsza mowa opuściła ciało. Po całym roku nieobecności wróciła i zapytał pozostałe narządy: „Jak wytrzymywaliście podczas mojej nieobecności?” Reszta organów odpowiedziała: „Tak jak niemi ludzie bez mówienia, ale są w stanie przetrwać dzięki oddychaniu i widzieć oczami, słyszeć uszami i myśleć umysłem. My zrobiliśmy to samo. Słysząc to wszystko, mowa powróciła do ciała.

9. Następnie narząd wzroku opuścił ciało. Po całym roku przebywania poza domem wrócił i zapytał inne narządy: „Jak wytrzymaliście podczas mojej nieobecności?” Reszta organów odpowiedziała: „Tak samo jak niewidomi ludzie którzy nie widzą, ale są w stanie przeżyć dzięki temu, że oddychają i mówią narządem mowy, słyszą uszami i myślą umysłem. My zrobiliśmy to samo.” Słysząc to wszystko, narząd wzroku powrócił do ciała.

10. Następnie narząd słuchu opuścił ciało. Po całym roku nieobecności wrócił i zapytał inne narządy: „Jak wytrzymywaliście podczas mojej nieobecności?” Reszta organów powiedziała: „Tak samo jak głusi ludzie bez słyszenia, ale są oni w stanie przeżyć dzięki temu, że oddychają, mówią narządem mowy, widzą oczami i myślą umysłem. My zrobiliśmy to samo.” Słysząc to wszystko, narząd słuchu powrócił do ciała.

11. Następnie umysł opuścił ciało. Po całym roku nieobecności wrócił i zapytał pozostałe narządy: „Jak wytrzymywaliście podczas mojej nieobecności?” Reszta organów odpowiedziała: „Tak jak to robią dzieci, które nie myślą samodzielnie, ale są w stanie przetrwać dzięki oddychaniu i mówić narządem mowy, widzieć oczami i słyszeć uszami. Zrobiliśmy to samo.” Słysząc to wszystko, umysł powrócił do ciała.

12. Teraz prāṇa, siła życiowa, zdecydował się odejść. Tak jak dobry koń jest w stanie wyrwać kołki, do których przywiązane są jego nogi, podobnie główny prāṇa miał zamiar zabrać ze sobą inne narządy. Następnie przyszły do niego te inne organy i z wielką pokorą powiedziały: „Panie, bądź naszym przywódcą. Jesteś największy wśród nas. Proszę, nie zostawiaj nas”.

13. Następnie narząd mowy powiedział do głównego prāṇa: „Jeśli mam walor wysokiej pozycji, to dlatego, że ty ją masz.” Następnie narząd wzroku powiedział mu: „To prawda, mam zdolność wspierania innych, ale tę jakość zawdzięczam tobie”.

14. Następnie narząd słuchu powiedział do głównego prāṇa: „Jeśli mam cechę dobrobytu, to dlatego, że ty ją masz.” Następnie umysł powiedział mu: „To prawda, mam cechę bycia schronieniem dla wielu, ale w rzeczywistości ta jakość należy do ciebie.”

15. Uczeni nie nazywają ich organami mowy, oczami, uszami czy umysłami. Nazywają je „prāṇa”, gdyż prāṇa stał się wszystkimi tymi narządami.

Wers 5.1.1

॥ पञ्चमोऽध्यायः ॥
यो ह वै ज्येष्ठं च श्रेष्ठं च वेद ज्येष्ठश्च ह वै श्रेष्ठश्च भवति प्राणो वाव ज्येष्ठश्च श्रेष्ठश्च ॥ ५.१.१ ॥

|| pañcamo’dhyāyaḥ ||
yo ha vai jyeṣṭhaṃ ca śreṣṭhaṃ ca veda jyeṣṭhaśca ha vai śreṣṭhaśca bhavati prāṇo vāva jyeṣṭhaśca śreṣṭhaśca || 5.1.1 ||

1. Om. Kto zna najstarszego i najlepszego, sam staje się najstarszym i najlepszym. To prāṇa jest najstarszy i najlepszy.

Komentarz:

Znaczenie prāṇa zostało wspomniane wcześniej. To prawda, że działa w połączeniu z narządami mowy, słuchu, wzroku itd., ale jest pierwszym i najważniejszym z nich wszystkich. Prāṇa jest w dziecku nawet wtedy, gdy jest ono jeszcze w łonie matki. Jest aktywny, zanim zaczną działać różne narządy. Dlatego prāṇa wymaga szacunku od wszystkich.

Powodem, dla którego tak dużą wagę przywiązuje się do prāṇa jest nauczenie nas okazywania szacunku tam, gdzie jest on należny. Powinniśmy szanować zarówno wiek, jak i zasługi. Wtedy też będziemy wymagać od wszystkich szacunku ze względu na nasz wiek i zasługi. Pośrednio jest to wskazówka, że powinniśmy szanować wiedzę

Wers 5.1.2

यो ह वै वसिष्ठं वेद वसिष्ठो ह स्वानां भवति वाग्वाव वसिष्ठः ॥ ५.१.२ ॥

yo ha vai vasiṣṭhaṃ veda vasiṣṭho ha svānāṃ bhavati vāgvāva vasiṣṭhaḥ || 5.1.2 ||

2. Kto sam zna to, co jest wzniosłe zyskuje wysoką pozycję wśród swoich krewnych. Elokwencja zapewnia tak wysoką pozycję [w społeczeństwie].

Komentarz:

Jeśli ktoś szanuje drugiego za jego zdolność wpływania na innych, sam pewnego dnia będzie miał tę samą władzę i będzie wzbudzał szacunek u innych.

W rzeczywistości za tym wpływem kryje się siła elokwencji.

Wers 5.1.3

यो ह वै प्रतिष्ठां वेद प्रति ह तिष्ठत्यस्मिंश्च लोकेऽमुष्मिंश्च चक्षुर्वाव प्रतिष्ठा ॥ ५.१.३ ॥

yo ha vai pratiṣṭhāṃ veda prati ha tiṣṭhatyasmiṃśca loke’muṣmiṃśca cakṣurvāva pratiṣṭhā || 5.1.3 ||

3. Kto zna oparcie, osiąga oparcie zarówno na tym świecie, jak i na tamtym świecie [tj. w niebie]. Oko rzeczywiście jest podporą.

Komentarz:

Dobry wzrok jest niezbędny do osiągnięcia sukcesu w życiu. Bystre oko to nie tylko zaleta fizyczna; jest to także atut mentalny. Oznacza dobre i ostre poczucie osądu. Mając dobry wzrok można łatwo uniknąć pułapek życia, zarówno fizycznych jak i moralnych. Dzięki tej jakości jesteś bezpieczny zarówno na tym świecie, jak i na innym.

Wers 5.1.4

यो ह वै सम्पदं वेद संहास्मै कामाः पद्यन्ते दैवाश्च मानुषाश्च श्रोत्रं वाव सम्पत् ॥ ५.१.४ ॥

yo ha vai sampadaṃ veda saṃhāsmai kāmāḥ padyante daivāśca mānuṣāśca śrotraṃ vāva sampat || 5.1.4 ||

4. Ten, kto zna dostatek, ma wszystko, czego pragną ludzie i bogowie. Dostatek jest reprezentowany przez uszy.

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.5

यो ह वा आयतनं वेदायतनं ह स्वानां भवति मनो ह वा आयतनम् ॥ ५.१.५ ॥

yo ha vā āyatanaṃ vedāyatanaṃ ha svānāṃ bhavati mano ha vā āyatanam || 5.1.5 ||

5. Kto zna mieszkanie, staje się schronieniem swojej rodziny. Umysł jest siedzibą.

Komentarz:

W kompleksie ciała i umysłu człowieka istnieje coś zwanego ājatana. Jeśli ktoś zna to „ājatana”, należy rozumieć, że jest mądrą osobą. I taka osoba jest w stanie służyć jako ājatana swoim własnym krewnym. To znaczy, że jest w stanie udzielić im wsparcia, tak jakby udzielał im schronienia.

Umysł to ājatana kompleksu ciało-umysł. Dlaczego? Ponieważ narządy zmysłów mają swoje doświadczenia, ale wszystkie te doświadczenia przyjmują schronienie w umyśle.

Wers 5.1.6

अथ ह प्राणा अहंश्रेयसि व्यूदिरेऽहंश्रेयानस्म्यहं श्रेयानस्मीति ॥ ५.१.६ ॥

atha ha prāṇā ahaṃśreyasi vyūdire’haṃśreyānasmyahaṃ śreyānasmīti || 5.1.6 ||

6. Kiedy narządy zmysłów zaczęły się kłócić między sobą, każdy twierdził, że jest najwyższy. Każdy z nich powiedział: „Jestem najlepszy. Jestem najlepszy”.

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.7

ते ह प्राणाः प्रजापतिं पितरमेत्योचुर्भगवन्को नः श्रेष्ठ इति तान्होवाच यस्मिन्व उत्क्रान्ते शरीरं पापिष्ठतरमिव दृश्येत स वः श्रेष्ठ इति ॥ ५.१.७ ॥

te ha prāṇāḥ prajāpatiṃ pitarametyocurbhagavanko naḥ śreṣṭha iti tānhovāca yasminva utkrānte śarīraṃ pāpiṣṭhataramiva dṛśyeta sa vaḥ śreṣṭha iti || 5.1.7 ||

Komentarz:

Wszyscy wiemy, co się dzieje, gdy życie opuszcza ciało. To nie jest to samo ciało. Kurczy się. Staje się brzydkie. I wkrótce zaczyna się rozkładać. Nikt nie chce go dotykać. Pradźāpati pośrednio oznajmił w ten sposób, że prāṇa jest wśród nich najlepszy.

Kiedy Pradźāpati to powiedział, zmienił głos, aby nie uszkodzić innych organów. Sposób w jaki zmienił swój głos nazywa się kaku.

Wers 5.1.8

सा ह वागुच्चक्राम सा संवत्सरं प्रोष्य पर्येत्योवाच कथमशकतर्ते मज्जीवितुमिति यथा कला अवदन्तः प्राणन्तः प्राणेन पश्यन्तश्चक्षुषा शृण्वन्तः श्रोत्रेण ध्यायन्तो मनसैवमिति प्रविवेश ह वाक् ॥ ५.१.८ ॥

sā ha vāguccakrāma sā saṃvatsaraṃ proṣya paryetyovāca kathamaśakatarte majjīvitumiti yathā kalā avadantaḥ prāṇantaḥ prāṇena paśyantaścakṣuṣā śṛṇvantaḥ śrotreṇa dhyāyanto manasaivamiti praviveśa ha vāk || 5.1.8 ||

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.9

चक्षुर्होच्चक्राम तत्संवत्सरं प्रोष्य पर्येत्योवाच कथमशकतर्ते मज्जीवितुमिति यथान्धा अपश्यन्तः प्राणन्तः प्राणेन वदन्तो वाचा शृण्वन्तः श्रोत्रेण ध्यायन्तो मनसैवमिति प्रविवेश ह चक्षुः ॥ ५.१.९ ॥

cakṣurhoccakrāma tatsaṃvatsaraṃ proṣya paryetyovāca kathamaśakatarte majjīvitumiti yathāndhā apaśyantaḥ prāṇantaḥ prāṇena vadanto vācā śṛṇvantaḥ śrotreṇa dhyāyanto manasaivamiti praviveśa ha cakṣuḥ || 5.1.9 ||

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.10

श्रोत्रं होच्चक्राम तत्संवत्सरं प्रोष्य पर्येत्योवाच कथमशकतर्ते मज्जीवितुमिति यथा बधिरा अशृण्वन्तः प्राणन्तः प्राणेन वदन्तो वाचा पश्यन्तश्चक्षुषा ध्यायन्तो मनसैवमिति प्रविवेश ह श्रोत्रम् ॥ ५.१.१० ॥

śrotraṃ hoccakrāma tatsaṃvatsaraṃ proṣya paryetyovāca kathamaśakatarte majjīvitumiti yathā badhirā aśṛṇvantaḥ prāṇantaḥ prāṇena vadanto vācā paśyantaścakṣuṣā dhyāyanto manasaivamiti praviveśa ha śrotram || 5.1.10 ||

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.11

मनो होच्चक्राम तत्संवत्सरं प्रोष्य पर्येत्योवाच कथमशकतर्ते मज्जीवितुमिति यथा बाला अमनसः प्राणन्तः प्राणेन वदन्तो वाचा पश्यन्तश्चक्षुषा शृण्वन्तः श्रोत्रेणैवमिति प्रविवेश ह मनः ॥ ५.१.११ ॥

mano hoccakrāma tatsaṃvatsaraṃ proṣya paryetyovāca kathamaśakatarte majjīvitumiti yathā bālā amanasaḥ prāṇantaḥ prāṇena vadanto vācā paśyantaścakṣuṣā śṛṇvantaḥ śrotreṇaivamiti praviveśa ha manaḥ || 5.1.11 ||

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.12

अथ ह प्राण उच्चिक्रमिषन्स यथा सुहयः पड्वीशशङ्कून्संखिदेदेवमितरान्प्राणान्समखिदत्तं हाभिसमेत्योचुर्भगवन्नेधि त्वं नः श्रेष्ठोऽसि मोत्क्रमीरिति ॥ ५.१.१२ ॥

atha ha prāṇa uccikramiṣansa yathā suhayaḥ paḍvīśaśaṅkūnsaṃkhidedevamitarānprāṇānsamakhidattaṃ hābhisametyocurbhagavannedhi tvaṃ naḥ śreṣṭho’si motkramīriti || 5.1.12 ||

Komentarz:

Narządy, zaczynając od wāk (mowy), opuściły ciało jeden po drugim. Ale to nie miało większego znaczenia dla ciała i pozostałych narządów. Wtedy prāṇa zdecydował się odejść. Gdy tylko zaczął odchodzić, wszystkie inne narządy poczuły, że również są zmuszone do odejścia. Zrozumieli wtedy, że nie są wolni; byli całkowicie zależni od głównego prāṇa. Przychodząc do niego, okazali mu szacunek i powiedzieli, że teraz uznają jego wyższość.

Wers 5.1.13

अथ हैनं वागुवाच यदहं वसिष्ठोऽस्मि त्वं तद्वसिष्ठोऽसीत्यथ हैनं चक्षुरुवाच यदहं प्रतिष्ठास्मि त्वं तत्प्रतिष्ठासीति ॥ ५.१.१३ ॥

atha hainaṃ vāguvāca yadahaṃ vasiṣṭho’smi tvaṃ tadvasiṣṭho’sītyatha hainaṃ cakṣuruvāca yadahaṃ pratiṣṭhāsmi tvaṃ tatpratiṣṭhāsīti || 5.1.13 ||

Komentarz:

Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.

Wers 5.1.14

अथ हैनंश्रोत्रमुवाच यदहं सम्पदस्मि त्वं तत्सम्पदसीत्यथ हैनं मन उवाच यदहमायतनमस्मि त्वं तदायतनमसीति ॥ ५.१.१४ ॥

atha hainaṃśrotramuvāca yadahaṃ sampadasmi tvaṃ tatsampadasītyatha hainaṃ mana uvāca yadahamāyatanamasmi tvaṃ tadāyatanamasīti || 5.1.14 ||

Komentarz:

Najemcy mogą udać się do właściciela i powiedzieć mu wiele rzeczy, aby go zadowolić i okazać swoją lojalność. W ten sposób różne narządy zmysłów, które wcześniej walczyły między sobą, a każdy z nich twierdził, że jest wyższy, teraz z wielką pokorą oświadczają, że nie mają nic własnego – że wszelkie dobre cechy jakie posiadają zawdzięczają swemu panu, głównemu prāṇa.

Wers 5.1.15

न वै वाचो न चक्षूंषि न श्रोत्राणि न मनांसीत्याचक्षते प्राणा इत्येवाचक्षते प्राणो ह्येवैतानि सर्वाणि भवति ॥ ५.१.१५ ॥
॥ इति प्रथमः खण्डः ॥

na vai vāco na cakṣūṃṣi na śrotrāṇi na manāṃsītyācakṣate prāṇā ityevācakṣate prāṇo hyevaitāni sarvāṇi bhavati || 5.1.15 ||
|| iti prathamaḥ khaṇḍaḥ ||

15. Uczeni nie nazywają ich organami mowy, oczami, uszami czy umysłami. Nazywają je „prāṇa”, gdyż prāṇa stał się wszystkimi tymi narządami.

Komentarz:

Jaźń jest źródłem wszystkiego, co istnieje, żywego i nieożywionego. Jaźń objawia się w wielu postaciach – jako istoty ludzkie, zwierzęta, rośliny itp. I to dzięki Jaźni żyjemy, mówimy i działamy.

Istoty ludzkie mają dwa zestawy narządów – narządy percepcji i narządy działania. Mamy też umysł. Te narządy są potężne, ale najpotężniejszy jest umysł. Żaden z tych organów nie jest jednak niezależny. Każdy istnieje i funkcjonuje jedynie po to, by służyć Jaźni, mistrzowi.

Jaźń znajduje się zarówno w ciele, jak i na zewnątrz. Wewnątrz ciała znajduje się Atman, który funkcjonuje poprzez prāṇa, życiowy oddech. Jak prāṇa ożywia ciało i wszystkie narządy. Bez prāṇa ciało ze wszystkimi organami jest martwe i bezużyteczne.

Spis Treści

Post Views: 193