1. Pewnego razu Śwetaketu, wnuk Aruna, udał się na dwór Pañcalów. Prawāhaṇa, syn Dźīwala, zapytał go: „Młody człowieku, czy twój ojciec cię uczył?” [Śwetaketu odpowiedział:] „Tak, czcigodny panie, uczył”.
2. Prawāhaṇa zapytał:] „Czy masz pojęcie dokąd z tego świata istoty ludzkie idą do nieba?” „Nie, proszę pana, nie mam pojęcia” [odpowiedział Śwetaketu]. „Czy wiesz, jak wracają?” „Nie, proszę pana, nie wiem.” „Czy masz pojęcie, gdzie rozdzielają się te dwie ścieżki – ścieżka bogów i ścieżka przodków?” „Nie, proszę pana, nie mam”.
3. [Prawāhaṇa zapytał:] „Czy wiesz, dlaczego inny świat [świat księżyca] nie jest wypełniony ludźmi?” [Śwetaketu odpowiedział:] „Nie, czcigodny panie, nie wiem.” „Czy wiesz dlaczego po piątej ofierze wodę nazywa się „purusza” [człowiek]?” „Nie, proszę pana, nie wiem”.
4. [Prawāhaṇa powiedział:] „Dlaczego więc powiedziałeś: „Nauczono mnie”? Jak ktoś, kto nie wie tych rzeczy może powiedzieć: „nauczono mnie”? Śwetaketu poczuł się zraniony. Wrócił do ojca i powiedział: „Tak naprawdę nie nauczyłeś mnie, a mimo to powiedziałeś: „Ja cię uczyłem”.”
5. [Śwetaketu powiedział:] „Ten przyjaciel książąt zadał mi pięć pytań. Nie byłem w stanie odpowiedzieć na ani jedno z nich.” [Następnie zadał ojcu pięć pytań. Po chwili namysłu ojciec] powiedział: „Nie znam odpowiedzi na żadne z pytań, o których mi powiedziałeś po powrocie z pałacu. Gdybym znał odpowiedzi, dlaczego miałbym ci ich nie udzielić?”.
6. Następnie Gautama udał się do pałacu królewskiego. Kiedy przybył, król powitał go z szacunkiem. Następnego ranka, gdy król był na swoim dworze, Gautama udał się tam, aby się z nim spotkać. Król rzekł do niego: „Czcigodny Gautama, poproś mnie o dobrodziejstwo – o wszystko, czego tylko zapragniesz”. Gautama odpowiedział: „Niech to zostanie z tobą. Proszę, powiedz mi wszystko, co powiedziałeś mojemu synowi.” Słysząc to, król zbladł.
7. Następnie król wydał rozkaz, aby Gautama pozostał z nim przez długi czas [jako brahmaćarin. Gautama tak uczynił. Pewnego dnia] król powiedział do niego: „O Gautama, w sprawie, o którą pytałeś, żaden brāhmin przed tobą nie miał dostępu do tej wiedzy. Oto dlaczego w przeszłości, na wszystkich światach, tylko kszatrijowie mieli prawo przekazywać tę wiedzę.” Powiedziawszy to, zaczął nauczać Gautama.
Wers 5.3.1
श्वेतकेतुर्हारुणेयः पञ्चालानां समितिमेयाय तं ह प्रवाहणो जैवलिरुवाच कुमारानु त्वाशिषत्पितेत्यनु हि भगव इति ॥ ५.३.१ ॥
śvetaketurhāruṇeyaḥ pañcālānāṃ samitimeyāya taṃ ha pravāhaṇo jaivaliruvāca kumārānu tvāśiṣatpitetyanu hi bhagava iti || 5.3.1 ||
1. Pewnego razu Śwetaketu, wnuk Aruna, udał się na dwór Pañcalów. Prawāhaṇa, syn Dźīwala, zapytał go: „Młody człowieku, czy twój ojciec cię uczył?” [Śwetaketu odpowiedział:] „Tak, czcigodny panie, uczył”.
Komentarz:
Ci, którzy pragną wyzwolenia, powinni mieć silnego ducha wyrzeczenia i powinni znać naturę wszystkiego, od Brahmā po źdźbło trawy. Wcześniej była dyskusja na temat prāṇa. Teraz zaczyna się dyskusja na temat agni, czyli ognia. W tym celu została tu przedstawiona historia Śwetaketu i jego ojca.
Wers 5.3.2
वेत्थ यदितोऽधि प्रजाः प्रयन्तीति न भगव इति वेत्थ यथा पुनरावर्तन्त३ इति न भगव इति वेत्थ पथोर्देवयानस्य पितृयाणस्य च व्यावर्तना३ इति न भगव इति ॥ ५.३.२ ॥
vettha yadito’dhi prajāḥ prayantīti na bhagava iti vettha yathā punarāvartanta3 iti na bhagava iti vettha pathordevayānasya pitṛyāṇasya ca vyāvartanā3 iti na bhagava iti || 5.3.2 ||
2. Prawāhaṇa zapytał:] „Czy masz pojęcie dokąd z tego świata istoty ludzkie idą do nieba?” „Nie, proszę pana, nie mam pojęcia” [odpowiedział Śwetaketu]. „Czy wiesz, jak wracają?” „Nie, proszę pana, nie wiem.” „Czy masz pojęcie, gdzie rozdzielają się te dwie ścieżki – ścieżka bogów i ścieżka przodków?” „Nie, proszę pana, nie mam”.
Komentarz:
Ścieżka bogów i ścieżka przodków przez pewien dystans pokrywają się. Rozdzielają się dopiero pod koniec. Śwetaketu nie wiedział, w którym momencie się rozdzielają, ani nie wiedział, jaką ścieżką podążają odrodzeni, wracając na ziemię.
Wers 5.3.3
वेत्थ यथासौ लोको न सम्पूर्यत३ इति न भगव इति वेत्थ यथा पञ्चम्यामाहुतावापः पुरुषवचसो भवन्तीति नैव भगव इति ॥ ५.३.३ ॥
vettha yathāsau loko na sampūryata3 iti na bhagava iti vettha yathā pañcamyāmāhutāvāpaḥ puruṣavacaso bhavantīti naiva bhagava iti || 5.3.3 ||
3. [Prawāhaṇa zapytał:] „Czy wiesz, dlaczego inny świat [świat księżyca] nie jest wypełniony ludźmi?” [Śwetaketu odpowiedział:] „Nie, czcigodny panie, nie wiem.” „Czy wiesz dlaczego po piątej ofierze wodę nazywa się „purusza” [człowiek]?” „Nie, proszę pana, nie wiem”.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 5.3.4
अथानु किमनुशिष्ठोऽवोचथा यो हीमानि न विद्यात्कथं सोऽनुशिष्टो ब्रुवीतेति स हायस्तः पितुरर्धमेयाय तं होवाचाननुशिष्य वाव किल मा भगवानब्रवीदनु त्वाशिषमिति ॥ ५.३.४ ॥
athānu kimanuśiṣṭho’vocathā yo hīmāni na vidyātkathaṃ so’nuśiṣṭo bruvīteti sa hāyastaḥ piturardhameyāya taṃ hovācānanuśiṣya vāva kila mā bhagavānabravīdanu tvāśiṣamiti || 5.3.4 ||
4. [Prawāhaṇa powiedział:] „Dlaczego więc powiedziałeś: „Nauczono mnie”? Jak ktoś, kto nie wie tych rzeczy może powiedzieć: „nauczono mnie”? Śwetaketu poczuł się zraniony. Wrócił do ojca i powiedział: „Tak naprawdę nie nauczyłeś mnie, a mimo to powiedziałeś: „Ja cię uczyłem”.”
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.
Wers 5.3.5
पञ्च मा राजन्यबन्धुः प्रश्नानप्राक्षीत्तेषां नैकंचनाशकं विवक्तुमिति स होवाच यथा मा त्वं तदैतानवदो यथाहमेषां नैकंचन वेद यद्यहमिमानवेदिष्यं कथं ते नावक्ष्यमिति ॥ ५.३.५ ॥
pañca mā rājanyabandhuḥ praśnānaprākṣītteṣāṃ naikaṃcanāśakaṃ vivaktumiti sa hovāca yathā mā tvaṃ tadaitānavado yathāhameṣāṃ naikaṃcana veda yadyahamimānavediṣyaṃ kathaṃ te nāvakṣyamiti || 5.3.5 ||
5. [Śwetaketu powiedział:] „Ten przyjaciel książąt zadał mi pięć pytań. Nie byłem w stanie odpowiedzieć na ani jedno z nich.” [Następnie zadał ojcu pięć pytań. Po chwili namysłu ojciec] powiedział: „Nie znam odpowiedzi na żadne z pytań, o których mi powiedziałeś po powrocie z pałacu. Gdybym znał odpowiedzi, dlaczego miałbym ci ich nie udzielić?”.
Komentarz:
Słowa rādźanjabandhuḥ, przyjaciel królów i książąt, nie należy rozumieć dosłownie. Tutaj zostało ono użyte sarkastycznie. Faktycznie, ten człowiek jest łobuzem.
Wers 5.3.6
स ह गौतमो राज्ञोऽर्धमेयाय तस्मै ह प्राप्तायार्हां चकार स ह प्रातः सभाग उदेयाय तं होवाच मानुषस्य भगवन्गौतम वित्तस्य वरं वृणीथा इति स होवाच तवैव राजन्मानुषं वित्तं यामेव कुमारस्यान्ते वाचमभाषथास्तामेव मे ब्रूहीति स ह कृच्छ्री बभूव ॥ ५.३.६ ॥
sa ha gautamo rājño’rdhameyāya tasmai ha prāptāyārhāṃ cakāra sa ha prātaḥ sabhāga udeyāya taṃ hovāca mānuṣasya bhagavangautama vittasya varaṃ vṛṇīthā iti sa hovāca tavaiva rājanmānuṣaṃ vittaṃ yāmeva kumārasyānte vācamabhāṣathāstāmeva me brūhīti sa ha kṛcchrī babhūva || 5.3.6 ||
6. Następnie Gautama udał się do pałacu królewskiego. Kiedy przybył, król powitał go z szacunkiem. Następnego ranka, gdy król był na swoim dworze, Gautama udał się tam, aby się z nim spotkać. Król rzekł do niego: „Czcigodny Gautama, poproś mnie o dobrodziejstwo – o wszystko, czego tylko zapragniesz”. Gautama odpowiedział: „Niech to zostanie z tobą. Proszę, powiedz mi wszystko, co powiedziałeś mojemu synowi.” Słysząc to, król zbladł.
Komentarz:
Nauczanie brāhmina przez kszatriję, króla, było sprzeczne ze zwyczajem. Z tego powodu król się zasmucił.
Wers 5.3.7
तं ह चिरं वसेत्याज्ञापयांचकार तं होवाच यथा मा त्वं गौतमावदो यथेयं न प्राक्त्वत्तः पुरा विद्या ब्राह्मणान्गच्छति तस्मादु सर्वेषु लोकेषु क्षत्रस्यैव प्रशासनमभूदिति तस्मै होवाच ॥ ५.३.७ ॥
taṃ ha ciraṃ vasetyājñāpayāṃcakāra taṃ hovāca yathā mā tvaṃ gautamāvado yatheyaṃ na prāktvattaḥ purā vidyā brāhmaṇāngacchati tasmādu sarveṣu lokeṣu kṣatrasyaiva praśāsanamabhūditi tasmai hovāca || 5.3.7 ||
7. Następnie król wydał rozkaz, aby Gautama pozostał z nim przez długi czas [jako brahmaćarin. Gautama tak uczynił. Pewnego dnia] król powiedział do niego: „O Gautama, w sprawie, o którą pytałeś, żaden brāhmin przed tobą nie miał dostępu do tej wiedzy. Oto dlaczego w przeszłości, na wszystkich światach, tylko kszatrijowie mieli prawo przekazywać tę wiedzę.” Powiedziawszy to, zaczął nauczać Gautama.
Komentarz:
Do tego wersetu nie ma dostępnego komentarza.