Czāndogja 8.7 – Osoba w Oku - Swami Wiwekananda i nauki Wedanty

1. Pradźāpati powiedział kiedyś: „Jaźń jest wolna od grzechu, wolna od starości, wolna od śmierci, wolna od smutku oraz wolna od głodu i pragnienia. Jest przyczyną pragnienia Prawdy i zaangażowania w Prawdę. Tej Jaźni należy szukać i dokładnie poznać. Osoba, która szukała i poznała Jaźń, osiąga wszystkie światy i wszystkie pragnienia.

2. Zarówno bogowie, jak i demony dowiedzieli się od ludzi, co powiedział Pradźāpati. Powiedzieli: „Będziemy szukać tej Jaźni, znając którą możemy osiągnąć wszystkie światy i cokolwiek pragniemy.” Mając to na uwadze, Indra wśród bogów i Wiroćana wśród demonów udali się do Pradźāpati, niosąc paliwo w swoich dłoniach. Nie powiedzieli sobie jednak nawzajem o swoich planach.

3. Obaj spędzili tam trzydzieści dwa lata, żyjąc jako brahmaćarini. Pewnego dnia Pradźāpati zapytał ich: „W jakim celu tu przebywacie?” Odpowiedzieli: „Jaźń jest wolna od grzechu, wolna od starości, wolna od śmierci, wolna od smutku oraz wolna od głodu i pragnienia. Jest przyczyną pragnienia Prawdy i zaangażowania w Prawdę. Tą Jaźń należy szukać i dokładnie poznać. Osoba, która nauczyła się o Jaźni i ją poznała osiąga wszystkie światy i wszystkie pragnienia.” – Panie, to jest twoje przesłanie. Chcemy poznać tę Jaźń i dlatego tu jesteśmy.”

4. Pradźāpati powiedział do tej dwójki: „To, co widać w oczach, to Jaźń”. Powiedział także: „Ta Jaźń jest nieśmiertelna i nieustraszona. Ona jest Brahmanem”. Następnie zapytali: „Panie, widzimy coś, gdy patrzymy w wodę i ponownie, gdy patrzymy w lustro. Co to jest?” Pradźāpati odpowiedział: „W tym wszystkim widać Jaźń”.

Wers 8.7.1

य आत्मापहतपाप्मा विजरो विमृत्युर्विशोको विजिघत्सोऽपिपासः सत्यकामः सत्यसंकल्पः सोऽन्वेष्टव्यः स विजिज्ञासितव्यः स सर्वांश्च लोकानाप्नोति सर्वांश्च कामान्यस्तमात्मानमनुविद्य विजानातीति ह प्रजापतिरुवाच ॥ ८.७.१ ॥

ya ātmāpahatapāpmā vijaro vimṛtyurviśoko vijighatso’pipāsaḥ satyakāmaḥ satyasaṃkalpaḥ so’nveṣṭavyaḥ sa vijijñāsitavyaḥ sa sarvāṃśca lokānāpnoti sarvāṃśca kāmānyastamātmānamanuvidya vijānātīti ha prajāpatiruvāca || 8.7.1 ||

Komentarz:

Upaniszady raz za razem wychwalają poznanie Jaźni, ale jaka jest natura Jaźni i jak możemy osiągnąć tę wiedzę? Tutaj Upaniszad zaczyna opowieść, która ma odpowiedzieć na to pytanie. Pewnego razu Pradźāpati, stwórca, postanowił uczyć ludzi o Jaźni. Opisał Jaźń jako apahata-pāpmā, wolną od grzechów i skaz (pāpa) – to znaczy, że jest czysta. Widźara – nigdy się nie starzeje ani nie rozkłada. Wimrytju – jest wolna od śmierci.

Ciało oczywiście ulega rozkładowi i ginie. Kiedy patrzysz na starą osobę od razu widać, że ciało uległo rozkładowi. Stało się słabe, pojawiają się zmarszczki, siwe włosy i tak dalej. Potem stopniowo musi zginąć. To, co ma narodziny, ma także śmierć. Nie ma znaczenia kiedy ciało się narodziło, w końcu zacznie się rozpadać i umrze. Ale Jaźń nigdy nie umrze.

Następnie Pradźāpati mówi: Jaźń jest viśoka, pozbawiona smutku, vidźighatsa – niepodlegająca głodowi i apipāsa – niepodlegająca pragnieniu. Poza tym Jaźń jest satjakāma i satjasaṅkalpa – poszukująca Prawdy i zawsze zakorzeniona w Prawdzie. To znaczy, że jest to sama Prawda. Jest zawsze jednością z Prawdą i nigdy nie może od niej odstąpić.

„Saḥ anweszṭawjaḥ” – to trzeba poznać. To jest cel życia. Śri Ramakryszna zwykł mawiać: „Urzeczywistnienie Boga jest celem życia”. Celem nie są pieniądze, nie jest władza ani nauka. Jest nim nic innego jak Bóg. Saḥ widźidźñāsitawjaḥ – należy o niej dociekać. Nie możesz siedzieć z założonymi rękami i czekać, aż ci się to objawi. Musisz iść i znaleźć kogoś, kto cię tego nauczy. A kiedy już znajdziesz zdolnego nauczyciela, musisz paść mu do stóp i błagać, żeby cię uczył. Następnie musisz zadawać pytania raz po raz, aż znikną twoje wątpliwości: „Czy to jest tak?”. Czy tak jest?”. Ale musisz udać się do kogoś, kto zna Jaźń. Czy niewidomy może prowadzić innego niewidomego? Jeśli nauczyciel nie zna Jaźni, jak się nauczysz?

Co się stanie, gdy spełnisz te warunki? Dostajesz wszystko, czego chcesz. Stajesz się najwyższy. Upaniszad mówi: podbijasz cały wszechświat. Jak? Ponieważ zdajesz sobie sprawę, że jesteś Jaźnią. I ta Jaźń jest Jaźnią wszystkiego, co istnieje. Jesteś wszystkim. W ten sposób spełnią się wszystkie Twoje pragnienia.

Znajomość Jaźni daje Ci najwięcej. Możesz mieć wszystko inne – przyjaciół, krewnych, wielką władzę polityczną, pieniądze, naukę, wysoką pozycję społeczną – ale jeśli nie masz wiedzy Jaźni, wszystko jest bezużyteczne.

Pradźāpati oświadczył: „Taka jest natura Jaźni. A jeśli znasz Jaźń, osiągniesz wszystko.” Wysłał niejako zaproszenie: „Przyjdź i ucz się ode mnie”. Aby uczyć o naturze Jaźni, a także podkreślić potrzebę samodyscypliny w celu osiągnięcia samowiedzy, Upaniszad przedstawia tutaj historię Indry i Wiroćany przybywających do Pradźāpati po wiedzę o Jaźni.

Wers 8.7.2

तद्धोभये देवासुरा अनुबुबुधिरे ते होचुर्हन्त तमात्मानमन्वेच्छामो यमात्मानमन्विष्य सर्वांश्च लोकानाप्नोति सर्वांश्च कामानितीन्द्रो हैव देवानामभिप्रवव्राज विरोचनोऽसुराणां तौ हासंविदानावेव समित्पाणी प्रजापतिसकाशमाजग्मतुः ॥ ८.७.२ ॥

taddhobhaye devāsurā anububudhire te hocurhanta tamātmānamanvecchāmo yamātmānamanviṣya sarvāṃśca lokānāpnoti sarvāṃśca kāmānitīndro haiva devānāmabhipravavrāja virocano’surāṇāṃ tau hāsaṃvidānāveva samitpāṇī prajāpatisakāśamājagmatuḥ || 8.7.2 ||

Komentarz:

Indra jest wodzem bogów i bogiń, a Wiroćana jest wodzem demonów. Chociaż Pradźāpati jest dziadkiem obojga, są oni przeciwnikami. Zarówno Indra jak i Wiroćana usłyszeli od ludzi co Pradźāpati powiedział o Jaźni i byli zaciekawieni. Każdy z nich zdecydował się udać do Pradźāpati po instrukcje. Ponieważ często ze sobą walczyli, nigdy nie mówili sobie nawzajem co robią. Wszystko było tajne i poufne. Ale przez przypadek Indra i Wiroćana przybyli do Pradźāpati w tym samym czasie.

Jak im poszło? Śaṅkara mówi, że poszli z wielką pokorą. Obaj byli władcami, ale odłożyli na bok swoje królewskie szaty i regalia i nosili najprostsze ubrania. Przyszli także samitpāṇī „z paliwem w ręku” czyli z ofiarą i znakiem pokory. Dlaczego? Aby pokazać, że wiedzieli, że ta wiedza przewyższa nawet władzę nad trzema światami.

W Katha Upaniszad Jama powiedział do Naćiketā, że da mu wszystko, czego zapragnie w zamian za prośbę Naćiketā o wiedzę o Jaźni. Naćiketā mógłby być władcą trzech światów, gdyby chciał ale odmówił. Wiedział, że znajomość Jaźni jest wspanialsza.

Wers 8.7.3

तौ ह द्वात्रिंशतं वर्षाणि ब्रह्मचर्यमूषतुस्तौ ह प्रजापतिरुवाच किमिच्छन्तावास्तमिति तौ होचतुर्य आत्मापहतपाप्मा विजरो विमृत्युर्विशोको विजिघत्सोऽपिपासः सत्यकामः सत्यसंकल्पः सोऽन्वेष्टव्यः स विजिज्ञासितव्यः स सर्वांश्च लोकानाप्नोति सर्वांश्च कामान्यस्तमात्मानमनुविद्य विजानातीति भगवतो वचो वेदयन्ते तमिच्छन्ताववास्तमिति ॥ ८.७.३ ॥

tau ha dvātriṃśataṃ varṣāṇi brahmacaryamūṣatustau ha prajāpatiruvāca kimicchantāvāstamiti tau hocaturya ātmāpahatapāpmā vijaro vimṛtyurviśoko vijighatso’pipāsaḥ satyakāmaḥ satyasaṃkalpaḥ so’nveṣṭavyaḥ sa vijijñāsitavyaḥ sa sarvāṃśca lokānāpnoti sarvāṃśca kāmānyastamātmānamanuvidya vijānātīti bhagavato vaco vedayante tamicchantāvavāstamiti || 8.7.3 ||

Komentarz:

Indra i Wiroćana usłyszeli, że Pradźāpati powiedział, że Jaźń jest czysta, niezniszczalna, bez śmierci itd., więc postanowili pójść i uczyć się od niego. Ale uczeń musi najpierw przejść przez pewne dyscypliny i przygotować się na otrzymanie tych instrukcji. Tak więc przez trzydzieści dwa lata praktykowali brahmaćarję żyjąc z Pradźāpati. Służyli mu z pokorą, zapominając o swoim statusie królów. I przez cały ten czas Pradźāpati nie zwracał na nich uwagi.

Po trzydziestu dwóch latach Pradźāpati pewnego dnia posłał po nich i zapytał: „Dlaczego tu jesteście? Czego ode mnie chcecie?” Indra i Wiroćana odpowiedzieli: „Słyszeliśmy od ludzi, że powiedziałeś że Jaźń jest bez rozkładu, bez śmierci i bez smutku. Chcemy poznać tę Jaźń. Dlatego przyszliśmy do Ciebie. Mieszkamy tu od trzydziestu dwóch lat ponieważ chcemy poznać Jaźń.”

Śaṅkara mówi, że poprzednio Indra i Wiroćana byli wobec siebie wrogo nastawieni. Ale teraz są pokorni i nie są już zazdrośni, a nawet stali się przyjacielscy. Dlaczego zmienił się ich charakter? Ponieważ praktykowali brahmaćarję, samokontrolę.

„Brahmaćarja” oznacza brahma ćarati, tego, który porusza się wokół Brahmana – to znaczy takiego, który zawsze myśli o Brahmanie i stara się czuć, że jest Brahmanem. Całe jego życie skupia się wokół Brahmana. Taka osoba wiedzie proste i surowe życie – jedząc proste jedzenie, proste ubrania i tak dalej. I zawsze zachowuje powściągliwość we wszystkim, co robi. W Hinduizmie powściągliwość jest kluczem do wszystkiego. Jeśli chcesz coś osiągnąć, nawet w życiu świeckim, musisz ćwiczyć powściągliwość.

Wers 8.7.4

तौ ह प्रजापतिरुवाच य एषोऽक्षिणि पुरुषो दृश्यत एष आत्मेति होवाचैतदमृतमभयमेतद्ब्रह्मेत्यथ योऽयं भगवोऽप्सु परिख्यायते यश्चायमादर्शे कतम एष इत्येष उ एवैषु सर्वेष्वन्तेषु परिख्यायत इति होवाच ॥ ८.७.४ ॥
॥ इति सप्तमः खण्डः ॥

tau ha prajāpatiruvāca ya eṣo’kṣiṇi puruṣo dṛśyata eṣa ātmeti hovācaitadamṛtamabhayametadbrahmetyatha yo’yaṃ bhagavo’psu parikhyāyate yaścāyamādarśe katama eṣa ityeṣa u evaiṣu sarveṣvanteṣu parikhyāyata iti hovāca || 8.7.4 ||
|| iti saptamaḥ khaṇḍaḥ ||

Komentarz:

Według filozofii hinduskiej, Najwyższa Wiedza nie jest przeznaczona dla ludzi, których umysły nie są czyste. Chociaż Indra i Wiroćana byli z Pradźāpati przez trzydzieści dwa lata i poczynili pewien postęp w kierunku czystości, ich umysły nie były jeszcze wystarczająco czyste, aby otrzymać samowiedzę. Zatem pierwsza instrukcja Pradźāpati nie pojawiła się ani tu, ani tam. Niewiele im to pomogło.

Na początek Pradźāpati powiedział, że Jaźń jest w oczach. Wszyscy wiemy, że jeśli staniemy przed kimś, możemy zobaczyć swoje odbicie w oczach tej osoby i to właśnie według Indry i Wiroćany miał na myśli Pradźāpati. Powiedzieli: „Podobne odbicie widzimy, gdy patrzymy w wodę lub w lustro. Widzimy tam swoje odbicie. Które z nich jest Jaźnią?” Pradźāpati odpowiedział: „W tym wszystkim jest Jaźń”.

W tym miejscu Śaṅkara zadaje pytanie: Co miał na myśli? Czy wprowadził ich w błąd? Nie, nie wprowadził ich w błąd, ponieważ prawdą jest, że Jaźń jest wszędzie i we wszystkim. Ale człowiek musi szukać. Mogliby potraktować jego oświadczenie dosłownie, ale byłby to błąd. Chciał, żeby zadawali pytania i wyrażali swoją opinię. Wiedział jednak, że tego nie zrozumieją. Nie byli jeszcze gotowi na najwyższą Prawdę. Uważał, że muszą spędzać więcej czasu na praktyce brahmaćarji.

Spis Treści

Post Views: 50