(Na podstawie tłumaczenia Swami Nikhilananda wraz z jego przypisami)

Om. Pokłony Brahmanowi!

Mantry rozpoczynające się od Īśāwāsjam w Upaniszadzie nie powinny być używane do działań rytualnych, ponieważ odsłaniają prawdziwą naturę Ātmana, której nie można osiągnąć w wyniku żadnego działania.¹ Obecnie zostanie powiedziane, że Ātman w Swojej prawdziwej naturze jest czysty, bezgrzeszny, niedualny, wieczny, bezcielesny i wszechobecny, dlatego też Wiedza o Tym jest w konflikcie z pracą.² Dlatego słuszne jest stwierdzenie, że tych mantr Īśa Upaniszady nie należy używać w działaniach rytualnych.

Co więcej, Ātmana, jak opisano powyżej, nie można powiązać z działaniem, ponieważ nie jest To coś, co osiąga się, tworzy lub wytwarza w procesie oczyszczania lub transformacji; a także dlatego, że nie ma To natury sprawcy lub podmiotu radości.³

Jedynym celem wszystkich Upaniszad jest określenie prawdziwej natury Ātmana; Bhagawad Gītā⁴ i inne traktaty⁵ dotyczące wyzwolenia człowieka dążą do tego samego celu.

Pisma święte zalecają działanie dostosowane do zrozumienia ludzi tego świata, którzy przypisują Ātmanowi takie cechy jak wielość, działanie, radość, nieczystość, grzeszność i tak dalej.

Według tych, którzy są kompetentni do określenia kto powinien wykonywać pracę, a kto nie, ten, kto szuka rezultatu działania⁶ – rezultatu widocznego na ziemi, takiego jak chwała życia brāhmina, lub rezultatu niewidocznego, takiego jak radość w niebie — i który mówi sobie: „Jestem podwójnie narodzony i wolny od takich wad jak ślepota czy garbatość, które dyskwalifikują do pracy ofiarnej”, ten jest uprawniony do wykonywania pracy.⁷

Zatem mantry Īśa Upaniszady ujawniają prawdziwą naturę Ātmana i w ten sposób niszczą naturalną ignorancję dotyczącą Tego. Co więcej, wytwarzają w nas wiedzę o jedności Ātmana, za pomocą której możemy wykorzenić smutek, złudzenia i inne cechy samsāry.

Kto pragnie pozbyć się cierpienia i złudzeń samsāry stworzonych przez ignorancję i osiągnąć Najwyższą Szczęśliwość, ma prawo przeczytać tę Upaniszadę. Prawdziwa natura Ātmana jest przedmiotem Upaniszady. Związek między traktatem a przedmiotem jest taki, że ten pierwszy ustanawia drugi. Pismo Święte ma na celu umożliwienie osiągnięcia wiedzy o tożsamości Ātmana i Brahmana, a tym samym niszczy smutek i złudzenie, które są wynikiem niewiedzy.

Teraz pokrótce wyjaśnimy mantry.

Przypisy:

1. Iśa Upaniszad jest częścią sekcji Mantra w Wedach, która dotyczy ofiar i innych czynności rytualnych. Ale ta Upaniszada nie ma związku z rytuałami; dotyczy ona wiedzy o Ātmanie, czyli Brahmanie. Według Śankary działania związanego z tak różnorodnymi czynnikami, jak wykonawca, instrument i rezultat działań, nie da się pogodzić z Wiedzą o Ātmanie, która unicestwia wszelką wielość. ↩︎
2. Jeśli człowiek uświadomi sobie, że jest czystym i wszechprzenikającym Duchem, ucieleśnieniem Pokoju, Błogosławieństwa i Wiedzy, a ponadto, jeśli wszędzie widzi doskonałość, nie może zaangażować się w żadne działanie. Z drugiej strony, jeśli uważa się za istotę skończoną, podlegającą narodzinom i śmierci, bólowi i przyjemności oraz innym parom przeciwieństw, podejmuje pracę, aby osiągnąć to, co przyjemne, i unika tego, co nieprzyjemne. ↩︎
3. Za pomocą działania powstaje rzecz, która wcześniej nie istniała, np. dzbanek czy garnek (utpādja); albo jedna rzecz zostaje przekształcona w inną (wikārja), jak mleko w twaróg; lub osiągnięta zostaje rzecz, która istnieje ale nie jest w zasięgu ręki (āpja); lub rzecz zostaje oczyszczona (samskārja) poprzez wyeliminowanie jej wad. Wszystkie te możliwości są wykluczone w Ātmanie, ponieważ jako najgłębsza Jaźń ze wszystkich jest On wieczny, niezmienny i czysty. ↩︎
4. Porównaj: „Ten, kto widzi Najwyższego Pana przebywającego jednakowo we wszystkich istotach i nie ginącego, gdy one giną – zaprawdę tylko ten widzi”. (B.G. XIII. 27) ↩︎
5. Porównaj: „Jaźń, choć jedna i niedwoista, wydaje się mieszkać we wszystkich istotach, jak księżyc, który choć jest jeden, odbija się w wielu falach.” (Mahābhārata) ↩︎
6. Chęć poszukiwania rezultatu wynika z niewiedzy. W rzeczywistości Ātman jest nieprzywiązany, jak niebo. Nieskażony smutkiem, To jest Najwyższą Błogością. Pracy podjętej w celu zaspokojenia niezaspokojonego pragnienia – uzyskania tego, co przyjemne lub uniknięcia tego, co nieprzyjemne – nie można zatem kojarzyć z Ātmanem. ↩︎
7. Konieczne jest wyjaśnienie związku pomiędzy działaniem a Wiedzą Ātmana. Termin „praca” jest powszechnie używany w Upaniszadach w znaczeniu czynności ofiarnych, rytualnych i nabożnych lub takich działań filantropijnych, jak kopanie studni lub budowa drogi, a wszystkie te działania kojarzone są z ideą sprawcy, narzędzia i oczekiwanego rezultatu. Wiedza Ātmana, według widzących wedantycznych, odsłania jedność istnienia i pozwala uświadomić sobie, że Jaźń jest zawsze czysta, wolna, oświecona i ma naturę Absolutu Istnienia-Wiedzy-Błogości i że jest pozbawiona wszystkich pragnień, które należą do skończonej istoty. Dlatego Wiedza o Jaźni i wykonywanie działań są nie do pogodzenia.
   Istnieje jednak niezaprzeczalna potrzeba działania na rzecz duchowej ewolucji człowieka. Chociaż jego naturą jest nieskończony Duch, jednak jest on tego nieświadomy i działa pod każdym względem jak skończona istota. Celem dyscypliny duchowej jest osiągnięcie samowiedzy. Konieczność pracy dla człowieka podkreślają filozofowie hinduscy, o ile z powodu niewiedzy utożsamia się on z ciałem i uważa się za istotę skończoną. Dzięki bezinteresownemu działaniu jego serce staje się czyste i rozwija w nim prawdziwe pragnienie poznania Ātmana. Następnie otrzymuje instrukcje od wykwalifikowanego nauczyciela, argumenty dotyczące Ātmana i nad Nim kontempluje. W końcu, w głębi medytacji uświadamia sobie, że jest Czystym Duchem, wolnym od narodzin i śmierci, smutku i złudzeń, pragnień i działania. Osiąga nieśmiertelność.
   Ale oświecona dusza w żadnym wypadku nie jest obojętna. Widzący z Upaniszad i sam Śankara nie byli bezczynni. Każda chwila ich życia była poświęcona dla dobra świata. Słowa działanie i bezczynność użyte w Upaniszadach mają znaczenie filozoficzne. To pierwsze wiąże się z pojęciem świadomości „ja”, narzędziem działania i rezultatu; to drugie jest wolny od takich pojęć. Kiedy oświecona osoba pracuje, wyraźnie widzi, że dusza jest nieaktywna, a działanie wykonują narządy zmysłów, umysł i ego pod wpływem trzech gun. Gita opisuje mądrego człowieka jako tego, który widzi bezczynność w działaniu. W jego przypadku wiedza i działanie są nierozłączne. Zatem podczas jedzenia, spania, chodzenia i zabawy widzi jedynie czynności narządów zmysłów, a Jaźń pozostaje niewzruszonym świadkiem. Jego ego zostało całkowicie spalone w ogniu rozpalonym przez wiedzę o tożsamości Ātmana i Brahmana. Tam, gdzie oświecona osoba zachowuje jakąkolwiek świadomość „ja”, zostaje ona całkowicie przemieniona przez Wiedzę Brahmana. Nawet będąc aktywną nigdy nie zapomina o nieskończonej naturze Jaźni. Brak świadomości „ja” i całkowite oddzielenie się od rezultatów charakteryzują działania znawcy Jaźni. ↩︎