Wers 1.2.1

अन्यच्छ्रेयोऽन्यदुतैव प्रेयस्ते उभे नानार्थे पुरुषँ सिनीतः ।
तयोः श्रेय आददानस्य साधु भवति हीयतेऽर्थाद्य उ प्रेयो वृणीते ॥ १ ॥

anyacchreyo 'nyad utaiva preyas te ubhe nānārthe puruṣaṃ sinītaḥ ।
tayoḥ śreya ādadānasya sādhu bhavati hīyate 'rthād ya u preyo vṛṇīte ॥ 1 ॥

1. Jama powiedział: „Dobro to jedno; przyjemność to drugie. Jedno i drugie, służąc różnym potrzebom, wiążą człowieka. Dobrze się dzieje temu, kto z dwojga bierze dobro; ale ten, kto wybiera przyjemność traci cel.”

Komentarz:

DOBRO: Najwyższe Dobro.

PRZYJEMNE: Przyjemności zmysłowe czerpane z bogactwa, żony, dzieci i innych przedmiotów materialnych.

RÓŻNE POTRZEBY: Prowadzą swoich wyznawców do różnych celów, do Wyzwolenia lub niewoli.

WIĄŻĄ CZŁOWIEKA: Tekst odnosi się do nieoświeconych osób, które należą do różnych etapów życia i są zaangażowane w wykonywanie tego, co uważają za swoje obowiązki. Niektórzy z nich szukają przyjemności, a niektórzy Najwyższego Dobra, czyli Wyzwolenia, zgodnie z ich odpowiednią ewolucją duchową. Ci pierwsi dążą do awidjā, czyli niższej wiedzy, a drudzy – Widjā, czyli Wyższej Wiedzy. Mówi się więc, że obydwoje są związani swoim poczuciem obowiązku. Nawet dążenie do wyzwolenia wskazuje na stan niewoli. Dla oświeconej osoby, która urzeczywistniła pełną wolność Jaźni, nie ma żadnych dążeń, żadnych obowiązków, żadnych powinności – takich jak praktyka medytacji czy przestrzeganie duchowych ślubów. Jest wolny od wszelkich więzów świata względnego.

DOBRZE SIĘ DZIEJE: Ponieważ ideał dobra ostatecznie prowadzi do Najwyższego Dobra.

Z DWÓCH: Czyli  dobrego i przyjemnego. Są one sobie przeciwstawne i nikt nie może ich realizować jednocześnie.

CEL: Samowiedza, która jest najwyższym celem ludzkiego wysiłku.

Każdy człowiek może wybrać jeden z dwóch ideałów; większość jednak trzyma się ziemskich przyjemności. Rzeczywiście są oni krótkowzroczni i pozbawieni osądu.

Wers 1.2.2

श्रेयश्च प्रेयश्च मनुष्यमेतः तौ सम्परीत्य विविनक्ति धीरः ।
श्रेयो हि धीरोऽभि प्रेयसो वृणीते प्रेयो मन्दो योगक्षेमाद्वृणीते ॥ २ ॥

śreyaś ca preyaś ca manuṣyam etas tau samparītya vivinakti dhīraḥ ।
śreyo hi dhīro 'bhi preyaso vṛṇīte preyo mando yogakṣemād vṛṇīte ॥ 2 ॥

2. „Zarówno dobro, jak i przyjemność ukazują się człowiekowi. Spokojna dusza dobrze je bada i rozróżnia. Tak, woli ona dobro od przyjemności; lecz głupiec wybiera przyjemne z chciwości i skąpstwa.”

Komentarz:

SPOKOJNA DUSZA: Ten spokój jest wynikiem rozróżnienia pomiędzy Rzeczywistym i nierzeczywistym.

ROZRÓŻNIA: Jak łabędź oddzielający mleko od mieszaniny mleka i wody lub mrówka przesiewająca cukier z mieszaniny cukru i piasku.

WOLI ETC.: Ponieważ z punktu widzenia najwyższego dobra człowieka to co dobre znacznie przewyższa to co przyjemne.

Z CHCIWOŚCI ETC.: Oznacza to, że głupcem kieruje motyw chciwości i skąpstwa. Poszukuje on rzeczy materialnych, aby odżywić i chronić swoje ciało.

Większość ludzi jest pozbawiona mocy rozróżniania. Kieruje nimi chciwość i przywiązanie. Dlatego wolą ziemskie przyjemności od duchowej błogości.

Ponownie Król Śmierci wypowiedział się z uznaniem o rozróżnianiu i nieprzywiązaniu Naćiketā:

Wers 1.2.3

स त्वं प्रियान्प्रियरूपांश्च कामान् अभिध्यायन्नचिकेतोऽत्यस्राक्षीः ।
नैतां सृङ्कां वित्तमयीमवाप्तो यस्यां मज्जन्ति बहवो मनुष्याः ॥ ३ ॥

sa tvaṃ priyān priyarūpāṃś ca kāmān abhidhyāyan naciketo 'tyasrākṣīḥ ।
naitāṃ sṛṅkāṃ vittamayīm avāpto yasyāṃ majjanti bahavo manuṣyāḥ ॥ 3 ॥

3. „O Naćiketā, po dokładnym rozważeniu przyjemności, które są lub wydają się być rozkoszne, wyrzekłeś się ich wszystkich. Nie poszedłeś drogą obfitującą w bogactwa, na której wielu ludzi tonie.”

Komentarz:

KTÓRE SĄ: Namacalne przedmioty przyjemności, takie jak bogactwo i krewni.

WYDAJĄ SIĘ BYĆ ETC.: Takie jak niebiańskie dziewice i inne rzeczy w niebie.

DROGA ETC.: Świeccy ludzie podążają tą drogą i niestety toną w błocie. Materialne szczęście zostało zaoferowane Naćiketā w jego najbardziej kuszącej formie.

Powiedziano, że zwolennikowi dzieje się dobrze, a zwolennika przyjemności omija cel. Dlaczego tak jest?

Wers 1.2.4

दूरमेते विपरीते विषूची अविद्या या च विद्येति ज्ञाता ।
विद्याभीप्सिनं नचिकेतसं मन्ये न त्वा कामा बहवोऽलोलुपन्त ॥ ४ ॥

dūram ete viparīte viṣūcī avidyā yā ca vidyeti jñātā ।
vidyābhīpsinaṃ naciketasaṃ manye na tvā kāmā bahavo 'lolupanta ॥ 4 ॥

4. „Te dwa są daleko od siebie i prowadzą do różnych celów: ignorancja i to, co jest znane jako Wiedza. Uważam cię, o Naćiketā, za tego, który pragnie Wiedzy; bo nawet wiele przyjemności nie mogło cię skusić.”

Komentarz:

SZEROKO ODDZIELONE: Dwie ścieżki przyjemności i dobra, mające naturę ignorancji i wiedzy, wykluczają się wzajemnie, podobnie jak ciemność i światło.

RÓŻNE CELE: To znaczy niewola i wolność.

SKUSIĆ CIĘ: By zejść ze ścieżki dobra, sprawiając, że Naćiketā ulegnie doczesnym przyjemnościom.

Król Śmierci potępił ignorancję, wskazując jej złe skutki.

Wers 1.2.5

अविद्यायामन्तरे वर्तमानाः स्वयं धीराः पण्डितंमन्यमानाः ।
दन्द्रम्यमाणाः परियन्ति मूढा अन्धेनैव नीयमाना यथान्धाः ॥ ५ ॥

avidyāyām antare vartamānāḥ svayaṃ dhīrāḥ paṇḍitaṃ manyamānāḥ ।
dandramyamāṇāḥ pariyanti mūḍhā andhenaiva nīyamānā yathāndhāḥ ॥ 5 ॥

5. „Głupcy, którzy mieszkają w ciemności, ale uważają się za mądrych i uczonych, chodzą w kółko różnymi krętymi ścieżkami, jak ślepy prowadzony przez ślepego.”

Komentarz:

MIESZKAJĄ W CIEMNOŚCI: To znaczy spętani niezliczonymi pragnieniami ziemskich przedmiotów.

MĄDRYCH: Obdarzeni światową mądrością.

UCZONYCH: Dobrze zorientowany w tekstach pism świętych.

CHODZĄ W KÓŁKO: Oznacza to, że po śmierci zmuszeni są przybierać różne ciała, dobre i złe, a wszystko to wynika z ich ignorancji.

RÓŻNE ETC.: Te kręte ścieżki charakteryzują się starością, cierpieniem i śmiercią.

Ci głupcy są pozbawieni wiedzy o Wielkim Życiu Zaświatowym.

Wers 1.2.6

न साम्परायः प्रतिभाति बालं प्रमाद्यन्तं वित्तमोहेन मूढम् ।
अयं लोको नास्ति पर इति मानी पुनः पुनर्वशमापद्यते मे ॥ ६ ॥

na sāmparāyaḥ pratibhāti bālaṃ pramādyantaṃ vittamohena mūḍham ।
ayaṃ loko nāsti para iti mānī punaḥ punar vaśam āpadyate me ॥ 6 ॥

6. „Życie Pozaświatowe nigdy nie objawia się osobie pozbawionej rozróżnienia, nierozważnej i splątanej złudzeniem bogactwa. „Tylko ten świat istnieje” – myśli ona – „i nie ma innego”. Raz za razem znajduje się pod moim wpływem.”

Komentarz:

POZAŚWIATOWY: Wiedza o istnieniu duszy po zniszczeniu ciała. Słowo to oznacza również pewne praktyki duchowe, takie jak powtarzanie i medytacja Om, dzięki którym można cieszyć się spokojem i błogosławieństwem w Brahmāloka, a nawet urzeczywistnić swoją tożsamość z Brahmanem.

OSOBA ETC.: Osoba głupia, obdarzona nierozwiniętym umysłem dziecka.

NIEROZWAŻNEJ: Rozkojarzonej przywiązaniem do dóbr ziemskich.

SPLĄTANEJ: Jak człowiek w gęstej ciemności.

TEN ŚWIAT: Świat postrzegany zmysłowo.

RAZ ZA RAZEM ETC.: To znaczy przechodzi przez niekończące się narodziny i śmierć.

Taki jest los ludzi w ogóle.

Wers 1.2.7

श्रवणायापि बहुभिर्यो न लभ्यः शृण्वन्तोऽपि बहवो यं न विद्युः ।
आश्चर्यो वक्ता कुशलोऽस्य लब्धा आश्चर्यो ज्ञाता कुशलानुशिष्टः ॥ ७ ॥

śravaṇāyāpi bahubhir yo na labhyaḥ śṛṇvanto 'pi bahavo yaṃ na vidyuḥ ।
āścaryo vaktā kuśalo 'sya labdhā āścaryo jñātā kuśalānuśiṣṭaḥ ॥ 7 ॥

7. „Wielu jest takich, którzy nawet nie słyszą o Ātmanie; choć o Nim słyszą, wielu nie rozumie. Cudowny jest ten, który wyjaśnia, a rzadki słuchacz; Doprawdy rzadko zdarza się, aby doświadczający Ātmana był nauczany przez zdolnego nauczyciela.”

Komentarz:

TEN, KTÓRY WYJAŚNIA: Tylko człowiek który bezpośrednio urzeczywistnił Jaźń może kogoś o Tym uczyć.

SŁUCHACZ: Poszukiwacz wyposażony w niezbędne cechy.

Według Wedānty człowiek, który w wielu poprzednich wcieleniach dokonywał prawych czynów, w swoich obecnych narodzinach rozwija ducha wyrzeczenia się przedmiotów materialnych i przejawia głęboką tęsknotę za Wiedzą o Ātmanie. Trzy rzeczy są rzeczywiście bardzo rzadkie: narodziny w ludzkim ciele, tęsknota za duchową wolnością i przewodnictwo zdolnego nauczyciela.

Jaźń nie może zostać poznana, jeśli jest nauczana przez osobę posiadającą jedynie wiedzę w zakresie treści pism świętych, ale która nie urzeczywistniła ich istoty.

Wers 1.2.8

न नरेणावरेण प्रोक्त एष सुविज्ञेयो बहुधा चिन्त्यमानः ।
अनन्यप्रोक्ते गतिरत्र नास्ति अणीयान् ह्यतर्क्यमणुप्रमाणात् ॥ ८ ॥

na nareṇāvareṇa prokta eṣa suvijñeyo bahudhā cintyamānaḥ ।
ananyaprokte gatir atra nāsty aṇīyān hy atarkyam aṇupramāṇāt ॥ 8 ॥

8. „Ātmana, nauczanego przez osobę podrzędną nie można łatwo zrozumieć, ponieważ To jest postrzegane w różny sposób przez dyskutantów. Ale kiedy będzie Tego nauczał ten, który zjednoczył się z Ātmanem, nie będzie już co do Tego wątpliwości. Ātman jest subtelniejszy niż najsubtelniejszy i nie można go poznać poprzez dyskusję.”

Komentarz:

OSOBA PODRZĘDNA: Człowiek o światowym zrozumieniu, który utożsamia Jaźń z takimi fizycznymi obiektami, jak ciało, zmysły, umysł czy ego.

RÓŻNY SPOSÓB ETC.: Ludzie, którzy próbują określić naturę Ātmana za pomocą argumentów, często opisują Go za pomocą takich sprzecznych cech, jak istnienie lub nieistnienie, czystość lub nieczystość.

KIEDY BĘDZIE TEGO NAUCZAŁ ETC.: Poniżej znajduje się adaptacja komentarza Śankary dotycząca kilku alternatywnych wyjaśnień tego zdania:

„Jak dobrze rozumieć Ātmana? Odpowiedź jest następująca: Jeśli Ātmana naucza nauczyciel, który sam jest wolny od iluzji dualności i który stał się jednym z Brahmanem, wówczas wszelkie wątpliwości – takie jak to, czy Ātman istnieje czy nie i czy jest To czyniącym czy nie – znikną. W naturze Wiedzy o Ātmanie leży położenie kresu wszelkim wątpliwościom.”

„Lub tekst można zinterpretować w ten sposób: Kiedy naucza się Ātmana, który jest najgłębszą Jaźnią człowieka i niczym innym jak Najwyższą Jaźnią, nie pozostaje nic więcej do poznania; gdyż nie istnieje żaden inny poznawalny przedmiot. Urzeczywistnienie jedności Ātmana jest dopełnieniem wiedzy. Ponieważ zatem nie ma nic więcej do poznania, wiedza kończy się tutaj.”

„Lub: Kiedy uczeń jest nauczany, że Ātman nie jest różny od Brahmana, nie wraca on na ziemię, ponieważ Wyzwolenie następuje natychmiast po tym poznaniu.”

„Albo: Kiedy nauczyciel, który wiedział, że jest jednym z Brahmanem, uczy ucznia, że jest on nikim innym jak Brahmanem, uczeń nie może pozostać nieświadomy Brahmana. Oznacza to, że uczeń, podobnie jak nauczyciel, uświadamia sobie, że jest identyczny z Brahmanem.”

ĀTMAN JEST SUBTELNIEJSZY ETC.: Ātmana powinien uczyć nauczyciel, który uświadomił sobie swoją jedność z Brahmanem. W przeciwnym razie To wydaje się nieprzeniknione, ponieważ jest subtelniejsze niż najsubtelniejsza rzecz.

NIE MOŻNA GO POZNAĆ ETC.: Ātmana nie można udowodnić zwykłym argumentem. Żadnej ostateczności dotyczącej bytu wykraczającego poza umysł nie da się osiągnąć samą argumentacją. Opinia dyskutanta oparta na rozumowaniu odzwierciedla jedynie stan jego umysłu. Ātman przekracza wszelkie stany umysłowe.

Droga do osiągnięcia Poznania Jaźni:

Wers 1.2.9

नैषा तर्केण मतिरापनेया प्रोक्तान्येनैव सुज्ञानाय प्रेष्ठ ।
यां त्वमापः सत्यधृतिर्बतासि त्वादृङ्नो भूयान्नचिकेतः प्रष्टा ॥ ९ ॥

naiṣā tarkeṇa matir āpaneyā proktānyenaiva sujñānāya preṣṭha ।
yāṃ tvam āpaḥ satyadhṛtir batāsi tvādṛṅ no bhūyān naciketaḥ preṣṭā ॥ 9 ॥

9. „Wiedzy tej nie można osiągnąć poprzez rozumowanie. Ātman staje się łatwy do zrozumienia, o najdroższy, gdy uczy go inny. Osiągnąłeś teraz tę Wiedzę. Zaiste, jesteś człowiekiem prawdziwego rozróżniania. Obyśmy zawsze mieli takiego dociekającego jak ty!”

Komentarz:

TA WIEDZA: Jeśli chodzi o Ātmana, ustanowioną przez widzących i pisma święte i nauczaną przez nauczyciela, który uświadomił sobie swoją jedność z Najwyższą Jaźnią.

ROZUMOWANIE: Człowiek polegający wyłącznie na intelektualnym rozumowaniu i niedoświadczony w prawdziwym znaczeniu pism świętych będzie miał tendencję do kojarzenia Jaźni z jakimś wyobrażeniem swego nieczystego umysłu.

INNY: To znaczy nauczyciel, który nie jest zwykłym intelektualnym filozofem, ale człowiekiem samorealizacji. Według Upaniszad wiedzy o jaźni nie można uzyskać bez pomocy wykwalifikowanego nauczyciela.

PYTAJĄCY: Słowo to może oznaczać ucznia lub syna. Zgodnie z zaleceniami wedyjskimi wiedzę o Wedach należy przekazywać wykwalifikowanemu synowi lub uczniowi.

Ātmana, czyli Jaźń, można poznać jedynie poprzez bezpośrednie i natychmiastowe doświadczenie. Będąc czystą świadomością, nigdy nie może być postrzegana przez narządy zmysłów, tak jak przedmioty namacalne. Ponieważ jest transcendentalna, nie można jej poznać poprzez wnioskowanie. Tylko wtedy, gdy umysł stanie się wewnętrzny i spokojny dzięki sztywnej samokontroli i koncentracji, Ātman objawia się człowiekowi w jego najgłębszej świadomości. Ci, którzy próbują To zrozumieć za pomocą argumentacji, nigdy nie odnoszą sukcesu. Jednak Upaniszady nie potępiają rozumowania wedyjskiego, którym powinien posługiwać się kompetentny uczeń, aby zrozumieć instrukcje swego nauczyciela.

Jama wychwalał wielką mądrość Naćiketā, ponieważ ten odrzucił nawet ofertę niebiańskiego stanowiska. Sam Król Śmierci, choć świadomy jej nietrwałości, poprzez kult ofiarny zabiegał o pozycję boga.

Wers 1.2.10

जानाम्यहं शेवधिरित्यनित्यं न ह्यध्रुवैः प्राप्यते हि ध्रुवं तत् ।
ततो मया नाचिकेतश्चितोऽग्निः अनित्यैर्द्रव्यैः प्राप्तवानस्मि नित्यम् ॥ १० ॥

jānāmy ahaṃ śevadhir ity anityaṃ na hy adhruvaiḥ prāpyate hi dhruvaṃ tat ।
tato mayā nāciketaś cito 'gnir anityair dravyaiḥ prāptavān asmi nityam ॥ 10 ॥

10. Jama powiedział: „Wiem, że skarb powstały w wyniku działania nie jest wieczny; bo tego, co wieczne, nie można zdobyć przez to, co niewieczne. Jednak spełniłem ofiarę Naćiketā przy pomocy rzeczy niewiecznych i osiągnąłem tę pozycję, która jest [tylko stosunkowo] wieczna.”

Komentarz:

SKARB: To znaczy rezultat karmy. Jak człowiek szuka skarbu, tak też szuka nagrody za prawe postępowanie.

CO JEST WIECZNE: Najwyższa Jaźń.

NIE MOŻNA UZYSKAĆ ETC.: Skutek zostaje zniszczony gdy pęd przyczyny dobiegnie końca. Nie istnieje on przed swoją manifestacją. Ma on początek i koniec.

JEDNAK: Siła tego słowa polega na tym, że chociaż Jama wiedział, że wieczny Ātman nie może zostać urzeczywistniony w niewieczny sposób, to jednak zastosował niewieczne środki, aby uzyskać pozycję boga w niebie.

RZECZY NIEWIECZNE: Takie akcesoria ofiarne jak zwierzęta, masło i jęczmień.

POZYCJA ETC.: To znaczy pozycja boga, Króla Śmierci. Życie boga jest wieczne w porównaniu z życiem człowieka na ziemi, ale z punktu widzenia Absolutu nie jest wieczne.

Poznanie Brahmana jest możliwe tylko dla tego, kto wyrzekł się wszelkich przyjemności względnego wszechświata, łącznie z przyjemnościami Brahmaloki, czyli Najwyższego Nieba.

Wers 1.2.11

कामस्याप्तिं जगतः प्रतिष्ठां क्रतोरानन्त्यमभयस्य पारम् ।
स्तोममहदुरुगायं प्रतिष्ठां दृष्ट्वा धृत्या धीरो नचिकेतोऽत्यस्राक्षीः ॥ ११ ॥

kāmasya āptiṃ jagataḥ pratiṣṭhāṃ krator anantyam abhayasya pāram ।
stomamahad urugāyaṃ pratiṣṭhāṃ dṛṣṭvā dhṛtyā dhīro naciketo 'tyasrākṣīḥ ॥ 11 ॥

11. „Spełnienie pragnień, podstawę wszechświata, niekończące się nagrody za ofiarowania, brzeg na którym nie ma strachu, to co cudowne i wspaniałe, rozległą siedzibę i cel – wszystko to widziałeś; a będąc mądrymi, z mocnym postanowieniem, wszystko odrzuciłeś.”

Komentarz:

SPEŁNIENIE ETC.: Wszystkie względne pragnienia człowieka znajdują swoją kulminację w szczęściu Brahmaloki.

PODSTAWĘ ETC.: Brahmā, bóstwo kontrolujące Brahmalokę, jest Duszą Świata.

NIEKOŃCZĄCE SIĘ: To znaczy ze względnego punktu widzenia.

BRZEG ETC: Ponownie, ze względnego punktu widzenia. Osoba, która osiągnęła Brahmalokę, jest wolna od strachu przed starością, chorobami i śmiercią, które są udziałem śmiertelników na ziemi. Jednak to nie jest prawdziwa Wolność.

WSPANIAŁE: Obdarzone wieloma nadprzyrodzonymi mocami.

ROZLEGŁĄ: Trwającą przez niezliczone lata.

CEL: Miejsce, w którym można cieszyć się niezrównanym szczęściem.

Wszystkie obiekty opisane w tekście należą do Brahmaloki. Ale chociaż Jama zaoferował je Naćiketā jako dobrodziejstwo, ten stanowczo im odmówił. Rzeczywiście był rzadkim poszukiwaczem Wiedzy o Jaźni.

Król Śmierci wychwalał Ātmana, aby rozsławić mądrość Naćiketā. Ātman różni się od ciała, zmysłów i umysłu; Wiedza o Tym kładzie kres przywiązaniu człowieka do świata i umożliwia mu osiągnięcie Najwyższej Szczęśliwości.

Wers 1.2.12

तं दुर्दर्शं गूढमनुप्रविष्टं गुहाहितं गह्वरेष्ठं पुराणम् ।
अध्यात्मयोगाधिगमेन देवं मत्वा धीरो हर्षशोकौ जहाति ॥ १२ ॥

taṃ durdarśaṃ gūḍham anupraviṣṭaṃ guhāhitaṃ gahvareṣṭhaṃ purāṇam ।
adhyātmayogādhigamena devaṃ matvā dhīro harṣaśokau jahāti ॥ 12 ॥

12. „Mędrzec, który poprzez koncentrację na Jaźni urzeczywistnia starożytnego, promiennego, trudnego do zobaczenia, niezamanifestowanego, ukrytego, który mieszka w buddhi i odpoczywa w ciele – ten w istocie pozostawia radość i smutek daleko w tyle.”

Komentarz:

MĄDRY CZŁOWIEK: Dhira, sanskryckie słowo użyte w tekście, oznacza człowieka obdarzonego wewnętrznym spokojem uzyskanym poprzez rozróżnianie pomiędzy Rzeczywistym i nierzeczywistym oraz wyrzeczenie się nierzeczywistego.

KONCENTRACJĘ ETC.: Jest to możliwe tylko wtedy, gdy umysł jest wycofany z obiektów zmysłowych.

UKRYTEGO: Jaźń jest ukryta za różnymi formami wiedzy zjawiskowej spowodowanej kontaktem umysłu z obiektami materialnymi.

BUDDHI: Decydująca władza umysłu, wolna od wątpliwości i wahań, w której wyraźnie odbija się Ātman.

CIAŁO: Ātman, wszechprzenikająca Czysta Świadomość, zamieszkuje ciało fizyczne, które podlega takim ograniczeniom, jak choroba, starość i śmierć. To wyjaśnia Jego nieprzeniknioność.

POZOSTAWIA RADOŚĆ ETC.: To znaczy uczeń urzeczywistnia Czystego Ātmana, który przekracza takie pary przeciwieństw względnego świata jak ból i przyjemność, życie i śmierć, dobro i zło. Światowa radość jest wynikiem kontaktu zmysłów z przyjemnymi przedmiotami, a smutek jest jej przeciwieństwem.

Ponadto:

Wers 1.2.13

एतच्छ्रुत्वा सम्परिगृह्य मर्त्यः प्रवृह्य धर्म्यमणुमेतमाप्य ।
स मोदते मोदनीयँ हि लब्ध्वा विवृतँ सद्म नचिकेतसं मन्ये ॥ १३ ॥

etacchrutvā samparigṛhya martyaḥ pravṛhya dharmyam aṇum etam āpya ।
sa modate modanīyaṃ hi labdhvā vivṛtaṃ sadma naciketasaṃ manye ॥ 13 ॥

13. „Śmiertelnik, który to usłyszał i dobrze zrozumiał, który oddzielił tego Ātmana, samą duszę dharmy, od wszystkich obiektów fizycznych i urzeczywistnił subtelną esencję, raduje się, ponieważ osiągnął to, co jest przyczyną radości. Wierzę, że siedziba Brahmana jest otwarta dla Naćiketā.”

Komentarz:

ŚMIERTELNIK: Tylko człowiek spośród istot śmiertelnych jest w stanie osiągnąć nieśmiertelność tu na ziemi poprzez kultywowanie samowiedzy. Podludzie i bogowie, którzy jedynie czerpią rezultaty swojej przeszłej karmy, nie podejmują żadnych nowych działań prowadzących do urzeczywistnienia Nieśmiertelności.

USŁYSZAŁ: Od wykwalifikowanego nauczyciela.

TO: Wiedzę Jaźni.

DUSZA DARMY: Słowo dharma oznacza wewnętrzny fundament wszystkich istot bez którego nie mogą one istnieć ani dalej się rozwijać. Wyrażenie w tekście zostało użyte jako epitet Ātmana, który jest ostateczną podstawą wszystkiego.

OBIEKTÓW FIZYCZNYCH: Takich jak ciało, umysł, zmysły i ego.

Medytacja o Ātmanie nie jest możliwa bez rozróżnienia.

SIEDZIBA ETC.: Król Śmierci jest przekonany, że Naćiketā. jest godny Poznania Jaźni i Wyzwolenia.

Jeśli był godny, powiedział Naćiketā, wówczas „Jama powinien natychmiast pouczyć go o Wiedzy o Jaźni”.

Wers 1.2.14

अन्यत्र धर्मादन्यत्राधर्मादन्यत्रास्मात्कृताकृतात् ।
अन्यत्र भूताच्च भव्याच्च यत्तत्पश्यसि तद्वद ॥ १४ ॥

anyatra dharmād anyatrādharmād anyatrāsmāt kṛtākṛtāt ।
anyatra bhūtāc ca bhavyāc ca yat tat paśyasi tad vada ॥ 14 ॥

14. Naćiketā powiedział: „To, co postrzegasz jako coś innego niż prawość i nieprawość, coś innego niż cała ta przyczyna i skutek, coś innego niż to, co było i co ma być – opowiedz mi o Tym.”

Komentarz:

PRAWOŚĆ ETC.: Słowo dharma w tekście oznacza tutaj obrzędy religijne zalecane przez pisma święte wraz z ich skutkami i potrzebnymi przedmiotami. Nieprawość jest jej przeciwieństwem.

CAŁA TA ETC.: To znaczy względny wszechświat, który jest spajany prawem przyczyny i skutku.

CO BYŁO ETC.: To znaczy w przeszłości i przyszłości. Sugerowana jest także teraźniejszość. Ātman nie jest ograniczony czasem.

Ātman jest poza wszelkimi względnymi doświadczeniami, które są ograniczone czasem, przestrzenią oraz prawem przyczyny i skutku. Nie jest To urzeczywistnione w wyniku odprawienia któregokolwiek z rytuałów przewidzianych w pismach świętych.

Jama opisał Brahmana czyli Ātmana symbolem Om.

Wers 1.2.15

सर्वे वेदा यत्पदमामनन्ति तपाँसि सर्वाणि च यद्वदन्ति ।
यदिच्छन्तो ब्रह्मचर्यं चरन्ति तत्ते पदँ संग्रहेण ब्रवीम्योमित्येतत् ॥ १५ ॥

sarve vedā yat padam āmananti tapāṃsi sarvāṇi ca yad vadanti ।
yad icchanto brahmacaryaṃ caranti tat te padaṃ saṃgraheṇa bravīmi Om ity’ etat ॥ 15 ॥

15. Jama powiedział: „Cel, jaki deklarują wszystkie Wedy, do którego zmierzają wszystkie wyrzeczenia i którego pragną ludzie prowadząc wstrzemięźliwe życie, wyjaśnię ci krótko: jest to Om.”

Komentarz:

WEDY: Słowo to oznacza tutaj Upaniszady, które zawierają esencję mądrości wedyjskiej.

CEL: Celem wyrzeczeń jest urzeczywistnienie Brahmana.

WSTRZEMIĘŹLIWE ŻYCIE: Odnosi się to do uczniów religii znanych jako brahmaćāri, którzy mieszkają ze swoim nauczycielem przestrzegając ślubów wstrzemięźliwości i celibatu oraz praktykując inne duchowe dyscypliny.

OM: Wymawiane długie ōm. Om jest najświętszym słowem Wed i można je porównać do słowa, do którego odwołuje się św. Jan na początku czwartej Ewangelii: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo.” Według filozofii hinduskiej cały ten wszechświat ma nazwę i formę (nāmarupa) jako warunki jego manifestacji. Forma jest jej zewnętrzną skorupą, której nazwa lub idea jest wewnętrzną esencją lub jądrem. Imię jest nierozerwalnie związane ze słowem lub dźwiękiem. Wszechświat postrzegany pięcioma zmysłami jest formą, za którą stoi odwieczny, niewyrażalny Sfoṭa, Słowo lub Logos. Ten wieczny Sfoṭa, zasadniczy, nie mający początku materiał wszystkich idei i imion jest mocą, poprzez którą Pan stwarza wszechświat; nie, Bóg najpierw zostaje uwarunkowany jako Sfoṭa przez Swoją własną mājā, a następnie ewoluuje Samego Siebie jako bardziej konkretny wszechświat postrzegany zmysłami.

Symbolem Sfoṭa jest Om, również napisane Aum. Ponieważ słowo jest nierozerwalnie związane ze swoją ideą, Om i wieczna Sfoṭa są nierozłączni. Dlatego wieczne Om jest matką, czyli źródłem wszystkich imion i form, a zatem jest najświętszym ze wszystkich świętych słów. Mogą istnieć inne słowa na określenie wiecznego i niewyrażalnego Sfoṭa; Hindusi twierdzą jednak, że Om jest słowem wyjątkowym i wyjątkowo trafnym. Sfoṭa jest materiałem lub podstawą wszystkich dźwięków i słów, które są nierozerwalnie związane z nazwami i ideami; nie jest to jednak żadne określone, w pełni uformowane słowo. Oznacza to, że jeśli zostaną usunięte wszystkie cechy odróżniające jedno słowo od drugiego, wówczas pozostanie Sfoṭa, czyli Om. Dlatego Om nazywany jest Nāda-Brahmanem, Dźwiękowym Brahmanem. Trzy litery A, U i M, wymawiane łącznie jako Om, są uogólnionym symbolem wszystkich możliwych dźwięków. A to dźwięk główny, tonacja, wymawiany tak, aby język nie dotykał żadnej części podniebienia. Jest najmniej zróżnicowany ze wszystkich dźwięków. Ponownie, wszystkie głoski artykułowane powstają w przestrzeni pomiędzy nasadą języka a wargami: dźwięk gardłowy to A, a M to ostatni dźwięk. U reprezentuje toczenie się naprzód impulsu, który zaczyna się u nasady języka i kończy na wargach. Jeśli zostanie poprawnie wymówione, Om będzie reprezentować całą gamę dźwięków; i żadne inne słowo nie może tego zrobić. Dlatego Om jest najodpowiedniejszym symbolem Sfoṭa, Logosu, Słowa, „które było na początku”. Ponieważ Sfoṭa, będąc subtelniejszym aspektem przejawionego wszechświata, jest bliżej Pana i w istocie jest pierwszą manifestacją Jego boskiej mądrości, Om jest prawdziwym symbolem Boga (ta interpretacja Om została zaczerpnięta z Bhakti-Jogi autorstwa Swami Wiwekanandy). Jest symbolem zarówno Boga Osobowego (w Jego aspekcie Stwórcy, Opiekuna i Niszczyciela), jak i Rzeczywistości Bezosobowej. A, U i M reprezentują odpowiednio stworzenie, zachowanie i zniszczenie. Jak powiedziano powyżej, wszystkie dźwięki artykułowane leżą pomiędzy A i M. Niezróżnicowany, przypominający gong dźwięk, który pojawia się na końcu wypowiedzi Om, gdy dźwięk M jest przedłużony, jest symbolem Rzeczywistości Bezosobowej i Transcendentalnej. Om istnieje wiecznie. Nie został on wymyślony przez żadnego człowieka, lecz został objawiony mistykom o czystej duszy, gdy podczas medytacji ich umysły łączyły się z Najwyższym.

Upaniszady mówią o Om jako o najskuteczniejszym symbolu Brahmana. Wszyscy poszukiwacze Prawdy – medytując o Brahmanie z atrybutami lub bez – mogą używać tego symbolu.

Rezultatem medytacji nad Om jest osiągnięcie Brahmāloka lub najwyższego Wyzwolenia, w zależności od intencji poszukiwacza.

Wers 1.2.16

एतद्ध्येवाक्षरं ब्रह्म एतद्ध्येवाक्षरं परम् ।
एतद्ध्येवाक्षरं ज्ञात्वा यो यदिच्छति तस्य तत् ॥ १६ ॥

etaddhy evākṣaraṃ brahma etaddhyevākṣaraṃ param ।
etaddhyevākṣaraṃ jñātvā yo yad icchati tasya tat ॥ 16 ॥

16. „Ta sylaba Om jest rzeczywiście Brahmanem. Ta sylaba jest najwyższa. Ktokolwiek zna tę sylabę, otrzymuje wszystko, czego pragnie.”

Komentarz:

BRAHMAN: Tutaj słowo to oznacza Saguṇa Brahmana, czyli Brahmana związanego ze stworzeniem, zachowaniem i zniszczeniem.

NAJWYŻSZY: To znaczy Absolut bez atrybutów, czyli Czysta Świadomość.

Czciciel Saguṇa Brahmana po śmierci udaje się do Brahmāloka. Ale ten, kto urzeczywistnił Absolut, w chwili śmierci łączy się z Nim; nie podlega już iluzji narodzin i śmierci.

Ponadto:

Wers 1.2.17

एतदालम्बनँ श्रेष्ठमेतदालम्बनं परम् ।
एतदालम्बनं ज्ञात्वा ब्रह्मलोके महीयते ॥ १७ ॥

etad ālambanaṃ śreṣṭham etad ālambanaṃ param ।
etad ālambanaṃ jñātvā brahmaloke mahīyate ॥ 17 ॥

17. „To najlepsze wsparcie; to najwyższe wsparcie. Ktokolwiek zna to wsparcie, jest uwielbiany w świecie Brahmy.”

Komentarz:

NAJLEPSZE WSPARCIE: Oznacza to, że Om jest najlepszym ze wszystkich środków, dzięki którym można osiągnąć Czystą Świadomość.

NAJWYŻSZE WSPARCIE: Ponieważ Om prowadzi do urzeczywistnienia zarówno Brahmana z atrybutami, jak i Czystej Świadomości.

Om jest najlepszym sposobem na osiągnięcie Brahmāloka, a także na urzeczywistnienie własnej tożsamości z Czystą Świadomością. Czciciel Om obcuje wyłącznie z Brahmanem, czy to w Jego względnym, czy absolutnym aspekcie. Ten, kto urzeczywistnił prawdziwe znaczenie Om, jest czczony jak Sam Brahmā.

Po opisaniu Naćiketā symbolu Om, Jama przystąpił do wyjaśniania prawdziwej natury Ātmana, która jest identyczna z Brahmanem:

Wers 1.2.18

न जायते म्रियते वा विपश्चिन् नायं कुतश्चिन्न बभूव कश्चित् ।
अजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे ॥ १८ ॥

na jāyate mriyate vā vipaścin nāyaṃ kutaścin na babhūva kaścit ।
ajo nityaḥ śāśvato 'yaṃ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre ॥ 18 ॥

18. „Wiedząca Jaźń nie rodzi się; To nie umiera. Nie powstało z niczego; nic z Niego nie wynikło. Nienarodzone, wieczne, wieczne i starożytne, To nie zostaje zabite, gdy zabijane jest ciało.”

Komentarz:

WIEDZĄCA JAŹŃ: To znaczy znawca Ātmana. Znawca uświadamia sobie, że jest Ātmanem, czyli Czystą Świadomością. Ponieważ Jest Samoistny, wszelkie zmiany – takie jak narodziny czy śmierć – są odrzucane w odniesieniu do znającego Jaźń.

NIENARODZONE ETC.: Rzecz, która się rodzi, nie może być wieczna, ponieważ przed narodzinami nie istniała. Obiekt taki podlega sześciu zmianom: narodzinom, istnieniu (względnemu), wzrostowi, dojrzałości, upadkowi i śmierci. Wszystkie obiekty materialne podlegają tym zmianom. Ātman, czyli Czysta Świadomość, jest wolny od narodzin i śmierci, a zatem także od innych zmian.

STAROŻYTNE: Stary i zarazem nowy, będący niezmiennym Ātman jest niestworzony; dlatego jest niewyobrażalnie stary. Jednocześnie jest zawsze nowy, choć nie w zwykłym tego słowa znaczeniu. Kiedy różne przedmioty są łączone w określony sposób, mówi się, że powstaje nowa rzecz: na przykład nowy mebel, gdy kawałki drewna są łączone w określony sposób. Ātman jest jednak niezłożony; jest To jedno bez drugiego, jedyna rzeczywistość. Przed Tym nie istniały żadne przedmioty, dzięki którym To mogłoby zostać wytworzona. Dlatego jest niestworzone, starożytne, nieskazitelne i zawsze nowe.

Poprzez Poznanie Jaźni osiąga się nieśmiertelność tu na ziemi. Ātman, prawdziwa Jaźń człowieka, różni się od ciała, zmysłów i umysłu i jest nieśmiertelny. Jama odpowiedział tutaj na wątpliwości agnostyków dotyczące istnienia Ātmana po śmierci.

Tylko ci, którzy utożsamiają Ātmana z ciałem, mówią o zabiciu Tego lub byciu zabitym przez To.

Wers 1.2.19

हन्ता चेन्मन्यते हन्तुँ हतश्चेन्मन्यते हतम् ।
उभौ तौ न विजानीतो नायँ हन्ति न हन्यते ॥ १९ ॥

hantā cen manyate hantuṃ hataś cen manyate hatam ।
ubhau tau na vijānīto nāyaṃ hanti na hanyate ॥ 19 ॥

19. „Jeśli zabójca myśli, że zabija, a zamordowany myśli, że został zabity, żadne z nich nie jest w stanie pojąć prawidłowo. Jaźń nie zabija ani nie jest To zabijane.”

Komentarz:

POJĄĆ PRAWIDŁOWO: To znaczy zna swoje prawdziwe Ja. W obu przypadkach Ātmana utożsamia się z ciałem poprzez niewiedzę.

Czynnikiem zabijającym jest ego (świadomość Ja), a obiektem jest ciało. Ego utożsamiane z umysłem, zmysłami i ciałem – zwane istotą zjawiskową – zabija kolejne ciało. Prawdziwa Jaźń, Czysta Świadomość, jest niezależnym świadkiem. Tak jak Ātman nie zabija, tak też nie uczestniczy w żadnym innym działaniu. Życie świata charakteryzujące się cnotą i występkiem, dobrem i złem i całą resztą, jest uznawana za rzeczywiste jedynie przez osobę utożsamiającą się z ciałem, a nie przez znawcę Jaźni.

Natura Ātmana:

Wers 1.2.20

अणोरणीयान्महतो महीयानात्माऽस्य जन्तोर्निहितो गुहायाम् ।
तमक्रतुः पश्यति वीतशोको धातुप्रसादान्महिमानमात्मनः ॥ २० ॥

aṇor aṇīyān mahato mahīyān ātmāsya jantor nihito guhāyām ।
tam akratuḥ paśyati vītaśoko dhātuprasādān mahimānam ātmanaḥ ॥ 20 ॥

20. „Ātman, mniejszy od małego, większy od wielkiego, ukryty jest w sercach wszystkich żywych stworzeń. Człowiek wolny od pragnień dostrzega majestat Jaźni poprzez spokój zmysłów i umysłu i uwalnia się od smutku.”

Komentarz:

MNIEJSZY ETC.: Ātman jest mniejszy niż ziarno jęczmienia i większy niż szeroki wszechświat. Jest to najgłębsza esencja wszystkich rzeczy, które istnieją, dużych i małych. Nadaje wszystkim rzeczom materialnym wygląd rzeczywistości. Bez Tego nic by nie istniało. Ātman jest jeden i niedwoisty. Wydaje się, że jest ich wiele ze względu na związek Tego poprzez mājā z różnymi formami. W swojej prawdziwej naturze Ātman jest wolny od wszelkich atrybutów.

ŻYWE STWORZENIA: Od Brahmā do źdźbła trawy; wszystkie wcielone istoty. Nieskończony Ātman jest esencją wszystkiego.

KTÓRY JEST WOLNY ETC.: To znaczy, kto wyrzekł się wszelkich pragnień korzystania z przedmiotów na ziemi lub w niebie.

MAJESTAT: Wyjątkowa wielkość Jaźni polega na tym, że nie ulega To ani rozszerzaniu, ani kurczeniu w wyniku związku z upādhi, dużymi czy małymi. Nie staje się święte przez dobre działanie ani grzeszne przez złe działanie, ponieważ związek Tego z upādhi jest iluzoryczny i nierzeczywisty. Zawsze pozostaje niezmienną Czystą Świadomością. Jednak złe działanie tworzy barierę i utrudnia człowiekowi ujrzenie wizji promiennej Jaźni, podczas gdy dobre działanie niszczy tę barierę.

SPOKÓJ ETC.: Spokój odczuwa się, gdy narządy zmysłów są odsunięte od obiektów zewnętrznych, a umysł jest wolny od pragnień. Dzięki temu spokojnemu umysłowi uzyskuje się wizję Jaźni.

Komentatorzy wyznający dualizm wyjaśniają złożone słowo dhātu-prasādāt („spokój zmysłów i umysłu”) w tekście jako „dzięki łasce (prasādāt) Stwórcy (dhātu)”. Prawdą jest, że nie odczuwa się łaski Bożej bez bezpragnieniowości, wewnętrznego spokoju i czystości.

Nieoświecona osoba pełna światowych pragnień nie może poznać Ātmana.

Wers 1.2.21

आसीनो दूरं व्रजति शयानो याति सर्वतः ।
कस्तं मदामदं देवं मदन्यो ज्ञातुमर्हति ॥ २१ ॥

āsīno dūraṃ vrajati śayāno yāti sarvataḥ ।
kas taṃ madāmadaṃ devaṃ mad anyo jñātum arhati ॥ 21 ॥

21. „Choć siedzi nieruchomo, podróżuje To daleko; choć leży, dociera To wszędzie. Któż poza mną samym może poznać tego świetlistego Ātmana, który się raduje i nie raduje?”

Komentarz:

CHOĆ SIEDZI ETC.: Jako czysta świadomość Ātman jest niezmienny i zawsze nieruchomy. Jednak w stanach snu i jawy wydaje się poruszać.

Wydaje się, że podczas tych stanów ulega rozbiciu na różne stany świadomości z powodu swojej identyfikacji, poprzez mājā, ze zmieniającymi się warunkami umysłu. Dlatego mówi się, że Ātman się porusza, chociaż w rzeczywistości porusza się tylko umysł.

CHOĆ LEŻY ETC.: Odnosi się to do stanu snu bez snów, kiedy umysł pozostaje nieruchomy. W tym czasie wszystkie szczególne formy świadomości zanikają, a utrzymuje się niezróżnicowana świadomość. Nie będąc kojarzonym z żadnym konkretnym obiektem doświadczenia, Ātman wydaje się być wszędzie. Podczas snu pozbawionego snów Ātman pozostaje związany z upādhi nieaktywnego umysłu.

MNĄ SAMYM: Prawdziwą naturę Ātmana może poznać jedynie widzący obdarzony subtelną mocą rozróżniania.

RADUJE SIĘ ETC.: Utożsamiany z upādhi ciała i umysłu, Ātman wydaje się być obdarzony sprzecznymi cechami, takimi jak radość i smutek, jedność i wielość, trwałość i nietrwałość. Ale w rzeczywistości jest wolny od wszelkich atrybutów. Nakładają się one na To poprzez mājā.

Ātmana często porównuje się do mitycznego kamienia szlachetnego zwanego ćintāmani, czyli klejnotu odzwierciedlającego myśli, który przybiera różne kolory w zależności od fantazji postrzegającego. Podobnie jak to, Ātman wydaje się być wyposażony w wiele atrybutów, zgodnie z różnymi upodobaniami człowieka. Dlatego jest To niepojęte.

Dzięki Poznaniu Jaźni człowiek wznosi się ponad smutek.

Wers 1.2.22

अशरीरँ शरीरेष्वनवस्थेष्ववस्थितम् ।
महान्तं विभुमात्मानं मत्वा धीरो न शोचति ॥ २२ ॥

aśarīraṃ śarīreṣu anavastheṣv avasthitam ।
mahāntaṃ vibhum ātmānaṃ matvā dhīro na śocati ॥ 22 ॥

22. „Mądry człowiek uświadomiwszy sobie, że Ātman mieszka w nietrwałych ciałach ale Sam jest bezcielesny, ogromny i wszechprzenikający, nie smuci się.”

Komentarz:

UŚWIADOMIWSZY SOBIE ETC.: To znaczy, urzeczywistniwszy Ātmana jako jedność z Najwyższą Jaźnią, czyli Brahmanem.

Nieskończony Ātman mieszka we wszystkich ciałach – dużych i małych, wysokich i niskich. Różnica zaobserwowana pomiędzy jednym stworzeniem a drugim jest wynikiem różnicy w stopniu Jego manifestacji. Naturalnie, Ātman jest w większym stopniu manifestowany w ciele i umyśle oczyszczonym dzięki duchowej dyscyplinie, niż w tych, które są zgrubne z powodu przywiązania do świata. Celem życia duchowego jest najpełniejsza manifestacja Ātmana w ciele i umyśle, które zostały całkowicie oczyszczone dzięki medytacji i samokontroli.

Choć trudny do pojęcia, Ātman może zostać urzeczywistniony dzięki właściwym środkom.

Wers 1.2.23

नायमात्मा प्रवचनेन लभ्यो न मेधया न बहुना श्रुतेन ।
यमेवैष वृणुते तेन लभ्यः तस्यैष आत्मा विवृणुते तनूँ स्वाम् ॥ २३ ॥

nāyam ātmā pravacanena labhyo na medhayā na bahunā śrutena ।
yam evaiṣa vṛṇute tena labhyas tasyaiṣa ātmā vivṛṇute tanūṃ svām ॥ 23 ॥

23. „Tego Ātmana nie można osiągnąć poprzez studiowanie Wed, inteligencję lub częste słuchanie świętych ksiąg. To zostaje osiągnięte tylko przez tego, którego To wybierze. Takiemu Ātman odsłania Swoją własną formę.”

Komentarz:

INTELIGENCJA: Siła umysłu, dzięki której człowiek rozumie i podtrzymuje znaczenie książek, które studiował. WYBIERA: Według dualistycznych interpretatorów słowa te oznaczają: „kogo wybiera Najwyższy Pan”. To oczywiście podkreśla łaskę Bożą. Ale według niedualistycznego Śankary to właśnie jaźń, to znaczy niższa, fenomenalna jaźń, szuka i wielbi Najwyższą Jaźń, czyli Brahmana. Nie ma jednak rzeczywistej sprzeczności między tymi dwiema interpretacjami. Do urzeczywistnienia Ātmana niezbędny jest zarówno własny wysiłek jak i łaska Boża. Poszukiwacz własnym wysiłkiem usuwa przeszkody i przygotowuje grunt; następnie następuje spontaniczne objawienie się Ātmana. Własny wysiłek porównuje się do wiatru, który rozwiewa chmury. Kiedy chmura zostanie usunięta, jaśniejące słońce samo w sobie odsłania swą chwałę.

Upaniszad zawiera tutaj bardzo odważne stwierdzenie. Aspirant nie może urzeczywistnić Jaźni poprzez samo studiowanie pism świętych. Niezbędna jest łaska Najwyższego Pana, który mieszka w sercu jako Jaźń, czyli Ātman. Tylko tego Pana stara się urzeczywistnić jako jedność ze sobą poprzez studiowanie, rozróżnianie i medytację. Będąc zadowolonym z jego oddania, Pan objawia poszukiwaczowi Swoją Duchową Formę. Innymi słowy, Ātman, będący Jaźnią poszukiwacza, odsłania mu swoją prawdziwą naturę, będąc zadowolonym z jego powagi i oddania. Dopóki człowiek pozostaje egoistą i pragnie poznać Ātmana za pomocą zewnętrznych środków, takich jak wiedza z pism świętych czy erudycja, jego poszukiwania ponoszą porażkę. Kiedy wszystkie zewnętrzne dyscypliny okażą się niewystarczające, żarliwy poszukiwacz zdaje sobie sprawę z daremności ego i rozwija samopoddanie, co umożliwia zstąpienie boskiej łaski, co skutkuje urzeczywistnieniem Prawdy. Ale własny wysiłek nie jest bezużyteczny; bez niego poszukiwacz nie rozpoznałby Prawdy, gdyby To objawiło by mu Siebie.

Przeszkody w urzeczywistnieniu Jaźni:

Wers 1.2.24

नाविरतो दुश्चरितान्नाशान्तो नासमाहितः ।
नाशान्तमानसो वाऽपि प्रज्ञानेनैनमाप्नुयात् ॥ २४ ॥

nāvirato duścaritān nāśānto nāsamāhitaḥ ।
nāśāntamānaso vāpi prajñānenainam āpnuyāt ॥ 24 ॥

24. „Ten, kto najpierw nie odwrócił się od niegodziwości, kto nie jest spokojny i stonowany i którego umysł nie jest spokojny, nie może osiągnąć Ātmana. Urzeczywistnia się To jedynie poprzez Znajomość Rzeczywistości.”

Komentarz:

STONOWANY: Siłę koncentracji rozwija się poprzez ujarzmienie zmysłów.

NIE JEST SPOKOJNY: Człowiek może być zdolny do koncentracji, a jednocześnie rozpraszany przez pragnienie owocu swojej duchowej dyscypliny. Na ostatnim etapie poszukiwacz wyrzeka się wszelkich pragnień owoców, łącznie z pragnieniem Wiedzy i Wyzwolenia. Pozostaje pogrążony w komunii z Ātmanem. Wszystkie pragnienia, niezależnie od tego, jak wzniosłe i duchowe, zakłócają spokój umysłu.

Oznacza to, że tylko ten, kto powstrzymał się od złego postępowania i zapanował nad pragnieniami zmysłów, który zebrał swój umysł ze świata zewnętrznego i nie przeszkadza mu już dłużej szukając nawet owoców swojej medytacji, osiąga Poznanie Jaźni przy pomocy wykwalifikowanego nauczyciela.

Jak ktoś pozbawiony duchowej dyscypliny może kiedykolwiek oczekiwać poznania prawdziwej chwały Ātmana?

Wers 1.2.25

यस्य ब्रह्म च क्षत्रं च उभे भवत ओदनः ।
मृत्युर्यस्योपसेचनं क इत्था वेद यत्र सः ॥ २५ ॥

yasya brahma ca kṣatraṃ ca ubhe bhavata odanaḥ ।
mṛtyur yasyopasecanaṃ ka itthā veda yatra saḥ ॥ 25 ॥

25. Kto zatem wie, gdzie On jest – Ten, dla którego brāhmini i kszatrijowie są jedynie pożywieniem, a sama śmierć przyprawą?

Komentarz: