Rozdział Pierwszy

W Dakszineśwar z Prankryszną, M. i innymi

Śri Ramakryszna siedzi z wielbicielami w swoim pokoju w Świątyni Kali. Dzień i noc pozostaje odurzony ekstatyczną miłością do Boga – intensywną miłością do Boskiej Matki.

Na podłodze rozłożona jest mata. Przychodzi Śri Ramakryszna i zajmuje na niej swoje miejsce. Przed nim stoją Prankryszna i M. W pokoju jest także Rakhal. Hazra siedzi na zewnątrz, na południowo-wschodniej werandzie.

Jest zima, miesiąc Pausza. Thakur owinął się szalem z moleskinu. Jest poniedziałek, godzina ósma, ósmy dzień ciemnych dwóch tygodni miesiąca Agrahajana, 1 stycznia 1883 roku.

Obecnie skontaktowało się z nim wielu wielbicieli należących do najbliższego kręgu Thakura. Od ponad roku Narendra, Rakhal, Bhawanath, Balaram, M., Baburam, Latu i inni odwiedzają go regularnie. Ram, Manomohan, Surendra i Kedar przybyli rok wcześniej.

Prawie pięć miesięcy temu Thakur odwiedził dom Widjasagara w Badurbagan. Dwa miesiące temu wybrał się z Keśab Senem w rekreacyjną podróż parowcem do Kalkuty. Towarzyszyli im Widźaj i kilku wielbicieli Brahmo.

Prankryszna Mukherdźi mieszka w miejscowości Śjampukur w Kalkucie. Jego rodzinny dom znajduje się we wsi Dźanai. Jest wysokim urzędnikiem rządowym ds. wymiany, który nadzoruje aukcje. Ponieważ nie miał dziecka z pierwszą żoną, ożenił się po raz drugi, za zgodą pierwszej żony. Druga żona urodziła syna. Prankryszna darzy Śri Ramakrysznę wielką miłością i oddaniem. Ponieważ jest raczej tęgi, Thakur czasami nazywa go „grubym brahminem”. Jest on bardzo dobroduszny. Jakieś dziewięć miesięcy temu Thakur przyjął jego zaproszenie do odwiedzenia jego domu z wielbicielami. Prankryszna przygotował dla niego różne potrawy i słodycze.

Thakur siedzi na podłodze. Blisko niego znajduje się kosz dźilipi przyniesiony przez wielbiciela. Thakur odłamuje kawałek i go zjada.

Śri Ramakryszna (do Prankryszny z uśmiechem): „Widzisz, powtarzam imię Boskiej Matki więc dostaję to wszystko do jedzenia. (Śmiech.)

„Ale Ona nie daje tykwy ani dyni. Daje owoc amryty, nieśmiertelności – boską wiedzę, intensywną miłość do Boga, rozróżnianie i beznamiętność.”¹

Do pokoju wchodzi sześcio-, siedmioletni chłopiec. Śri Ramakryszna jest dziecinny. Tak jak dziecko ukrywa przed innym dzieckiem słodycze, aby je zjeść, tak Thakur zachowuje się w ten sam dziecięcy sposób. Zakrywa dłonią mały koszyczek dźilipi aby go ukryć, a następnie odsuwa go na bok.

Chociaż Prankryszna jest gospodarzem², omawia Wedantę. Mówi: „Brahman jest prawdziwy, a świat iluzoryczny. Zaprawdę jestem Nim – So’ham”. Thakur mówi do niego: „Życie w Kalijudze zależy od jedzenia. Ścieżka oddania zalecana przez Naradę³ najlepiej pasuje do tego wieku.”

„Bóg jest sprawą serca. Jak można Go ujrzeć bez jakichkolwiek uczuć serca?”

Gdy zakrywa słodycze dłonią aby je ukryć, jak dziecko, Thakur wtapia się w samadhi.

Rozdział Drugi

W dziedzinie ekstazy i wizji boskich form

Thakur pozostaje w samadhi przez długi czas; pozostaje pogrążony w ekstazie. Jego ciało się nie porusza, jego oczy są nieruchome. Nie ma pewności, czy oddycha.

Robi głęboki wdech, jakby wracał do domeny zmysłów.

Śri Ramakryszna (do Prankryszny): „Bóg nie jest po prostu bezkształtny. On też ma formę. Możesz ujrzeć Jego postać. Możesz mieć wizję Jego cudownej boskiej postaci poprzez uczucie, miłość i oddanie dla Niego.⁴ Boska Matka objawia się w różnych postaciach.”

Wizja Gaurangi – Boska Matka w postaci matki Rati

„Wczoraj widziałem Boską Matkę. Miała na sobie ubranie w kolorze ochry z niezaszytym dołem. Rozmawiała ze mną jakiś czas.”

„Innego dnia przyszła do mnie w postaci Muzułmanki. Miała na czole religijny święty znak⁵ i była naga – dziewczynka w wieku sześciu lub siedmiu lat. Chodziła ze mną, żartowała i rozmawiała jak dziecko.”

„Kiedy byłem w domu Hridaja, miałem wizję Gaurangi. Miał na sobie ubranie obszyte na czarno.”

„Haladhari zwykł mawiać: «Bóg jest poza bytem i nieistnieniem». Poszedłem do Matki i powiedziałem: «Matko, Haladhari tak mówi. Czy zatem Twoje formy są iluzoryczne?» Matka przyszła do mnie w postaci matki Rati i powiedziała: «Musisz pozostawać w stanie ekstazy».⁶ Powiedziałem Haladhari, co Ona powiedziała.”

„Za każdym razem, gdy zapominam o Jej przykazaniu, cierpię. Złamałem ząb, kiedy nie byłem w takim stanie. Pozostanę więc w ekstatycznym nastroju, dopóki nie usłyszę bezpośrednio boskiego nakazu lub nie mam innego doświadczenia. Będę podążał drogą miłości do Boga. Co powiesz?”

Prankryszna: „Tak, proszę pana”.

Dlaczego wcielenie Boga budzi oddanie? – taka jest wola Ramy

Śri Ramakryszna: „Ale dlaczego miałbym cię o to pytać? Jest we mnie ktoś, kto robi to wszystko przeze mnie. Czasami wpadałem w boski nastrój, kiedy nie mogłem zaznać spokoju bez oddawania czci.”

„Ja jestem maszyną, a On jest operatorem. Robię to, co On mi każe. Mówię tak, jak On każe mi mówić.”

„Ramprasad, poeta, mówi:

Płynę moją łódką po oceanie świata.
Podnoszę się wraz z przypływem i opadam wraz z odpływem.

„Podczas burzy suchy liść czasami zostaje zdmuchnięty na czystą powierzchnię, a czasami do rynsztoka. Wiatr niesie go tam, gdzie chce.”

„Tkacz powiedział: «Z woli Ramy doszło do napadu. Policja aresztowała mnie z woli Ramy. I to dzięki woli Ramy zostałem uwolniony.»”

„Hanuman powiedział: «O Rama, jesteś moim jedynym schronieniem,⁷ poddaję się Tobie. Pobłogosław mnie, abym mógł żywić czystą miłość⁸ do Twoich lotosowych stóp i spraw, abym nigdy nie został oczarowany Twoją urzekającą świat mają.»”

„Żaba w chwili śmierci powiedziała do Ramy: «Rama, kiedy chwyta mnie wąż, wołam o Twoją pomoc: «Rama, chroń mnie!» Ale ponieważ teraz umieram od strzały Rama, mogę tylko milczeć.»”

„Wcześniej widziałem Boga fizycznymi oczami, tak samo jak ciebie. Teraz mam wizje w ekstazie.”⁹

„Po urzeczywistnieniu Boga rozwija się natura dziecka. Nabywa się naturę Tego, nad Którym medytujesz. Natura Boga jest podobna do natury dziecka. Tak jak dziecko buduje dom, burzy go, a potem odbudowuje podczas zabawy, tak samo Bóg tworzy, zachowuje i niszczy. Tak jak dziecko nie podlega żadnej gunie¹⁰, tak i On jest poza trzema gunami: sattwą, radźasem i tamasem.”

„Dlatego paramahamsa trzyma przy sobie pięcioro lub dziesięcioro dzieci – aby wchłonąć ich naturę”.

Z Agarpara przybył młody mężczyzna w wieku od dwudziestu do dwudziestu dwóch lat. Ilekroć przychodzi, zabiera Thakura za pomocą znaku do odosobnionego kąta i szepcze mu swoje myśli. Dopiero niedawno zaczął odwiedzać Thakura. Dziś siedzi na podłodze obok Śri Ramakryszny.

Postawa kobieca¹¹ i pokonanie pożądania – prostoduszność i urzeczywistnienie Boga

Śri Ramakryszna (do młodego mężczyzny): „Możesz zmienić swoją naturę naśladując coś. Jeśli kultywujesz kobiecą naturę, stopniowo zabijasz takich wrogów jak pożądanie. Wtedy zaczynasz zachowywać się jak kobieta. Mężczyźni, którzy w religijnym przedstawieniu teatralnym odgrywają rolę kobiet¹², podczas kąpieli zaczynają myć zęby jak kobiety i mówić jak kobiety.”

„Proszę przyjdź ponownie w sobotę lub we wtorek.”

(Do Prankryszny) „Brahman i Jego moc¹³ to jedno i to samo. Jeśli nie wierzysz w Jego Moc, świat staje się dla ciebie iluzją. Ja, ty, ognisko i dom, rodzina – wszystko to staje się iluzoryczne. To dzięki Pierwotnej Energii świat stoi niewzruszony. Nie da się zbudować konstrukcji bez bambusowych tyczek. Nie możesz nawet stworzyć pięknego obrazu Durgi.”

„Człowiek nie może osiągnąć duchowego przebudzenia i urzeczywistnić Boga nie pozbywając się światowości. Światowe pragnienia prowadzą do obłudy. Boga nie można urzeczywistnić, jeśli nie jest się niewinnym w sercu.”

„Porzuć przebiegłość i obłudę i bądź szczerze oddany Bogu.”

„Obejmując służbę, uwielbienie i poddanie się, z łatwością osiągniesz Ragurai.”¹⁴

„Ludzie zaangażowani w światowe zajęcia – pracę biurową lub inne interesy – również powinni podążać ścieżką prawdy. Prawdomówność jest duchowym wyrzeczeniem w Kalijudze.”

Prankryszna: „«Na tej duchowej ścieżce należy mówić prawdę, kontrolować zmysły, nieustannie służyć innym, pozostać niezłomnym i być dla innych schronieniem».¹⁵ Tak mówi Mahanirwana Tantra”.

Śri Ramakryszna: „Tak, należy uwewnętrznić wszystkie te cechy”.

Rozdział Trzeci

Postawa Śri Ramakryszny w ekstazie podobna do postawy Jaśody

Śri Ramakryszna podchodzi do mniejszego łóżka i siada. Przepełniony świadomością Boga patrzy na Rakhala.¹⁶ W ekstatycznym nastroju gdy na niego patrzy, ogarnia go matczyna czułość. Włosy na jego ciele stają dęba. Czy widzi Rakhala tak, jak Jaśoda zwykła widzieć małego Krysznę?¹⁷

Thakur ponownie zostaje pochłonięty w samadhi. Wielbiciele siedzą oniemiali ze zdumienia, obserwując jego cudowny stan świadomości Boga.

Schodząc trochę do normalnej świadomości, Śri Ramakryszna mówi: „Dlaczego jestem zainspirowany widokiem Rakhala? Im bardziej zbliżamy się do Boga, tym mniej dostrzegamy Jego chwałę i wspaniałość. Duchowy aspirant najpierw widzi wizję bóstwa o dziesięciu ramionach. Na tym obrazie jest większa reprezentacja splendoru. Następnie pojawia się wizja dwurękiego bóstwa – nie trzymającego już broni i pocisków. Jeszcze później jest wizja Gopala. Nie ma tu pokazu mocy, jest tylko postać małego dziecka. Poza tym jest tylko boskie światło.”

Stan brahmadźnana po osiągnięciu samadhi – porzucenie rozumowania i przywiązania

„Po urzeczywistnieniu Boga i obcowaniu z Nim w samadhi znika wszelkie rozumowanie i rozróżnianie.”

„Jak długo można rozumować? Tak długo jak istnieje świadomość wielości. Rozumujesz tak długo, jak jesteś świadomy świata i jego ucieleśnionych istot, «ja» i «ty». Osiągając prawdziwą wiedzę, milczysz. Trailanga Swami¹⁸ taki jest.”

„Czy nie widziałeś uczty, na którą zapraszani są brahmini? Uczta rozpoczyna się od wielkiego wrzasku. Gdy ich żołądki są napełnione, hałas słabnie. Kiedy podaje się twaróg z kropelkami cukru, słychać tylko dźwięk «sup sup» – nie słychać wtedy żadnego innego dźwięku. A kiedy uczta dobiegnie końca, idą spać – to jest samadhi. Wtedy nie ma żadnego dźwięku.”

(Do M. i Prankryszny): „Większość ludzi mówi o wiedzy o Brahmanie ale ich umysły są zajęte sprawami niższego świata – domem i ogniskiem domowym, pieniędzmi, imieniem i sławą oraz przyjemnościami zmysłowymi. Dopóki stoisz u podnóża pomnika,¹⁹ widzisz powozy, konie, Anglików i Angielki i tak dalej. Ale kiedy wejdziesz na szczyt pomnika, zobaczysz rozległą przestrzeń nieba i oceanu. Wtedy nie podoba ci się widok budynków, powozów, koni i ludzi – oni wszyscy wydają się być wieloma mrówkami.”

„Po osiągnięciu wiedzy o Brahmanie znika przywiązanie do świata i entuzjazm dla «pożądania i chciwości». Osiągasz doskonały spokój. Kawałek płonącego drewna wydaje trzaskający dźwięk i wydziela ciepło. Kiedy zostanie strawione i zamieni się w popiół, wszelki dźwięk ucichnie. Gdy tylko pozbędziesz się przywiązania, niepokój związany z «pożądaniem i chciwością» zniknie. Wreszcie osiągasz spokój.”

„Im bliżej jesteś Boga, tym większy spokój odczuwasz. Spokój, spokój, głęboki spokój. Im bliżej świętego Gangesu, tym chłodniej się czujesz. Kąpiel w nim działa jeszcze bardziej kojąco.”

„Świat, istoty żyjące i dwadzieścia cztery zasady kosmiczne²⁰ – to istnieje, ponieważ istnieje Bóg. Porzuć Boga, a nic nie pozostanie. Dodanie zer do cyfry jeden zwiększa liczbę. Ale jeśli usuniesz jedynkę, zera nie będą miały żadnej wartości.”

Czy Śri Ramakryszna w swoich następnych słowach sugeruje, że jest łaskawy dla Prankryszny?

Stan Śri Ramakryszny – „ja wielbiciela” po osiągnięciu wiedzy o Brahmanie

„Po osiągnięciu wiedzy o Brahmanie – wtopieniu się w samadhi – niektórzy ludzie schodzą na niższy poziom i żyją z «ja wiedzy» lub «ja oddania». Kiedy targ się zamyka, niektórzy ludzie pozostają tam ze swojej własnej słodkiej woli – na przykład niektórzy jak Narada, który zachował «ja wiedzy» aby uczyć ludzi.”

„Nawet jeśli pozostanie tylko niewielkie przywiązanie do świata, nie można Go urzeczywistnić. Tylko niewielka ilość włókna wystająca z nici uniemożliwia jej przejście przez ucho igielne.”

„Ten, kto osiągnął Boga, zachowuje jedynie pozory namiętności takich jak pożądanie i gniew – są one jak spalony sznur. Ma on kształt sznurka, ale zostaje zdmuchnięty przez zwykłe dmuchnięcie.”

„Bóg jest widoczny gdy umysł jest całkowicie wolny od przywiązań. Cokolwiek pojawia się w czystym umyśle, jest głosem Boga. Czysty umysł jest tym samym, co czysty intelekt i jest również tym samym, co czysty Atman. Oprócz Boga nie ma nic czystego.”

„Tylko poprzez uświadomienie sobie Boga można wyjść poza dharmę i adharmę.”²¹

Mówiąc to, Thakur swoim niebiańskim głosem śpiewa pieśń Ramprasada.

Chodź, o umyśle, udajmy się na spacer do Kali, drzewa spełniającego życzenia²² i zbierzmy tam cztery owoce życia.²³
Z twoich dwóch żon, Światowości²⁴ i Beznamiętności²⁵, zabierz ze sobą tylko Beznamiętność i zapytaj jej najstarszego syna, Rozróżnianie, o prawdę o Rzeczywistości.²⁶

Rozdział Czwarty

Śri Ramakryszna w nastroju Radhy

Thakur siedzi na południowo-wschodniej werandzie swojego pokoju. Są z nim Prankryszna i inni wielbiciele. Hazra również siedzi na werandzie. Śmiejąc się, Thakur mówi do Prankryszny:

„Hazra nie jest człowiekiem mało znaczącym. Jeśli ktoś znajdzie tutaj dużego dargah²⁷ [odnosząc się do siebie], Hazra jest małym dargah.” (Wszyscy się śmieją.)

Nawakumar podchodzi do drzwi werandy. Na widok siedzących tam wielbicieli odchodzi. Thakur mówi: „Obraz egotyzmu”.

Jest około wpół do dziewiątej. Prankryszna pozdrawia Śri Ramakrysznę i odchodzi. Jedzie do swego domu w Kalkucie.

W pokoju Thakura wyrzeczony śpiewa pieśń przy akompaniamencie jednostrunowego instrumentu:²⁸

Statek Nitjanandy jest tutaj.
Załap się na niego, jeśli chcesz przejść na drugą stronę.
Sześć przystojnych aniołów zawsze go strzeże,
Ich plecy i klatki piersiowe są zamaskowane tarczami.
Otwierając główny portal, rozdają cenne klejnoty.

Śpiewa inną piosenkę:

Zbuduj swój dom już teraz, bo wkrótce nadejdą ulewne deszcze. Bądź przygotowany. Weź wodę imbirową²⁹; bądź na nogach i działaj, aby go zbudować.
Kiedy nadejdzie miesiąc Śrawana,³⁰ nie będziesz mógł widzieć.
Bambus i strzecha zgniją i nie będzie można położyć dachu.
Z podmuchem wiatru strzecha wraz z ramą odleci,
Pozostawiając otwartą dziurę.
Spojrzysz z otwartymi oczami i odejdziesz.

Jeszcze raz śpiewa:

W jakim nastroju powtarzasz imię Hari, włócząc się po Nadii w stroju nędzarza, chociaż sam jesteś Hari?
Nie mogę zrozumieć, dlaczego przyjąłeś taką postawę i takie zachowanie.

Thakur słucha piosenek kiedy wchodzi Kedar Ćatterdźi i pozdrawia go. Jest ubrany w biurowe ubranie, pelerynę, zegarek kieszonkowy i łańcuszek. Ilekroć słyszy o Bogu jego oczy napełniają się łzami. Jest bardzo kochającą duszą i kocha postawę gopi z Wryndawan.

Widząc Kedara, Thakur natychmiast zostaje zainspirowany boską grą we Wryndawan. W nastroju ekstatycznej miłości wstaje i śpiewa, zwracając się do Kedara:

Powiedz mi, przyjaciółko,³¹ jak daleko jest ten gaj, w którym znajduje się mój Śjamasundar?
Nie mogę iść dużo dalej.

Śpiewając pieśń w postawie Śri Radhy, Thakur wchodzi w samadhi – stoi nieruchomo jak portret. Łzy radości płyną z obu kącików jego oczu.

Kedar klęka przed nim i dotykając stóp Thakura, śpiewa hymn:

Kłaniam się Świadomości Brahmana, pierwotnemu nasieniu wszechświata, zamieszkującemu lotos serca,
Który bez atrybutów spoczywa w niezróżnicowanym spoczynku, znanym tylko Brahmie, Wisznu i Maheśowi,
Który osiągają jedynie jogini w głębi medytacji
Który usuwa strach przed życiem i śmiercią i jest esencją Wiedzy i Prawdy.

Po pewnym czasie Thakur powraca do normalnej świadomości. Kedar jechał do pracy w Kalkucie ze swojego domu w Haliśahar, kiedy zatrzymał się aby odwiedzić Świątynię Dakszineśwar Kali i spotkać się z Thakurem. Po chwili odpoczynku odchodzi.

Kiedy Thakur rozmawia z wielbicielami, zbliża się południe. Ramlal przynosi Śri Ramakrysznie talerz prasadu Matki Kali. Je on prasad zwrócony twarzą na południe. Jak dziecko, bierze wszystkiego po trochu.

Po jedzeniu Thakur odpoczywa chwilę na mniejszym łóżku. Później przybywają wielbiciele Marwari.³²

Rozdział Piąty

Joga praktyki³³ – dwie ścieżki: rozróżniania i miłosnego oddania Bogu

Jest trzecia. Wielbiciele Marwari siedzą na podłodze i zadają Thakurowi kilka pytań. M., Rakhal i kilku innych wielbicieli siedzi w pokoju.

Wielbiciel Marwari: „Panie, jaka jest droga?”

Śri Ramakryszna: „Są dwie ścieżki: ścieżka rozróżniania i ścieżka żarliwej miłości do Boga³⁴.”

„Rozróżnianie oznacza rozróżnienie między tym, co rzeczywiste, a tym, co nierealne. Jedyną prawdziwą i wieczną Substancją jest Bóg, a wszystko inne jest nierzeczywiste lub nietrwałe. Tylko mag jest prawdziwy, jego magia jest iluzoryczna. W ten sposób należy rozróżniać.”

„Rozróżnianie i beznamiętność.³⁵ Odróżnianie w ten sposób realnego od nierzeczywistego jest rozróżnianiem. Beznamiętność oznacza niechęć do rzeczy ziemskich. Nie pojawia się to nagle. Trzeba to ćwiczyć codziennie. Na początek musisz wyrzec się w umyśle «pożądania i chciwości». Następnie, jeśli Bóg pozwoli, możesz się ich wyrzec zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie. Nie można prosić mieszkańców Kalkuty, aby wyrzekli się wszystkiego w imię Boga. Musisz im powiedzieć: «Wyrzeknijcie się tego w myślach».”

„Dzięki praktyce jogi można wyzbyć się przywiązania do «pożądania i chciwości». Tak mówi Gita. Praktyka daje niezwykłą siłę umysłowi. Wtedy nie będzie ci trudno ujarzmić zmysły i zapanować nad namiętnościami takimi jak pożądanie i gniew. Na przykład żółw nie wyciąga kończyn gdy wciągnie je do skorupy nawet jeśli przetnie się go toporem na cztery części.”

Wielbiciel Marwari: „Panie, powiedziałeś, że są dwie ścieżki. Jaka jest ta druga?”

Śri Ramakryszna: „Jest nią ścieżka żarliwej miłości do Boga. Płacz za Nim z tęsknotą w sercu, w samotności lub w ukryciu i wołaj do Niego: «Daj mi wizję Siebie!»”

„Wołaj z tęsknotą, o umyśle, i zobacz jak Matka Śjama nie może się przed tobą powstrzymać!”³⁶

Wielbiciel Marwari: „Panie, jakie jest znaczenie wielbienia formy Boga? A jakie jest znaczenie Boga bez formy i atrybutów?”

Śri Ramakryszna: „Tak jak oglądając jego fotografię przypominasz sobie o swoim ojcu, podobnie, poprzez ciągłe wielbienie obrazu Boga w mgnieniu oka odkryjesz przed sobą Jego prawdziwą naturę.”

„Czy wiesz, jaka jest forma Rzeczywistości? Jest podobna do bąbelków unoszących się na powierzchni wody. Różne formy powstają w subtelnej przestrzeni Świadomości,³⁷ w Wielkiej Przestrzeni³⁸ Świadomości. Jedną z takich form jest wcielenie Boga. Jeśli chodzi o boską grę wcielenia, cóż, jest to zabawa Pierwotnej Energii.”³⁹

Nauka i edukacja – kim jestem? Jestem nikim innym jak Tobą

„Co jest takiego w nauce i wiedzy? Możesz dotrzeć do Boga, wzywając Go z tęsknym sercem. Różne rodzaje wiedzy nie są konieczne.”

„Nauczyciele religii muszą wiedzieć wiele rzeczy; do zabijania innych potrzebny jest miecz i tarcza. Aby zabić siebie wystarczy nawet igła lub nóż do paznokci.”

„Kim jestem? Kiedy spróbujesz to odkryć, odnajdziesz Boga. Czy jestem ciałem, kością, krwią czy szpikiem – czy jestem umysłem czy intelektem? Dzięki takiemu rozumowaniu ostatecznie zobaczysz, że nie jesteś żadnym z nich – «nie to, nie to».⁴⁰ Atmana nie można dotknąć ani uchwycić. Jest pozbawiony atrybutów i cech.”⁴¹

„Ale zgodnie ze ścieżką pełnego miłości oddania Bóg ma cechy. Kryszna jest Świadomością i Jego siedzibą jest Świadomość. Wszystko jest Świadomością.”

Wielbiciele Marwari pozdrawiają Śri Ramakrysznę i żegnają się.

Wieczorne nabożeństwo w świątyni Dakszineśwar

Jest zmierzch. Thakur obserwuje Ganges. W jego pokoju pali się lampa. Intonuje imię Boskiej Matki i siedząc na mniejszym łóżku medytuje o Niej.

W świątyni wykonywane jest arati, a ludzie przechadzający się po panćawati lub po nabrzeżu słyszą z daleka słodkie tony gongu. Fala przypływu na rzece płynie na północ wydając cichy szmer. Muzyka arati zmieszana z jej pomrukiem daje jeszcze słodszy dźwięk. Otoczony taką atmosferą Thakur siedzi odurzony miłością do Boga. Wszystko jest słodkie, serce jest pełne słodyczy. Słodko, słodko, słodko.

Przypisy:

1. Dźnana, prema, wiweka i wairagja. ↩︎
2. Garhasthja. ↩︎
3. Naradija bhakti: poddanie się i pełne miłości oddanie Bogu. ↩︎
4. Bhakti. ↩︎
5. Tilak. ↩︎
6. Bhawa. ↩︎
7. Śaranagata. ↩︎
8. Śuddha bhakti. ↩︎
9. Bhawa. ↩︎
10. Jeden z trzech rodzajów uniwersalnych energii: sattwa, radźas i tamas. ↩︎
11. Prakryti bhawa. ↩︎
12. Jatra. ↩︎
13. Śakti. ↩︎
14. Imię dla Ramy. ↩︎
15. asmindharme maheśi sjat satjawādi dźitendrijaḥ|
    paropakaranirato nirwikāraḥ sadaśajaḥ|| ↩︎
16. Później Swami Brahmananda. ↩︎
17. Gopala. ↩︎
18. Trailanga Swami był sławnym mnichem w Benares, który złożył ślub milczenia. Śri Ramakryszna spotkał go tam podczas swojej drugiej pielgrzymki. ↩︎
19. Pomnik Ochterloneya w Kalkucie. ↩︎
20. Dwadzieścia cztery kategorie, czyli zasady kosmiczne przedstawione w Filozofii Sankhja, to: mahat, kosmiczna inteligencja; buddhi, zdolność rozróżniania; ahamkara, poczucie ego; manas – postrzegający umysł; ćitta (materia umysłu), zdolność rejestrowania lub pamięć; pięć narządów zmysłów (słuch, dotyk, wzrok, smak, węch); pięć narządów działania (ręce, stopy, mowa, narząd wydalania, narząd prokreacji); pięć subtelnych elementów (tanmatry – potencjał dźwięku, dotyku, wzroku, smaku i węchu), które w różnych kombinacjach wytwarzają zgrubne elementy (mahabhuta – eter/akaśa/przestrzeń, powietrze, ogień, woda i ziemia). ↩︎
21. Cnota i występek, sprawiedliwość i nieprawość. ↩︎
22. Kalpataru. ↩︎
23. Cztery owoce: Dharma (cnota), artha (bogactwo), kama (uzasadnione pragnienia) i moksza (wyzwolenie). ↩︎
24. Prawrytti. ↩︎
25. Niwrytti. ↩︎
26. Cały utwór można znaleźć w Tomie 1, Części 2, Rozdziale Szóstym. ↩︎
27. Miejsce pochówku świętego muzułmańskiego, uważane za święte. ↩︎
28. Gopijantra. ↩︎
29. Imbir pomaga w trawieniu. ↩︎
30. Czas nieustannych ulew podczas których widoczność jest bardzo ograniczona. ↩︎
31. Sakhi; gopi, przyjaciółka Radhy we Wradźy i kochanka Pana. ↩︎
32. Wielbiciele z dzielnicy Burrabazar w Kalkucie. ↩︎
33. Abhjasa Joga. ↩︎
34. Anuraga. ↩︎
35. Wiweka i wajragja. ↩︎
36. Cały utwór można znaleźć w Tomie 1, Części 1, Rozdziale Piątym. ↩︎
37. Ćidakaśa. ↩︎
38. Mahakaśa. ↩︎
39. Adjaśakti. ↩︎
40. Neti, Neti. ↩︎
41. Nirupadhi. ↩︎