Główną różnicą między ludźmi i zwierzętami jest różnica w ich sile koncentracji. Cały sukces w jakiejkolwiek linii jest tego rezultatem. Każdy coś wie o koncentracji. Jej rezultaty widzimy każdego dnia. Wysokie osiągnięcia w sztuce, muzyce itp. są wynikiem koncentracji. Zwierzę ma bardzo małą zdolność koncentracji. Osobom tresującym zwierzęta duże trudności sprawia fakt, że zwierzę ciągle zapomina, co się mu mówi. Nie jest w stanie skoncentrować swojego umysłu na niczym naraz. Na tym polega różnica między człowiekiem a zwierzętami – człowiek ma większą zdolność koncentracji. Różnica w mocy dziedziczenia koncentracji stanowi także różnicę między człowiekiem a człowiekiem. Porównaj najniższego z najwyższym człowiekiem. Różnica polega na stopniu koncentracji. To jest jedyna różnica.

Czasami umysł każdego człowieka staje się skoncentrowany. Wszyscy koncentrujemy się na rzeczach, które kochamy i kochamy te rzeczy, na których koncentrujemy nasze umysły. Która matka nie kocha twarzy swojego najskromniejszego dziecka? Ta twarz jest dla niej najpiękniejsza na świecie. Uwielbia ją, ponieważ koncentruje na niej swój umysł; i gdyby każdy mógł skoncentrować swoje myśli na tej samej twarzy, każdy by ją pokochał. Byłaby to na najpiękniejsza twarz. Wszyscy koncentrujemy swoje myśli na rzeczach, które kochamy. Kiedy słyszymy piękną muzykę, nasz umysł skupia się na niej i nie możemy się jej pozbyć. Ci, którzy koncentrują swoje umysły na tym, co nazywacie muzyką klasyczną, nie lubią zwykłej muzyki i odwrotnie. Muzyka, w której nuty następują po sobie w krótkich odstępach czasu, łatwo zapada w pamięć. Dziecko uwielbia skoczną muzykę, bo szybkość nut nie pozwala umysłowi błądzić. Człowiek, który lubi muzykę pospolitą, nie lubi muzyki klasycznej, ponieważ jest ona bardziej skomplikowana i wymaga większego skupienia, aby za nią podążać.

Wielkim problemem związanym z taką koncentracją jest to, że nie kontrolujemy umysłu; umysł kontroluje nas. Coś na zewnątrz nas, niejako wciąga w to umysł i utrzymuje go tak długo, jak zechce. Słyszymy melodyjne dźwięki lub widzimy piękny obraz, a umysł zostaje zatrzymany! Nie możemy go odciągnąć.

Jeśli dobrze będę mówił do ciebie na temat, który ci się podoba, twój umysł koncentruje się na tym, co mówię. Odwracam twój umysł od ciebie i wbrew tobie skupiam go na tym temacie. W ten sposób utrzymujemy naszą uwagę, nasze umysły są skoncentrowane na różnych rzeczach, wbrew nam samym. Nie możemy temu zaradzić.

Teraz pytanie brzmi: czy można rozwinąć tę koncentrację i czy możemy stać się jej mistrzami? Jogini twierdzą, że tak. Jogini mówią, że możemy uzyskać doskonałą kontrolę nad umysłem. Z etycznego punktu widzenia rozwój siły koncentracji wiąże się z niebezpieczeństwem – niebezpieczeństwem skoncentrowania umysłu na przedmiocie, a następnie braku możliwości odłączenia go zgodnie z własną wolą. Stan ten powoduje wielkie cierpienie. Prawie całe nasze cierpienie jest spowodowane tym, że nie mamy siły nieprzywiązywania się. Zatem wraz z rozwojem koncentracji musimy rozwinąć siłę nieprzywiązania. Musimy nauczyć się nie tylko przywiązywać umysł wyłącznie do jednej rzeczy, ale także odrywać go w każdej chwili i skupiać na czymś innym. Te dwa elementy powinny być rozwijane razem, aby były bezpieczne.

Na tym polega systematyczny rozwój umysłu. Dla mnie istotą edukacji jest koncentracja umysłu, a nie gromadzenie faktów. Gdybym miał jeszcze raz uczyć się i miałbym w tej sprawie jakikolwiek głos, w ogóle nie studiowałbym faktów. Rozwinąłbym w sobie siłę koncentracji i dystansu, a potem za pomocą doskonałego instrumentu mógłbym dowolnie zbierać fakty. Obok siebie powinna rozwijać się w dziecku siła koncentracji i nieprzywiązania.

Mój rozwój był przez cały czas jednostronny. Rozwinąłem koncentrację bez możliwości swobodnego odłączania umysłu; i z tego powodu było najcięższe cierpienie w moim życiu. Teraz mam siłę nieprzywiązywania się, ale musiałem się jej nauczyć w późniejszym życiu.

My powinniśmy skupiać uwagę na różnych rzeczach; to nie one powinny przyciągać do siebie nasze umysły. Zazwyczaj jesteśmy zmuszeni do skupienia się. Nasze umysły zmuszone są skupiać się na różnych rzeczach ze względu na ich przyciąganie, któremu nie możemy się oprzeć. Kontrolowanie umysłu i umieszczanie go dokładnie tam, gdzie chcemy, wymaga specjalnego szkolenia. Nie da się tego zrobić w żaden inny sposób. W studiowaniu religii kontrola umysłu jest absolutnie konieczna. W tym badaniu musimy zwrócić umysł na siebie.

W treningu umysłu pierwszym krokiem jest rozpoczęcie od oddychania. Regularne oddychanie wprowadza ciało w harmonijny stan; i wtedy łatwiej jest dotrzeć do umysłu. Ćwicząc oddychanie, pierwszą rzeczą, którą należy wziąć pod uwagę, jest Āsana, czyli postawa. Każda pozycja, w której człowiek może z łatwością siedzieć, jest jego właściwą pozycją. Kręgosłup powinien być swobodny, a ciężar ciała powinien opierać się na żebrach. Nie próbuj za pomocą wynalazków kontrolować umysłu; w tej linii wystarczy proste oddychanie. Wszelkie wyrzeczenia mające na celu osiągnięcie koncentracji umysłu są błędem. Nie praktykuj ich.

Umysł oddziałuje na ciało, a ciało z kolei oddziałuje na umysł. Działają i reagują na siebie nawzajem. Każdy stan mentalny stwarza odpowiedni stan w ciele i każde działanie w ciele ma odpowiedni wpływ na umysł. Nie ma znaczenia, czy myślisz, że ciało i umysł to dwie różne istoty, czy też myślisz, że oba są jednym ciałem – ciało fizyczne jest częścią zgrubną, a umysł częścią subtelną. Działają i reagują na siebie nawzajem. Umysł stale staje się ciałem. Ćwicząc umysł, łatwiej jest do niego dotrzeć poprzez ciało. Łatwiej jest walczyć z ciałem niż z umysłem.

Im lepszy instrument, tym większa moc. Umysł jest znacznie subtelniejszy i potężniejszy niż ciało. Z tego powodu łatwiej jest zacząć od ciała.

Nauka o oddychaniu polega na pracy poprzez ciało w celu dotarcia do umysłu. W ten sposób uzyskujemy kontrolę nad ciałem, a następnie zaczynamy odczuwać subtelniejsze funkcjonowanie ciała, subtelniejsze i bardziej wewnętrzne i tak dalej, aż dotrzemy do umysłu. Gdy poczujemy lepsze funkcjonowanie ciała, przejmiemy nad nimi kontrolę. Po chwili będziesz mógł poczuć działanie umysłu na ciało. Poczujesz także pracę jednej połowy umysłu nad drugą, a także poczujesz, jak umysł rekrutuje ośrodki nerwowe; gdyż umysł kontroluje i rządzi systemem nerwowym. Poczujesz, jak umysł działa wzdłuż różnych prądów nerwowych.

W ten sposób umysł zostaje opanowany – poprzez regularne, systematyczne oddychanie, panując najpierw nad ciałem zgrubnym, a potem nad ciałem subtelnym. Pierwsze ćwiczenie oddechowe jest całkowicie bezpieczne i bardzo zdrowe. Zapewni ci to dobre zdrowie i przynajmniej ogólną poprawę kondycji. Pozostałe praktyki należy wdrażać powoli i ostrożnie.