Wers 1.1.1

ॐ ब्रह्मा देवानां प्रथमः संबभूव विश्वस्य कर्ता भुवनस्य गोप्ता ।
स ब्रह्मविद्यां सर्वविद्याप्रतिष्ठामथर्वाय ज्येष्ठपुत्राय प्राह ॥ १.१.१ ॥

oṃ brahmā devānāṃ prathamaḥ saṃbabhūva viśvasya kartā bhuvanasya goptā ।
sa brahmavidyāṃ sarvavidyāpratiṣṭhāmatharvāya jyeṣṭhaputrāya prāha ॥ 1.1.1 ॥

1. Om. Brahmā, Stwórca wszechświata i Opiekun świata, był pierwszym spośród dewów. Opowiedział swemu najstarszemu synowi Atharwa o wiedzy o Brahmanie, fundamencie wszelkiej wiedzy.

Komentarz:

BRAHMĀ: Pierwsza manifestacja nieuwarunkowanego Brahmana w czasie i przestrzeni. Znany jest również jako Dusza Świata, suma wszystkich dusz i umysłów. Brahmā jest obdarzony wyjątkową wiedzą, wyrzeczeniem, mocą i prawością.

PO PIERWSZE: Ze względu na Swoje niezwykłe cnoty Brahmā wyróżnia się wśród bogów; lub On jest pierwszym spośród nich, który został stworzony.

NAJSTARSZY SYN: Na początku określonego cyklu Brahmā najpierw stworzył mędrca Atharwa.

PODSTAWA ITP: Ponieważ wszystkie formy wiedzy opierają się na Wiedzy Brahmana. Przedmioty wszelkiej wiedzy poznaje się poprzez Wiedzę Brahmana. Porównaj: „Czy kiedykolwiek prosiłeś o tę instrukcję, dzięki której słyszymy to, czego nie można usłyszeć, dzięki której postrzegamy to, czego nie można dostrzec, dzięki której wiemy, czego nie można poznać?” (Czāndogja 6.1.3)

Wychwalając Brahmā i Wiedzę Brahmana, Upaniszad pośrednio wychwala Wiedzę, którą zamierza przekazać. Celem jest wzbudzenie zainteresowania słuchacza.

Wiedza o Brahmanie była nauczana w starożytnych Indiach przez kolejnych nauczycieli, od nauczyciela do ucznia lub z ojca na syna.

Wers 1.1.2

अथर्वणे यां प्रवदेत ब्रह्माःऽथर्वा तं पुरोवाचाङ्गिरे ब्रह्मविद्याम् ।
स भारद्वाजाय सत्यवाहाय प्राह भारद्वाजोःऽङ्गिरसे परावराम् ॥ १.१.२ ॥

atharvaṇe yāṃ pravadeta brahmāḥʼtharvā taṃ purovācāṅgire brahmavidyām ।
sa bhāradvājāya satyavāhāya prāha bhāradvājoḥʼṅgirase parāvarām ॥ 1.1.2 ॥

2. Wiedzę Brahmana, o której Brahmā opowiedział Atharwie, Atharwa w dawnych czasach opowiedział Aṅgirowi. Aṅgir nauczył jej Satjawāha, należącego do klanu Bhāradwādźa, a ten ostatni nauczył jej z kolei Aṅgirasa.

Komentarz:

AṄGIRAS: Albo syn, albo uczeń Satjawāha.

Z KOLEI: Parāwarām, słowo użyte w tekście, może również oznaczać Wyższą Wiedzę i niższą wiedzę i może być użyte jako przymiotnik modyfikujący Wiedzę Brahmana.

Wiedza o Brahmanie została po raz pierwszy objawiona przez Pana Brahmā, który przekazał ją Swojemu najstarszemu synowi. Zatem wiedza ta nie jest pochodzenia ludzkiego i jest wolna od ludzkich niedoskonałości.

Wers 1.1.3

शौनको ह वै महाशालोऽङ्गिरसं विधिवदुपसन्नः पप्रच्छ ।
कस्मिन्नु भगवो विज्ञाते सर्वमिदं विज्ञातं भवतीति ॥ १.१.३ ॥

śaunako ha vai mahāśālaḥ, aṅgirasaṃ vidhivadupasannaḥ papraccha ।
kasminnu bhagavo vijñāte, sarvamidaṃ vijñātaṃ bhavatīti ॥ 1.1.3 ॥

3. Śaunaka, wielki gospodarz, we właściwy sposób podszedł do Aṅgirasa i powiedział: „Czcigodny panie, czym jest to, poprzez znajomość czego wszystko staje się znane?”

Komentarz:

WE WŁAŚCIWY SPOSÓB: To znaczy zgodnie z nakazami Pisma Świętego. Poszukiwacz wyposażony w niezbędne dyscypliny duchowe powinien zbliżyć się do wykwalifikowanego nauczyciela trzymając paliwo w ręce. Noszenie paliwa oznacza pokorę ucznia i jego pragnienie służenia nauczycielowi pod każdym względem.

CZYM JEST TO ETC.: Śaunaka mógł słyszeć wypowiedzi niektórych świętych mężów, że istnieje coś, dzięki znajomości czego wszystko jest znane. Albo mógł zostać zmuszony do zadania tego pytania rozumując, że tak jak różne przedmioty wykonane ze złota można poznać dzięki znajomości złota, tak samo powinna istnieć jedna przyczyna wielu przedmiotów świata poprzez poznanie której zostały by poznane jej skutki.

WSZYSTKO: Wszystkie przedmioty świata postrzegane zmysłowo.

Według niedualistycznej Wedānty skutek nie istnieje w rzeczywistości poza swoją przyczyną. Zatem znając przyczynę, człowiek powinien wiedzieć, że skutek nie ma niezależnej od niego rzeczywistości. Brahman jest ostateczną przyczyną wszechświata. Kiedy ktoś zna Brahmana, wie również, że wszechświat nie ma rzeczywistości niezależnej od Brahmana.

Aṅgiras odpowiedział do Śaunaki:

Wers 1.1.4

तस्मै स होवाच – द्वे विद्ये वेदितव्ये इति ह स्म ।
यद्ब्रह्मविदो वदन्ति परा चैवापरा च ॥ १.१.४ ॥

tasmai sa hovāca – dve vidye veditavye iti ha sma I
yad brahmavido vadanti parā caivāparā ca ॥ 1.1.4 ॥

4. Powiedział mu: „Należy znać dwa rodzaje wiedzy – tak mówią nam znawcy Brahmana. Są to wiedza wyższa i wiedza niższa.”

Komentarz:

Wers 1.1.5

तत्रापरा ऋग्वेदो यजुर्वेदः सामवेदोऽथर्ववेदः शिक्षा कल्पो व्याकरणं निरुक्तं छन्दो ज्योतिषमिति ।
अथ परा यया तदक्षरमधिगम्यते ॥ १.१.५ ॥

tatrāparā ṛgvedo yajurvedaḥ sāmavedoʼtharvavedaḥ śikṣā kalpo vyākaraṇaṃ niruktaṃ chando jyotiṣamiti ।
atha parā yayā tadakṣaramadhigamyate ॥ 1.1.5 ॥

5. Z tych dwóch niższa wiedza to Ryg-Weda, Jadźur-weda, Sāma-Weda, Atharwa-Weda, śikszā (fonetyka), kalpa (rytuały), wjākaraṇam (gramatyka), nirukta (etymologia), czandas (metr) i dźjotisza (astronomia); a Wyższa Wiedza jest tą, dzięki której zostaje osiągnięty Niezniszczalny Brahman.

Komentarz:

RYG-WEDA itd.: Można utrzymywać, że jeśli Wyższa Wiedza leży poza Wedami, to w rzeczywistości nie można jej nazwać tą nazwą ani nie może ona prowadzić do osiągnięcia Najwyższego Dobra. Wszelka wiedza wykraczająca poza Wedy jest daremna i nie do przyjęcia. A co z Upaniszadami, które twierdzą, że zawierają Wyższą Wiedzę? Czy one także są poza Wedami? W takim przypadku tracą swój autorytet. Śaṅkarāćārja obala te twierdzenia, mówiąc, że Wyższa Wiedza odnosi się do faktycznej realizacji tematu nauczanego w Śruti. Oznacza to przede wszystkim doświadczenie Niezniszczalnego Brahmana, którego nauczają Upaniszady, a nie same słowa w nich zawarte. Wedy ogólnie – a szczególnie w tym kontekście – oznaczają zwykły zbiór słów (śabdaraśi) składających się na ich teksty. Aby osiągnąć Wyższą Wiedzę uczeń, który opanował słowa pism świętych, musi udać się do wykwalifikowanego nauczyciela i kultywować takie duchowe dyscypliny, jak rozróżnianie i wyrzeczenie. W przeciwnym razie nie będzie mógł urzeczywistnić Niezniszczalnego Brahmana.

ŚIKSZĀ itd.: Tych sześć, znanych jako Wedangi, ma charakter pomocniczy w stosunku do Wed. Bez ich znajomości właściwe zrozumienie Wed jest niemożliwe.

ZOSTAJE OSIĄGNIĘTY: W przypadku Najwyższej Prawdy, osiągnięcie i wiedza są identyczne. To osiągnięcie jest tym samym, co zniszczenie ignorancji. Znawca Brahmana staje się Brahmanem.

Aby wyjaśnić Wyższą Wiedzę, opisano naturę Niezniszczalnej Rzeczywistości:

Wers 1.1.6

यत्तदद्र्ēश्यमग्राह्यमगोत्रमवर्णम् अचक्षु: श्रोत्रं तदपाणिपादम् ।
नित्यं विभुं सर्वगतं सुसूक्ष्मं तदव्ययं यद् भूतयोनिं परिपश्यन्ति धीराः॥ १.१.६ ॥

yattadadrēśyamagrāhyamagotramavarṇam acakṣuḥ śrotraṃ tadapāṇipādam ।
nityaṃ vibhuṃ sarvagataṃ susūkṣmaṃ tadavyayaṃ yad bhūtayoniṃ paripaśyanti dhīrāḥ ॥ 1.1.6 ॥

6. Dzięki Wyższej Wiedzy mądrzy wszędzie dostrzegają Brahmana, którego w przeciwnym razie nie można zobaczyć ani uchwycić, który nie ma korzenia ani atrybutów, oczu ani uszu, rąk ani stóp; który jest wieczny i wszechobecny, wszechprzenikający i niezwykle subtelny; który jest niezniszczalny i który jest źródłem wszystkich istot.

Komentarz:

MĄDRZY: Ci, którzy potrafią odróżnić Rzeczywiste od Nierzeczywistego.

WSZĘDZIE DOSTRZEGAJĄ: Jako Ātmana wszystkiego.

ZOBACZYĆ: Doświadczyć przez narządy percepcji.

UCHWYCIĆ: Przez organy działania.

NIE MA KORZENIA: Będąc bezprzyczynowym, Brahman nie jest powiązany z żadną przyczyną ani skutkiem.

ATRYBUTÓW: Takich jak grubość, krótkość lub kolor, za pomocą których określa się obiekt.

WSZECHOBECNY: Przejawia się poprzez wszystkie istoty, od najwyższego boga po źdźbło trawy.

WSZECHPRZENIKAJĄCY: Podobnie jak ākāśa, To przenika wszystkie obiekty.

NIEZWYKLE SUBTELNY: Ponieważ Brahman przekracza nawet ākāśa, która jest najbardziej subtelnym elementem.

NIEZNISZCZALNY: Nierozpadający się. Rozkład jest możliwy w przypadku istoty materialnej poprzez utratę kończyn, części lub atrybutów. Brahman nie ma części ani atrybutów.

Mądrzy dążą do Wyższej Wiedzy aby urzeczywistnić Brahmana, Niezniszczalny Absolut. Pierwsza połowa wersetu opisuje Brahmana poprzez zaprzeczenie jego atrybutów. Druga połowa wskazuje na Brahmana za pomocą pewnych pozytywnych epitetów. Brahman jest pozbawioną atrybutów i niezmienną Rzeczywistością wszystkich obiektów, lecz nie jest z nimi powiązany.

Podano kilka znanych ilustracji wyjaśniających Brahmana jako źródło wszystkich istot:

Wers 1.1.7

यथोर्णनाभिः सृजते गृह्णते च यथा पृथिव्यामोषधयः संभवन्ति ।
यथा सतः पुरुषात्केशलोमानि तथाऽक्षरात्संभवतीह विश्वम् ॥ १.१.७ ॥

yathorṇanābhiḥ sṛjate gṛhṇate ca yathā pṛthivyāmoṣadhayaḥ saṃbhavanti ।
yathā sataḥ puruṣātkeśalomāni tathā’kṣarātsaṃbhavatīha viśvam ॥ 1.1.7 ॥

7. Tak jak pająk wypuszcza i wciąga swą nić, tak jak rośliny rosną na ziemi, tak jak włosy rosną na głowie i ciele żywego człowieka – tak wszystko we wszechświecie powstaje z Niezniszczalnego.

Komentarz:

PAJĄK ETC.: Tworzy nić bez pomocy jakiejkolwiek innej przyczyny. Co więcej, nić nie różni się zasadniczo od ciała pająka.

WCIĄGA: To znaczy pochłania w siebie. Wciągnięta nić staje się ponownie nieodłączną częścią pająka.

ROŚLINY ETC.: Nie różnią się od ziemi.

WŁOSY ETC.: Włosy różnią się od człowieka. Te pierwsze są bezwładne, a ten drugi żyje.

Te trzy ilustracje podkreślają spontaniczny charakter kreacji. Sam Brahman bez pomocy zewnętrznej przyczyny projektuje wszechświat poza Siebie. Jest To zarówno przyczyna materialna jak i sprawcza. Pierwsza ilustracja wskazuje, że wszechświat jest projektowany z Brahmana i ostatecznie łączy się z Brahmanem. Druga ilustracja wskazuje, że po stworzeniu wszechświat spoczywa w Brahmanie. Według trzeciej, Brahman, który jest Czystą Inteligencją, projektuje z Siebie bezwładny materialny wszechświat, niczym porost włosów z żywego człowieka. Stworzenie nie jest stawaniem się czy transformacją Brahmana. Brahman, dzięki Swej niezgłębionej mocy, jawi się jako wszechświat nazw i form Sam nie podlegając jakiejkolwiek zmianie. Nazywa się to mājā.

Wers 1.1.8

तपसा चीयते ब्रह्म ततोऽन्नमभिजायते ।
अन्नात्प्राणो मनः सत्यं लोकाः कर्मसु चामृतम् ॥ १.१.८ ॥

tapasā cīyate brahma tato’nnamabhijāyate |
annātprāṇo manaḥ satyaṃ lokāḥ karmasu cāmṛtam ॥ 1.1.8 ॥

8. Brahman rozprzestrzenia się poprzez wyrzeczenie i z Tego powstaje pierwotna materia; z materii – Prāṇa; z Prāṇa – umysł; z umysłu – żywioły; z żywiołów – światy; z nich – działania, a z działań ich nieśmiertelne owoce.

Komentarz:

ROZPRZESTRZENIA SIĘ ETC.: Słowo tapas w tekście oznacza dosłownie wyrzeczenie. Oznacza także intensywne myślenie, które poprzedza każdy akt twórczy. Tutaj słowo to oznacza wiedzę dotyczącą przyszłego stworzenia. Istnieje tylko Brahman, czyli Czysta Inteligencja; jest To jedno i bez drugiego. Pod wpływem Swojej własnej mājā powstaje w Brahmanie pragnienie stworzenia, czyli projekcji i natychmiast zostaje To obdarzone wszechwiedzą, to znaczy wiedzą i zdolnością tworzenia, zachowywania i niszczenia wszechświata. W ten sposób Brahman wydaje się powiększać Swoje rozmiary, jak ziarno zanim się otworzy i wypuści pęd; albo jak ojciec wzruszony radością, zanim spłodzi syna. Na tym etapie Brahman, czyli Absolut bez atrybutów, staje się znany jako Saguṇa Brahman, czyli Brahman powiązany z atrybutami wszechwiedzy, wszechmocy i tak dalej. Całe stworzenie jest iluzorycznym nałożeniem imienia i formy na Brahmana dzięki mājā. Mājā nie istnieje niezależnie od Brahmana.

Z TEGO ETC.: Nie można powiedzieć, że Prakryti, czyli materia pierwotna w stanie niezróżnicowania, będąca bytem bez początku, została stworzona. Oznacza to, że staje się ona gotowa do manifestacji. Słowo oznaczające pierwotną materię w tym tekście to annam, pożywienie; wszystkie stworzone istoty czerpią przyjemność z przedmiotów materialnych, tak jak człowiek z jedzenia. Brahman pragnący stworzenia pojawia się jako niezróżnicowana prakryti, czyli materia. Z punktu widzenia prakryti Brahman jest materialną przyczyną wszechświata, podczas gdy z punktu widzenia Czystej Inteligencji jest To przyczyną sprawczą.

Z MATERII – PRĀṆA: Pierwszą namacalną i specyficzną manifestacją jest Prāṇa (Życie), znana również jako Brahmā, Hiraṇyagarbha (Złote Jajko), Pradźapati (Stwórca) i Sūtrātma (Ātman, który jak nić spaja cały wszechświat). Jest On Duszą Świata, Osobą Kosmiczną, w której objawia się wiedza i moc Brahmana w odniesieniu do stworzenia. Jest On kiełkiem, pierwszym pędem stworzenia i zawiera w formie nasienia pragnienia i działania stworzonych istot, które mają dopiero się rozwinąć. Osobowi bogowie różnych religii reprezentują różne aspekty Brahmā. W Puranach jest On opisany jako specjalna Osoba posiadająca formę i zamieszkująca specjalny świat zwany Brahmāloka, który można z grubsza porównać do nieba religii dualistycznych.

UMYSŁ: To znaczy, Umysł Kosmiczny. Indywidualne umysły nie są jeszcze rozwinięte. Umysł charakteryzuje się wolą, rozwagą, wątpliwościami i determinacją.

ŻYWIOŁY: Pięć żywiołów: ākāśa, powietrze, ogień, woda i ziemia. Kiedy po raz pierwszy wyewoluowały są one niezłożone, subtelne i niezdolne do tworzenia. Następnie łączą się i stają się elementami zgrubnymi. Każdy zgrubny element zawiera połowę swojego subtelnego odpowiednika i jedną ósmą każdego z czterech pozostałych subtelnych elementów.

ŚWIATY: Czternaście światów tworzących względny wszechświat.

DZIAŁANIA: Wykonywane przez żywe istoty zgodnie z ich kastą i porządkiem życia. NIEŚMIERTELNE OWOCE: Praca (karma) stwarza pragnienia, które ponownie popychają do działania. Zatem we względnym wszechświecie strumień pracy nigdy się nie kończy, nawet przez milion eonów. Sama wiedza o Brahmanie kładzie kres pragnieniom i pracy. Podobnie jak praca, tak i jej owoce nie mają końca. Dlatego nazywa się to nieśmiertelnym.

Ze względnego punktu widzenia stworzenie nie ma początku. Umysł ludzki nie jest w stanie myśleć o początku czasu i przestrzeni. Jeśli granica zostanie ustalona arbitralnie można wyobrazić sobie czas lub przestrzeń również poza nią. Podobnie nie ma czegoś takiego jak całkowite zniszczenie. Wedānta mówi o manifestacji i braku manifestacji wszechświata. W pierwszym stanie rzeczy widoczne są w ich namacalnej formie, w drugim pozostają one w postaci nasion. Te dwa stany nazywane są „dniem Brahmy” i „nocą Brahmy”. Okres manifestacji nazywany jest kalpa, czyli cyklem. Ilekroć mówi się o stworzeniu świata, tak naprawdę chodzi o początek cyklu. Nowy cykl rozpoczyna się z woli Īśwara (Saguṇa Brahman), a jego charakter jest określony przez skumulowane działania żywych istot z poprzedniego cyklu. Sama materia bez pomocy świadomości i inteligencji nie jest w stanie przyspieszyć stworzenia. To, czy stworzone istoty w danym cyklu będą szczęśliwe, czy nie, mądre czy nieświadome, zależy od prawa karmy. Omawiając stworzenie, czyli ewolucję, należy pamiętać, że według Wedānty jest to złudne nałożenie na Brahmana imion i form. Oznacza to, że dzięki mājā Czysta Inteligencja, czyli Brahman, pojawia się jako Brahman z atrybutami. Następnie Brahman, który pojawił się jako Brahman z atrybutami, pojawia się dalej poprzez mājā jako niezróżnicowana prakryti. Ten proces iluzorycznego nakładania się należy zastosować na wszystkich etapach ewolucji.

Dyskutowany temat został zakończony:

Wers 1.1.9

यः सर्वज्ञः सर्वविद्यस्य ज्ञानमयं तापः ।
तस्मादेतद्ब्रह्म नाम रूपमन्नं च जायाते ॥ १.१.९ ॥

yaḥ sarvajñaḥ sarvavidyasya jñānamayaṃ tāpaḥ |
tasmādetadbrahma nāma rūpamannaṃ ca jāyāte ॥ 1.1.9 ॥

9. Dla tego, który wie wszystko i wszystko rozumie, którego wyrzeczenie polega na wiedzy – z  Niego, Niezniszczalnego Brahmana, rodzi się Brahmā, nazwa, forma i pokarm.

Komentarz:

KTÓRY WIE WSZYSTKO: To znaczy ogólnie. Odnosi się to do kosmicznego aspektu Brahmana (Brahmana z atrybutami) związanego z mājā, czyli kosmiczną ignorancją. Saguṇa Brahman bada stworzony wszechświat jako całość.

WSZYSTKO ROZUMIE: To znaczy w szczególności. Odnosi się to do zindywidualizowanego aspektu Brahmana (to znaczy dźīwa), powiązanego z awidjā, czyli zindywidualizowaną ignorancją.

WYRZECZENIE: Słowo to odnosi się do wszechwiedzy, dzięki której Brahman stwarza wszechświat. W przypadku zwykłych ludzi wyrzeczenie wiąże się z wielkim wysiłkiem. Ale Brahman stwarza wszechświat bez najmniejszego wysiłku. Wydaje się, że jest to spontaniczna manifestacja Brahmana.

NAZWA: Po której znana jest stworzona istota.

FORMA: Oznaczająca określony kolor lub kształt.

POKARM: Ziarno, jęczmień i inne pokarmy, dzięki którym utrzymują się żywe istoty.

Wiadomo, że każdą pracę twórczą poprzedza głębokie przemyślenie. Przedmiot powstaje najpierw w umyśle twórcy; następnie otrzymuje namacalną formę. Wszechświat jest wynikiem myśli Stwórcy. Opisując akt stworzenia, Upaniszad mówi: „On myślał”. Jednakże różnica między dziełem ludzkim a dziełem boskim polega na tym, że to pierwsze jest wynikiem wielu wysiłków i pracy, podczas gdy drugie jest spontaniczną manifestacją Brahmana. Dewasja isza swābhāwaḥ – „To wszystko jest prawdziwą naturą Brahmana” (Māṇḍūkja Kārikā). Upaniszad podaje duchową interpretację stworzenia w przeciwieństwie do mechanistycznej.

॥ इति मुण्डकोपनिषदि प्रथममुण्डके प्रथमः खण्डः ॥

Tutaj kończy się rozdział pierwszy części pierwszej Muṇḍaka Upaniszad.