Wers 6.1

अथ हैनं सुकेशा भारद्वाजः पप्रच्छ ।
भगवन्हिरण्यनाभः कौसल्यो राजपुत्रो मामुपेत्यैतं प्रश्नमपृच्छत ।
षोडशकलं भारद्वाज पुरुषं वेत्थ तमहं कुमारम्ब्रुवं नाहमिमं वेद यध्यहमिममवेदिषं कथं ते नावक्श्यमिति समूलो वा एष परिशुष्यति योऽनृतमभिवदति तस्मान्नार्हम्यनृतं वक्तुम् स तूष्णीं रथमारुह्य प्रवव्राज ।
तं त्वा पृच्छामि क्वासौ पुरुष इति ॥ १ ॥

atha hainaṃ sukeśā bhāradvājaḥ papraccha ।
bhagavanhiraṇyanābhaḥ kausalyo rājaputro māmupetyaitaṃ praśnamapṛcchata ।
ṣoḍaśakalaṃ bhāradvāja puruṣaṃ vettha tamahaṃ kumārambruvaṃ nāhamimaṃ veda yadhyahamimamavediṣaṃ kathaṃ te nāvakśyamiti samūlo vā eṣa pariśuṣyati yo’nṛtamabhivadati tasmānnārhamyanṛtaṃ vaktum sa tūṣṇīṃ rathamāruhya pravavrāja ।
taṃ tvā pṛcchāmi kvāsau puruṣa iti ॥ 1 ॥

1. Wtedy Sukeśā, syn Bharadwādźa, powiedział do Pippalāda: Panie, Hiraṇjābha, książę Kosala, przyszedł kiedyś do mnie i zadał następujące pytanie: „O synu Bharadwādźa, czy znasz Osobę mającą szesnaście części?” Odpowiedziałem księciu: „Nie znam Go; gdybym Go znał, dlaczego miałbym ci nie powiedzieć? Zaprawdę, kto mówi nieprawdę, usycha aż do korzenia; dlatego nie powinienem mówić nieprawdy”. Potem w milczeniu wsiadł na swój rydwan i odjechał. Teraz pytam ciebie: Gdzie mieszka ta Osoba?

Komentarz:

HIRAṆYĀBHA, ETC.: Upaniszady często wyjaśniają zawiłe idee za pomocą anegdoty, aby pobudzić ucznia do szczególnych wysiłków w celu ich zrozumienia.

GDYBYM GO ZNAŁ ETC.: Zgodnie z zaleceniami wedyjskimi nauczyciel nie może odmawiać wiedzy wykwalifikowanemu uczniowi, który przychodzi do niego we właściwy sposób. (Patrz uwaga do 1.2)

USYCHA ETC.: Osoba mówiąca nieprawdę jest stracona zarówno dla tego świata, jak i dla następnego.

„Stwierdzono, że cały fenomenalny wszechświat charakteryzujący się prawem przyczyny i skutku wraz ze zindywidualizowaną wiedzącą jaźnią, podczas snu pozbawionego snów spoczywa w niezniszczalnym Najwyższym Brahmanie. Z tego wynika, że wszechświat spoczywa w tym samym niezniszczalnym Brahmanie w czasie pralaja, czyli kosmicznego rozkładu, a ponadto, że powstaje z Brahmana [w czasie następnego stworzenia]. Skutek nie może zostać wchłonięty przez nic innego jak tylko w swoją przyczynę. Mówi się, że prāṇa został wyprodukowany z Ātmana. Ostatecznym znaczeniem wszystkich Upaniszad jest to, że najwyższe dobro można osiągnąć poprzez poznanie tego, co jest korzeniem wszechświata. To również zostało później powiedziane: „On staje się wszechwiedzący i wchodzi we wszystko.” (Pr. Up. 6. 11). Dlatego należy stwierdzić, gdzie można poznać tę niezniszczalną Rzeczywistość, zwaną Purusza. Niniejsze pytanie zostało zadane w tym celu.” (Śaṅkarāćārja)

Celem szóstego pytania jest rozwinięcie tego, co jest powiedziane w Mu. Up. 3.2.7-8.

Ten Purusza jest wewnętrzną jaźnią, pratjagātmā żywej istoty.

Wers 6.2

तस्मै स होवाच । इहैइवान्तःशरीरे सोभ्य स पुरुषो यस्मिन्नताः षोडशकलाः प्रभवन्तीति ॥ २ ॥

tasmai sa hovāca ।
ihaiivāntaḥśarīre sobhya sa puruṣo yasminnatāḥ ṣoḍaśakalāḥ prabhavantīti ॥ 2 ॥

2. Pippalāda powiedział do niego: Ta Osoba – Ta, z której powstaje tych szesnaście części – zaprawdę jest tutaj wewnątrz ciała.

Komentarz:

SZESNAŚCIE CZĘŚCI: Zostaną one wyliczone w czwartym wersecie.

WEWNĄTRZ ETC.: Ātman zamieszkuje przestrzeń, ākāśa, wewnątrz serca, które ma kształt pąka lotosu. Należy Tego szukać jako Pierwszej Zasady wewnątrz samego człowieka, a nie gdzie indziej.

Następujący fragment jest adaptacją komentarza Śaṅkara:
Purusza, choć w rzeczywistości pozbawiony części, wydaje się mieć części, gdy jest uwarunkowany poprzez awidjā, poprzez szesnaście części, które są jego upādhi. Aby Purusza mógł zostać urzeczywistniony w Jego nieuwarunkowanej formie, poprzez usunięcie za pomocą Wiedzy części fałszywie na Niego nałożonych, mówi się, że te części pochodzą od Niego. Purusza (Brahman) jest całkowicie niezróżnicowany, czysty i niedwoisty; Jego związek, przyczynowy lub inny, z prāṇa i resztą nie jest możliwy bez fałszywego nałożenia. Dlatego właśnie poprzez niewiedzę widać, że części powstają, istnieją w i znikają w Purusza.

Powiedziano, że te części pochodzą z Purusza. Wspomniano o stworzeniu części w celu ujawnienia Purusza. Teraz zostaje podana kolejność, w jakiej te części zostały utworzone:

Wers 6.3

स ईक्शाचक्रे ।
कस्मिन्नहमुत्क्रान्त उत्क्रान्तो भविष्यामि कस्मित् वा प्रतिष्टिते प्रतिष्टस्यामीति ॥ ३ ॥

sa īkśācakre ।
kasminnahamutkrānta utkrānto bhaviṣyāmi kasmit vā pratiṣṭite pratiṣṭasyāmīti ॥ 3 ॥

3. Purusza zastanawiał się: „Co jest tym, poprzez odejście czego ja odejdę i poprzez zostanie czego ja zostanę?”

Komentarz:

ZASTANAWIAŁ SIĘ: To słowo pokazuje, że stworzenie było aktem świadomym.

Szesnaście opisanych tutaj istot to szesnaście części należących do Purusza:

Wers 6.4

स प्राणमसृजत प्राणाच्छ्रद्धां खं वायुर्ज्योतिरापः पृथिवीन्द्रियं मनः अन्नमन्नाद्वीर्यं तपो मन्त्राः कर्मलोका लोकेषु च नाम च ॥ ४ ॥

sa prāṇamasṛjata prāṇācchraddhāṃ khaṃ vāyurjyotirāpaḥ pṛthivīndriyaṃ manaḥ annamannādvīryaṃ tapo mantrāḥ karmalokā lokeṣu ca nāma ca ॥ 4 ॥

4. On stworzył prāṇa; z prāṇa wiarę, przestrzeń, powietrze, ogień, wodę, ziemię, narządy, umysł, pożywienie; z pożywienia męskość, wyrzeczenie, hymny wedyjskich, ofiary, światy; a w światach stworzył On imiona.

Komentarz:

PRĀṆA: Inne epitety to Sūtrātmā (ātman, który niczym nić spaja wszystkie żyjące istoty), Brahmā, Hiraṇjagarbha itp. Purusza, uwarunkowany przez upādhi prāṇa, pojawia się jako Hiraṇjagarbha, dźīwa i inne zjawiskowe istoty. Kiedy prāṇa (siła życiowa) opuszcza ciało, On także odchodzi.

WIARA: Która pobudza żywe istoty do wykonywania prawych działań.

PRZESTRZEŃ . . . ZIEMIĘ: Te elementy materii tworzą ciało, poprzez które doświadcza się owoców działania.

NARZĄDY: Zarówno narządy percepcji, jak i narządy działania.

UMYSŁ: Przywódca organów.

MĘSKOŚĆ: Za pomocą której wykonywane są wszystkie działania.

WYRZECZENIE: Dzięki wyrzeczeniu oczyszczają się umysły nieprawych ludzi.

HYMNY WEDYJSKIE: Za pomocą tych hymnów ludzie o oczyszczonych umysłach spełniają ofiary.

OFIARY: Takie jak Agnihotra.

ŚWIATY: Do których dochodzi się w wyniku składania ofiar.

Szesnaście części powstaje poprzez awidjā. Te stworzone istoty są nierealne, jak obiekty widziane we śnie. Po zniszczeniu awidjā ponownie łączą się z Purusza, tracąc swoje imiona i formy.

Zniknięcie części w Purusza wyjaśniono za pomocą ilustracji:

Wers 6.5

स यथेमा नध्यः स्यन्दमानाः समुद्रायणाः समुद्रं प्राप्यास्तं गच्छन्ति भिध्येते तासां नामरुपे समुद्र इत्येवं प्रोच्यते ।
एवमेवास्य परिद्रष्टुरिमाः षोडशकलाः पुरुषायणाः पुरुषं प्राप्यास्तं गच्छन्ति भिध्येते चासां नामरुपे पुरुष इत्येवं प्रोच्यते स एषोऽकलोऽमृतो भवति तदेष श्लोकः ॥ ५ ॥

sa yathemā nadhyaḥ syandamānāḥ samudrāyaṇāḥ samudraṃ prāpyāstaṃ gacchanti bhidhyete tāsāṃ nāmarupe samudra ityevaṃ procyate ।
evamevāsya paridraṣṭurimāḥ ṣoḍaśakalāḥ puruṣāyaṇāḥ puruṣaṃ prāpyāstaṃ gacchanti bhidhyete cāsāṃ nāmarupe puruṣa ityevaṃ procyate sa eṣo’kalo’mṛto bhavati tadeṣa ślokaḥ ॥ 5 ॥

5. Tak jak te płynące rzeki, zmierzające do oceanu, znikają w oceanie po dotarciu do niego, a ich nazwy i formy ulegają zniszczeniu i nazywane są po prostu oceanem – tak samo znika tych szesnaście części widzącego, którego celem jest Purusza, znika w Purusza po dotarciu do Niego, a ich imiona i formy ulegają zniszczeniu i nazywani są po prostu Purusza. Staje się on wolny od części i nieśmiertelny.

Na ten temat jest następujący werset:

Komentarz:

ZMIERZAJĄCE DO ETC.: Rzeki mają swój początek w oceanie i dlatego są do niego nieodparcie przyciągane. (Porównaj Mu. Up. 3.2.8)

NAZYWANE SĄ. . . OCEANEM: To nazwa i forma odróżniają wodę rzeki od wody oceanu. Po zniszczeniu nazwy i formy pozostaje tylko ocean.

SZESNAŚCIE CZĘŚCI: Prāṇa itd., jak opisano w powyższym wersecie.

WIDZĄCEGO: Osoba obdarzona Poznaniem Jaźni, która w istocie jest identyczna z Najwyższym Widzącym. Widzący, czyli Purusza, niedwoisty Ātman, nie potrzebuje przedmiotu aby widzieć. Tak jak samoświetlne słońce jest obserwatorem swojej własnej jasności, tak też Ātman, ucieleśnienie Świadomości, jest znawcą Swojej własnej Świadomości.

KTÓREGO CELEM JEST PURUSZA: Indywidualna jaźń ma swój początek w Purusza i dlatego jest nieodparcie przyciągana do Niego jako do swego celu.

PO DOTARCIU DO NIEGO: Urzeczywistniwszy Purusza jako swoją własną jaźń.

NAZWY: Prāṇa itp.

STAJE SIĘ ON: Odnosi się to do osoby, której wykwalifikowany nauczyciel pokazał sposób zniszczenia części.

WOLNY OD CZĘŚCI: Jak stwierdzono wcześniej, części są projektowane przez awidjā; po zniszczeniu awidjā znikają.

NIEŚMIERTELNY: Śmierć jest nieuniknionym końcem istoty składającej się z części. Ulega ona zniszczeniu, gdy części ulegają rozdzieleniu. Kiedy jaźń uświadomi sobie, że jest wolna od części, staje się wolna od śmierci.

Woda oceaniczna parująca pod wpływem ciepła zamienia się w chmury i opada na ziemię w postaci deszczu. Woda deszczowa, która w istocie nie różni się od wody oceanu, tworzy różne rzeki, znane pod różnymi nazwami. Rzeki odczuwają nieodparty pociąg by powrócić do miejsca swego pochodzenia. Po dotarciu do oceanu zostają uwolnione od swoich nazw i form i stają się jednym z oceanem, swoim prawdziwym ja. Podobnie wszechświat i wszystkie żywe istoty są projektowane poprzez awidjā z Brahmana; ponownie, poprzez awidjā nakładają się na nie nazwy i formy, aby służyć praktycznym celom codziennego życia. Nawet gdy są powiązane z fenomenalną egzystencją, żywe istoty czują pociąg do Brahmana, swojego pochodzenia. Kiedy nazwy i formy, które w istocie są nierzeczywiste, zostają zniszczone, żywe istoty uświadamiają sobie, że są jedynie Brahmanem.

Wiedza o Purusza prowadzi do nieśmiertelności:

Wers 6.6

अरा इव रथनाभौ कला यस्मिन् प्रतिष्टिताः ।
तं वेध्यं पुरुषं वेद यथ मा वो मृत्युः परिव्यथा इति ॥ ६ ॥

arā iva rathanābhau kalā yasmin pratiṣṭitāḥ ।
taṃ vedhyaṃ puruṣaṃ veda yatha mā vo mṛtyuḥ parivyathā iti ॥ 6 ॥

6. Poznajcie Go, Purusza, jedynego, którego należy poznać i którego części spoczywają mocno, jak szprychy w nawie koła, aby śmierć was nie dotknęła.

Komentarz:

SPOCZYWAJĄ: Prāṇa i inne części pochodzą z Purusza, są przez Niego wspierane i ostatecznie w Nim znikają. Są jak fale w oceanie.

Jeśli człowiek nie poznał Purusza jako swojej najgłębszej Jaźni, zostaje dotknięty śmiercią i cierpi.

Instrukcja zostaje zakończona:

Wers 6.7

तान् होवाचैतावदेवाहमेतत्परं ब्रह्म वेद । नातः परमस्तीति ॥ ७ ॥

tān hovācaitāvadevāhametatparaṃ brahma veda ।
nātaḥ paramastīti ॥ 7 ॥

7. Pippalāda rzekł do nich: Dotąd rzeczywiście znam Najwyższego Brahmana; nie ma nic wyższego ponad to.

Komentarz:

NIE MA ETC.: Nauczyciel dodał to stwierdzenie, aby usunąć z umysłów uczniów wszelkie podejrzenia, że może być coś o Brahmanie, co nie zostało im ujawnione. Chciał także żeby poczuli, że cel ich poszukiwań został osiągnięty.

Adoracja nauczyciela przez uczniów:

Wers 6.8

ते तमर्चयन्तस्त्वं हि नः पिता योऽस्माकमविध्यायाः परं परं तारयसीति । नमः परमऋषिभ्यो नमः परमऋषिभ्यः ॥ ८ ॥

te tamarcayantastvaṃ hi naḥ pitā yo’smākamavidhyāyāḥ paraṃ paraṃ tārayasīti ।
namaḥ paramaṛṣibhyo namaḥ paramaṛṣibhyaḥ ॥ 8 ॥

8. A oni, oddając mu cześć, powiedzieli: Ty rzeczywiście jesteś naszym ojcem – Ty, który przeprowadziłeś nas przez naszą niewiedzę na drugi brzeg.
Uwielbienie dla najwyższych ryszich! Uwielbienie dla najwyższych ryszich!

Komentarz:

OJCEM: Jest pięć rodzajów ojców: ten kto spładza ciało fizyczne, inicjator do życia duchowego, dawca wiedzy, dawca pożywienia i wybawiciel ze strachu.

ADORACJA ETC.: Powtórzenie wskazuje na szacunek ucznia.

NAJWYŻSZYCH RYSZICH: Wielcy widzący, którzy jako pierwsi urzeczywistnili Wiedzę o Brahmanie i przekazali ją poprzez sukcesję kolejnych nauczycieli.

„Dzięki wskazówkom nauczyciela uczniowie zrozumieli, że ich cel został osiągnięty; czuli, że rzeczywiście zostali pobłogosławieni. Ale zdali sobie sprawę, że żadna ziemska zapłata nie była odpowiednia za otrzymaną Wiedzę. Dlatego też oddawali mu cześć kwiatami i dotykając głowami jego stóp, mówili: „Ty rzeczywiście jesteś naszym ojcem; zrodziłeś dzisiaj poprzez Wiedzę nasze ciało Brahmana, wieczne, niezniszczalne, nieśmiertelne i nieustraszone. Za pomocą łodzi Wiedzy przeniosłeś nas przez ocean ignorancji – charakteryzujący się przewrotną wiedzą i wypełniony różnorodnymi nieszczęściami narodzin, starości, chorób i śmierci – na drugi brzeg Wyzwolenia, skąd nie ma już powrotu do saṃsāra. Dlatego właściwe jest, abyśmy tylko ciebie uważali za naszego prawdziwego ojca – nie, bardziej niż jakiegokolwiek innego ojca. Jeśli ziemski ojciec, który rodzi jedynie ciało, uważany jest za najbardziej godnego czci na świecie, cóż należy powiedzieć o tym, który jest dawcą najwyższej nieustraszoności?” (Śaṅkarāćārja)

इति प्रश्नोपनिषदि षष्ठः प्रश्नः ॥

Tutaj kończy się szóste pytanie Praśna Upaniszad.

Tutaj kończy się Praśna Upaniszad.