1. „Ze strachu przed tym (Brahmanem) wieje wiatr; ze strachu przed Tym wschodzi słońce; ze strachu przed Tym Agni i Indra oraz Śmierć, piąta, uciekają.”
Oto dociekanie dotyczące Błogości [Brahmana]:
Załóżmy, że jest młody człowiek – szlachetny młody człowiek – znający [Wedy], najlepszy z władców, mocny ciałem i silny; i przypuśćmy, że cały świat pełen bogactw należy do niego: to jest jedna miara ludzkiej błogości.
Ta ludzka błogość, pomnożona sto razy, jest miarą błogości ludzkich gandharwów, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Ta błogość ludzkich gandharwów, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości niebiańskich gandharwów, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Ta błogość niebiańskich gandharwów, pomnożona stokrotnie, jest miarą błogości Przodków, którzy zamieszkują długowieczny świat, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Przodków zamieszkujących długowieczny świat, pomnożona stokrotnie, jest miarą błogości bogów zrodzonych w niebie Ādźāna, jak również człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość bogów zrodzonych w niebie Ādźāna, pomnożona sto razy, jest jedną z miar błogości bogów ofiarnych, którzy osiągnęli boskość dzięki ofiarom [wedyjskim], jak również człowieka znającego Wedy i wolnego od pragnień.
Błogość ofiarnych bogów, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości [trzydziestu trzech] bogów, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość [trzydziestu trzech] bogów, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Indry, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Indry, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Bryhaspati, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Bryhaspati, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Pradźāpati, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Pradźāpati, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Brahma, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Ten, który jest tutaj w człowieku i ten, który jest w tamtym słońcu – obaj są jednym.
Ten, kto to wie [co opisano powyżej], po śmierci dla tego świata (tj. wycofaniu się) osiąga jaźń składającą się z pożywienia, osiąga jaźń składającą się z oddechu życiowego, osiąga jaźń składającą się z umysłu, osiąga jaźń, która składa się z intelektu, osiąga jaźń, która składa się z błogości.
O powyższym jest również następująca mantra: (1-5)
Wers 2.8.1
भीषाऽस्माद्वातः पवते । भीषोदेति सूर्यः । भीषाऽस्मादग्निश्चेन्द्रश्च । मृत्युर्धावति पञ्चम इति ।
सैषाऽऽनन्दस्य मीमाँसा भवति । युवा स्यात्साधुयुवाऽध्यायकः । आशिष्ठो द्रढिष्ठो बलिष्ठः ।
तस्येयं पृथिवी सर्वा वित्तस्य पूर्णा स्यात् । स एको मानुष आनन्दः । ते ये शतं मानुषा आनन्दाः ।
स एको मनुष्यगन्धर्वाणामानन्दः । श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । ते ये शतं मनुष्यगन्धर्वाणामानन्दाः ।
स एको देवगन्धर्वाणामानन्दः । श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । ते ये शतं देवगन्धर्वाणामानन्दाः ।
स एकः पितृणां चिरलोकलोकानामानन्दः । स एक आजानजानां देवानामानन्दः । श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य ।
ते ये शतमाजानजानां देवानामानन्दाः । स एकः कर्मदेवानां देवानामानन्दः । ये कर्मणा देवानपि यन्ति ।
श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । ते ये शतं कर्मदेवानां देवानामानन्दाः । स एको देवानामानन्दः ।
श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । ते ये शतं देवानामानन्दाः । स एक इन्द्रस्याऽऽनन्दः । श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य ।
ते ये शतमिन्द्रस्याऽऽनन्दाः । स एको बृहस्पतेरानन्दः । श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । ते ये शतं बृहस्पतेरानन्दाः ।
स एकः प्रजापतेरानन्दः । श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । ते ये शतं प्रजापतेरानन्दाः । स एको ब्रह्मण आनन्दः ।
श्रोत्रियस्य चाकामहतस्य । स यश्चायं पुरुषे । यश्चासावादित्ये । स एकः । स य एवंवित् । अस्माल्लोकात्प्रेत्य ।
एतमन्नमयमात्मानमुपसङ्क्रामति । एतं प्राणमयमात्मानमुपसङ्क्रामति । एतं मनोमयमात्मानमुपसङ्क्रामति ।
एतं विज्ञानमयमात्मानमुपसङ्क्रामति । एतमानन्दमयमात्मानमुपसङ्क्रामति । तदप्येष श्लोको भवति ॥ २.८.१ ॥
bhīṣāʼsmādvātaḥ pavate । bhīṣodeti sūryaḥ । bhīṣāʼsmādagniścendraśca । mṛtyurdhāvati pañcama iti ।
saiṣāʼʼnandasya mīmām̐sā bhavati । yuvā syātsādhuyuvāʼdhyāyakaḥ । āśiṣṭho draḍhiṣṭho baliṣṭhaḥ ।
tasyeyaṃ pṛthivī sarvā vittasya pūrṇā syāt । sa eko mānuṣa ānandaḥ । te ye śataṃ mānuṣā ānandāḥ ।
sa eko manuṣyagandharvāṇāmānandaḥ । śrotriyasya cākāmahatasya । te ye śataṃ manuṣyagandharvāṇāmānandāḥ ।
sa eko devagandharvāṇāmānandaḥ । śrotriyasya cākāmahatasya । te ye śataṃ devagandharvāṇāmānandāḥ ।
sa ekaḥ pitṛṇāṃ ciralokalokānāmānandaḥ । sa eka ājānajānāṃ devānāmānandaḥ । śrotriyasya cākāmahatasya ।
te ye śatamājānajānāṃ devānāmānandāḥ । sa ekaḥ karmadevānāṃ devānāmānandaḥ । ye karmaṇā devānapi yanti ।
śrotriyasya cākāmahatasya । te ye śataṃ karmadevānāṃ devānāmānandāḥ । sa eko devānāmānandaḥ ।
śrotriyasya cākāmahatasya । te ye śataṃ devānāmānandāḥ । sa eka indrasyāʼʼnandaḥ । śrotriyasya cākāmahatasya ।
te ye śatamindrasyāʼʼnandāḥ । sa eko bṛhaspaterānandaḥ । śrotriyasya cākāmahatasya । te ye śataṃ bṛhaspaterānandāḥ ।
sa ekaḥ prajāpaterānandaḥ । śrotriyasya cākāmahatasya । te ye śataṃ prajāpaterānandāḥ । sa eko brahmaṇa ānandaḥ ।
śrotriyasya cākāmahatasya । sa yaścāyaṃ puruṣe । yaścāsāvāditye । sa ekaḥ । sa ya evaṃvit । asmāllokātpretya । etamannamayamātmānamupasaṅkrāmati । etaṃ prāṇamayamātmānamupasaṅkrāmati । etaṃ manomayamātmānamupasaṅkrāmati । etaṃ vijñānamayamātmānamupasaṅkrāmati । etamānandamayamātmānamupasaṅkrāmati । tadapyeṣa śloko bha ॥ 2.8.1 ॥
1. „Ze strachu przed tym (Brahmanem) wieje wiatr; ze strachu przed Tym wschodzi słońce; ze strachu przed Tym Agni i Indra oraz Śmierć, piąta, uciekają.”
Oto dociekanie dotyczące Błogości [Brahmana]:
Załóżmy, że jest młody człowiek – szlachetny młody człowiek – znający [Wedy], najlepszy z władców, mocny ciałem i silny; i przypuśćmy, że cały świat pełen bogactw należy do niego: to jest jedna miara ludzkiej błogości.
Ta ludzka błogość, pomnożona sto razy, jest miarą błogości ludzkich gandharwów, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Ta błogość ludzkich gandharwów, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości niebiańskich gandharwów, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Ta błogość niebiańskich gandharwów, pomnożona stokrotnie, jest miarą błogości Przodków, którzy zamieszkują długowieczny świat, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Przodków zamieszkujących długowieczny świat, pomnożona stokrotnie, jest miarą błogości bogów zrodzonych w niebie Ādźāna, jak również człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość bogów zrodzonych w niebie Ādźāna, pomnożona sto razy, jest jedną z miar błogości bogów ofiarnych, którzy osiągnęli boskość dzięki ofiarom [wedyjskim], jak również człowieka znającego Wedy i wolnego od pragnień.
Błogość ofiarnych bogów, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości [trzydziestu trzech] bogów, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość [trzydziestu trzech] bogów, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Indry, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Indry, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Bryhaspati, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Bryhaspati, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Pradźāpati, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od pragnień.
Błogość Pradźāpati, pomnożona stokrotnie, jest jedną miarą błogości Brahma, a także człowieka obeznanego z Wedami i wolnego od
pragnień.
Ten, który jest tutaj w człowieku i ten, który jest w tamtym słońcu – obaj są jednym.
Ten, kto to wie [co opisano powyżej], po śmierci dla tego świata (tj. wycofaniu się) osiąga jaźń składającą się z pożywienia, osiąga jaźń składającą się z oddechu życiowego, osiąga jaźń składającą się z umysłu, osiąga jaźń, która składa się z intelektu, osiąga jaźń, która składa się z błogości.
O powyższym jest również następująca mantra: (1-5)
Komentarz:
ZE STRACHU ETC.: Jeśli ktoś dokona chwalebnego czynu w tym życiu, w następnym życiu odrodzi się jako bóg. W tej pozycji zbiera nagrodę za swoje dobre uczynki z przeszłości. Ponieważ jednak nie uświadomił sobie jeszcze swojej tożsamości z Brahmanem, nadal jest ofiarą strachu. Choć bogowie są niezwykle potężni i zajmują wysokie stanowiska, wykonują swoje zadania ze strachu przed Brahmanem, który jest Najwyższym Władcą. Czują się jak słudzy przed swoim panem.
ŚMIERĆ ETC.: Śmierć jest piątym bogiem w stosunku do czterech bogów, o których wspomniano wcześniej. Biega tu i tam w poszukiwaniu tych żywych istot, których czas na ziemi dobiegł końca, aby przenieść je do innego świata. Ponieważ Czysty Duch, transcendentalny i bezosobowy, nie może być przyczyną strachu, słowo Brahman w tekście oznacza Saguṇa Brahman, który w połączeniu z mājā staje się Stwórcą i Władcą wszechświata.
ZAŁÓŻMY … ETC. Sprawa do zbadania jest następująca: czy Najwyższa Błogość Brahmana jest podobna do ziemskiego szczęścia wytwarzanego przez kontakt zmysłów z ich przedmiotami, czy też jest niezależna od jakichkolwiek czynników zewnętrznych? Obecnie zostanie stwierdzone, że nawet najwyższe ziemskie szczęście jest wytwarzane przez czynniki zewnętrzne i zależne od pewnych działań ze strony osoby cieszącej się. Dzięki temu znanemu nam szczęściu możemy wyobrazić sobie Błogość Brahmana doświadczaną przez czysty umysł (tj. zrozumienie) wolne od wszelkich pragnień obiektów zewnętrznych.
LUDZKA BŁOGOŚĆ: Nawet ziemska błogość jest częścią lub odbiciem Błogości Brahmana. Ta druga, przechodząca kanałem nieczystego umysłu przywiązanego do świata, jest doświadczana jako ziemska błogość, która dopuszcza, że w różnym stopniu doświadczają ją różne istoty, od Brahmy aż do człowieka, zgodnie z ich działaniem i zrozumieniem oraz środkami zewnętrznymi jakie mają do dyspozycji. Tą samą Błogością, której doświadcza znawca Brahmana, człowiek tego świata cieszy się jako szczęście materialne, które wzrasta stukrotnie, gdy ktoś wznosi się do różnych klas istot niebiańskich, ponieważ w tych ostatnich zasłona ignorancji stała się cieńsza. Kulminację ziemskiego szczęścia osiąga się w błogości, jaką cieszy się Brahma, czyli Hiraṇjagarbha, który również jest powiązany z niezwykle cienką zasłoną mājā. Poza nią znajduje się doskonała Błogość Brahmana, doświadczana tylko przez tych, którzy urzeczywistnili swoją tożsamość z Najwyższym Duchem. Błogość Brahmana nie dopuszcza wyższych ani niższych stopni. Cały świat, od Brahma aż do człowieka, cieszy się jedynie ułamkiem tej Błogości, zależnie od wewnętrznej czystości, braku przywiązania i chwalebnego działania każdego z nich.
ZAŁÓŻMY, ŻE JEST … LUDZKIEJ BŁOGOŚCI: Jest wiele przyjemności zmysłowych, których dziecko nie jest w stanie docenić, a starszy człowiek nie jest w stanie się nimi cieszyć. Zatem młodość jest jedynym okresem, w którym można cieszyć się przyjemnościami zmysłowymi. Młody człowiek, który jest brzydki i zły, nie może cieszyć się prawdziwym szczęściem; stąd określenie „szlachetny”. Szlachetny młodzieniec, któremu brakuje mądrości pism świętych, jest pozbawiony pełnego szczęścia; stąd określenie „obeznany”. Człowiek może być zaznajomiony z Wedami, ale jeśli nie ma władzy nad innymi, traci wiele szczęścia; stąd określenie „najlepszy władca”. (Albo słowo āśisztha w tekście może odnosić się do kogoś, kto jest szybki w działaniu lub najlepiej zjada jedzenie.) Nawet taki człowiek, jeśli brakuje mu hartu ducha, nie jest całkowicie szczęśliwy; stąd określenie „mocny”. Choć obdarzony stanowczością, pozbawiony siły fizycznej, w wielu przedsięwzięciach ponosi porażkę i staje się nieszczęśliwy; stąd określenie „silny”. Jeśli człowiek, który spełnił wszystkie te warunki, a ponadto jest władcą ziemi i kontroluje całe jej bogactwo, za pomocą którego może rozkazywać przyjemnościom świata widzialnego, a także angażować się w kosztowne ofiary, aby osiągnąć szczęście niebiańskie po śmierci, wówczas jego błogość reprezentuje pełną miarę ludzkiej błogości. Przyjemność niższa od tej nie jest wcale przyjemnością, gdyż jest zmieszana z bólem.
LUDZKICH GANDHARWÓW: Są to istoty specjalnego rodzaju, które mają moc stawania się niewidzialnymi według własnego uznania, mają subtelne ciała i zmysły oraz są ekspertami w tańcu i muzyce. Posiadają moc odporności na ciepło i chłód oraz na inne pary przeciwieństw i mogą panować nad wszelkim materialnym przyjemnościami. Błogość, jakiej doświadczają, jest sto razy większa od szczęścia ludzkiego.
OBEZNANEGO … OD PRAGNIEŃ: To zdanie pojawia się wielokrotnie. Oznacza to, że szczęście wzrasta proporcjonalnie do spadku pragnień. Człowiek uwolniony od namiętności poprzez wyrzeczenie się pragnień, może cieszyć się każdym rodzajem błogości. Nie musi udawać się na żaden poziom, niebiański czy inny. Człowiek zaznajomiony z mądrością wedyjską prowadzi prawe życie i cieszy się szczęściem; jeśli oprócz wiedzy pism świętych kultywuje beznamiętność, doświadcza większego szczęścia.
NIEBIAŃSKICH GANDHARWÓW: Są to niebiańscy muzycy, którzy istnieli od początku stworzenia.
PRZODKÓW: Są to mieszkańcy wyższego świata, który osiągnęli gdy żyli na ziemi w wyniku odprawiania pewnych ceremonii, dla zadowolenia dusz swoich przodków. Żyją znacznie dłużej niż zwykli śmiertelnicy na ziemi.
BOGÓW … W NIEBIE ĀDŹĀNA: Niebo Ādźāna, zwane Dewaloka, czyli miejsce zamieszkania bogów, leży tuż nad planem Przodków. Dusze rodzą się w tym niebie w nagrodę za wypełnianie obowiązków społecznych zalecanych przez Smryti.
OFIARNYCH BOGÓW ETC.: Są to ci, którzy osiągnęli status bogów poprzez wykonywanie rytuałów wedyjskich. Nie posiadają Wiedzy o Brahmanie.
[TRZYDZIESTU TRZECH] BOGÓW: Są to bóstwa w liczbie trzydziestu trzech (ośmiu bogów Wasu, jedenastu bogów Rudra, dwunastu bogów Aditja, Indra i Pradźāpati), którzy żyją z oblacji składanych w obrzędach ofiarnych.
INDRA: Władca bogów.
BRYHASPATI: Nauczyciel Indry.
Pradźāpati: Słowo to oznacza tutaj Wirāt, którego ciało jest sumą wszystkich ciał fizycznych.
Brahmā: To znaczy Hiraṇjagarbha, pierwsza z wcielonych istot, Kosmiczny Umysł, który przenika cały wszechświat i w którym osiągają kulminację wszystkie różne miary błogości opisane powyżej. Błogość, jaką cieszy się Brahma, jest najwyższa w zjawiskowym wszechświecie. Ale nawet ta błogość jest niczym w porównaniu z Błogością Brahmana, którą cieszy się jedynie dusza o czystym umyśle, całkowicie wolna od pragnień. Oto ostateczny wniosek dociekań na temat szczęśliwości Brahmana.
TEN, … W CZŁOWIEKU: Odnosi się to do najgłębszej Jaźni, która kryje się w jaskini serca i jest podporą pięciu powłok.
TEN, … W SŁOŃCU: Odnosi się to do Saguṇa Brahmana, który według Wed mieszka w słońcu i jest ucieleśnieniem błogości bezpośrednio doświadczanej przez oświeconego mędrca zaznajomionego z Wedami i wolnego od pragnień. Słońce reprezentuje najwyższą doskonałość w świecie zjawisk.
OBAJ SĄ JEDNYM: Są jednym w tym sensie, że ākaśa w garnku jest tym samym, co ākāśa bez niego. Kiedy ignorujemy ograniczający dodatek (upādhi) stworzony przez awidjā, odkrywamy, że błogość urzeczywistniana w człowieku jest identyczna z błogością urzeczywistnianą w słońcu.
TEN, KTO ETC.: Odpowiedź na pytanie, czy Brahman istnieje, czy nie istnieje, została udzielona. Teraz zostanie udzielona odpowiedź na pytanie, czy oświecony mędrzec osiąga Brahmana, czy nie.
TEN, KTO TO WIE: To znaczy ten, kto wie, że jest Brahmanem, czyli Rzeczywistością, Wiedzą i Nieskończonością.
PO ŚMIERCI DLA ETC.: To znaczy po tym, gdy stał się obojętny na świat.
OSIĄGA JAŹŃ ETC.: Nie widzi żadnej różnicy pomiędzy swoim własnym ciałem fizycznym a ciałem Wirāt, które jest sumą wszystkich ciał fizycznych. Traci przywiązanie do swojej indywidualnej jaźni i osiąga tę Istotę, w której fizyczny wszechświat powstaje, ma swój byt i ostatecznie ulega rozkładowi. Innymi słowy, porzuca przywiązanie do wszystkich oddzielnych ciał, łącznie z własnym ciałem, z którym utożsamiano go przez niewiedzę i w ten sposób wznosi się ponad ekskluzywną miłość okazywaną dotychczas dzieciom, krewnym i przyjaciołom. Zdaje sobie również sprawę, że jaźń składająca się z pożywienia to nic innego jak jaźń składająca się z oddechu życiowego i wznosi się ponad tę pierwszą, utożsamiając się z drugą. W ten sposób przechodząc do coraz wyższych jaźni, porzuca przywiązanie do niższych, aż w końcu osiągnie nieustraszonego Brahmana, który jest poza widzialnym i niewidzialnym.
O POWYŻSZYM ETC.: Werset, o którym mowa, również uczy, że po urzeczywistnieniu Najwyższej Jaźni nie należy się niczego bać.
Poniżej znajduje się adaptacja wyjaśnień podanych przez Sājanāćārja:
Pytanie: Na kogo wskazują słowa „Ten, który to wie” – Najwyższą Jaźń czy kogoś innego? To nie może być Najwyższa Jaźń, gdyż to On jest tym, którego można poznać i dlatego nie może być znawcą. Nie może to być też ktoś inny; byłoby to bowiem sprzeczne z nauką o niedualności.
Odpowiedź: Najwyższa Jaźń może być zarówno poznającym, jak i poznawanym. Kiedy jest uwarunkowana przez upādhi ciała fizycznego, zmysłów, itp., Najwyższa Jaźń staje się fenomenalną dźiwą i znawcą. Jednak wolna od upādhi, pozostaje Ona jako Najwyższy Duch, Istota, którą należy poznać.
Pytanie: Jakie jest znaczenie osiąga (upasamkramati)? Czy odnosi się to do połączenia, które zauważamy gdy pijawka mocno chwyta źdźbło trawy?
Odpowiedź: Nie; słowo osiąga tutaj oznacza zanik iluzji w wyniku Wiedzy. Używa się go w sensie przenośnym. Zatem poprzez osiągnięcie jaźni składającej się z pożywienia Upaniszad ma na myśli porzucenie iluzji przez poszukującego, z powodu której utożsamia się z dziećmi, przyjaciółmi itp. Podobnie osiągnięcie jaźni składającej się z oddechu życiowego oznacza porzucenie przez poszukiwacza, w wyniku urzeczywistnienia siebie składającego się z oddechu życiowego, iluzji, przez którą utożsamia się on z jaźnią składającą się z pożywienia. Pozostałą część tekstu należy wyjaśnić w ten sam sposób.
Tutaj kończy się Ósmy Rozdział Drugiej Części Taittirīja Upaniszady.