WSTĘP

Taittirīja Upaniszad, część Kryszṇa (Czarnej) Jadźur Wedy, stanowi siódmą, ósmą i dziewiątą  część Taittirīja Āranjaka, która sama w sobie jest częścią Taittirīja Brāhmana. Podział Jadźur-wedy na rewizję Białą i Czarną został opisany w innym miejscu.

Choć Taittirīja Upaniszada jest stosunkowo krótka, jest jedną z najważniejszych Upaniszad i nawet dzisiaj jest recytowana w wielu częściach Indii z właściwym akcentem i intonacją. Uważana jest za księgę źródłową filozofii Wedanty. Poruszane w niej tematy są ułożone metodycznie, a jej wartość podnosi komentarz napisany przez Śaṅkarāćārję.

Śaṅkarāćārja podzielił Taittirīja Upaniszad na trzy części zwane wallī.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Pierwsza część, poświęcona śīkszā, czyli wymowie, składa się z dwunastu rozdziałów, z których pierwszy i ostatni zawierają modlitwy do bóstw o usunięcie przeszkód na drodze do duchowej mądrości. Rozdział drugi poświęcony jest nauce wymowy. Chociaż znaczenie tekstu Upaniszady jest najważniejsze, jednak aby uzyskać jego dokładne znaczenie, należy go poprawnie intonować. Straszliwe skutki nieprawidłowego śpiewania ukazane są w anegdocie zamieszczonej w uwagach na końcu rozdziału. Rozdział trzeci uczy, jak medytować nad kombinacją słów. Sama recytacja tekstu może skupić umysł tylko na literach tekstu. Dzięki medytacji uczeń zrozumie jej symboliczne znaczenie; to zrozumienie sprawia, że umysł jest czysty i skupiony na jednym punkcie. Medytacja przynosi odpowiednie rezultaty w tym świecie i w następnym.

Aby osiągnąć Wiedzę Brahmana, potrzebna jest dobra pamięć, dobre zdrowie oraz odpowiednie pożywienie i ubranie. Rozdział czwarty opisuje rytuały umożliwiające ich osiągnięcie. Rozdział piąty uczy medytacji o Brahmanie poprzez trzy wjāhṛti, czyli wyrażenia mistyczne, które są symbolami trzech podrzędnych bóstw. Rozdział szósty opisuje serce jako miejsce zamieszkania Brahmana, a także arterię Suszumṇā, przez którą wiedzie ścieżka do osiągnięcia Saguṇa Brahmana. Rezultatem takiego osiągnięcia jest radość z władzy jaźni i pokoju.

Rozdział siódmy uczy medytacji poprzez symbol pankta, czyli pięciorakich zestawów obiektów. Obiekty te znajdują się zarówno w świecie zewnętrznym, jak i w ciele. Obydwa te elementy należy rozpatrywać jako identyczne ze sobą. Razem tworzą wszechświat, który jest przejawem Brahmana.

Podczas gdy rozdziały szósty i siódmy opisują medytację nad Brahmanem za pomocą konkretnych symboli dla przeciętnych i gorszych uczniów, rozdział ósmy uczy medytacji dla wyróżniających się uczniów poprzez symbol Om. Ten symbol, używany w ofiarach wedyjskich jako znak spełnienia, czyni je owocnymi.

Uczeń może osiągnąć Wiedzę o Brahmanie medytując nad Om, ale nie może z tego powodu zaniedbywać studiowania pism świętych, wykonywania rytuałów wedyjskich, praktykowania cnót etycznych i przestrzegania różnych obowiązków społecznych. Zostało to opisane w rozdziale dziewiątym.

Rozdział dziesiąty zawiera wypowiedź oświeconego ryszi opisującą jego duchowe doświadczenie. Powinno to być używane jako mantra do codziennej recytacji przez poszukiwacza Poznania Jaźni w celu osiągnięcia czystości, zrobienia postępu i ostatecznie osiągnięcia Wiedzy o Brahmanie. W domu nauczyciela uczeń studiuje Wedy i zdobywa teoretyczną wiedzę z pism świętych. Musi jednak jeszcze zdobyć bezpośrednią Wiedzę o Brahmanie, co nie jest możliwe bez wcześniejszego spełnienia ludzkich aspiracji poprzez wywiązywanie się z obowiązków i zobowiązań zgodnie z własną dharmą. Rozdział jedenasty zawiera niezwykłe wezwanie nauczyciela skierowane do uczniów wracających do domu po ukończeniu studiów, aby przyjęli życie rodzinne, które jest właściwym miejscem wypełniania doczesnych obowiązków. Rozdział dwunasty zawiera śpiew pokoju kończący część pierwszą.

CZĘŚĆ DRUGA

W poprzedniej części została przedstawiona wiedza o Atmanie uwarunkowana upādhi, a także medytacja związana z rytuałami. Ale żadne z nich nie jest w stanie zniszczyć ignorancji, która jest korzeniem zjawiskowego życia. Ignorancję można usunąć jedynie poprzez Wiedzę o Brahmanie, jak zostało to wpojone w drugiej części Upaniszady. Pierwszy werset mówi o Brahmanie jako Rzeczywistości (Satjam), Wiedzy (Dźñānam) i Nieskończoności (Anantam). Brahman jest najgłębszą jaźnią człowieka. Ale nie jest on tego świadomy, ponieważ Jaźń jest ukryta pod różnymi powłokami, jak miecz w pochwie. Tych powłok, stworzonych przez ignorancję, jest pięć. Są to powłoki pożywienia, czyli materii (anna), oddechu życiowego (prāṇa), umysłu (manas), intelektu (widźñāna) i błogości (ānanda). Są one ułożone teleskopowo, jedna w drugiej, ta, która jest na zewnątrz czerpie swą witalność z wewnętrznej powłoki. Najbardziej zewnętrzną, opisaną w pierwszym rozdziale, jest fizyczna powłoka wytwarzana z pożywienia. Po wychwaleniu wartości pożywienia w życiu codziennym, w drugim rozdziale opisano drugą powłokę, zwaną powłoką oddechu życiowego (prāṇa), która przenika powłokę fizyczną. Po wychwaleniu drugiej powłoki, rozdział trzeci opisuje powłokę umysłu. Rozdział czwarty opisuje powłokę intelektu, a piąty błogości. Zatem Upaniszad mówi o powłokach, które stanowią zgrubne, subtelne i przyczynowe ciała żywej istoty. Brahman jest najgłębszą rzeczywistością, nietkniętą przez żadną z nich. Pięć powłok, choć nie jest Brahmanem, zostało opisanych jako takie w sensie przenośnym, aby zwykły umysł mógł być szkolony, krok po kroku, w kontemplacji subtelnych prawd. Dla ułatwienia medytacji każdą powłokę przypominającą człowieka należy uważać za konkretny symbol Brahmana. Rozdział szósty stwierdza, że Brahman jest prawdziwy, ponieważ fenomenalny wszechświat składający się z bytów wyposażonych w formę lub bez niej nie może istnieć bez wsparcia lub przyczyny. Ten sam Brahman mieszka w sercach wszystkich jako Świadomość i objawia się we wszystkich aktach świadomości.

Rozdział siódmy opisuje Brahmana jako stworzonego przez siebie, co oznacza, że jest on materialną i sprawczą przyczyną wszechświata. Jest to przyczyna par excellence*, czyli przyczyna niezależna, będąca przyczyną wszystkiego, lecz Sama będąca bez przyczyny. Brahman jest esencją wszystkich rzeczy, kontrolerem oddechu życiowego, niedualną podporą wszechświata i źródłem nieustraszoności.

Rozdział ósmy opisuje Szczęśliwość Brahmana, której ziemskie szczęście jest jedynie odbiciem. Nawet najwyższe ziemskie szczęście jest dziełem czynników zewnętrznych i zależy od pewnych działań podmiotu radości. Doczesne szczęście dopuszcza się w różnym stopniu, doświadczane przez różne istoty – od Brahmy aż do człowieka – zgodnie z ich działaniem i zrozumieniem oraz dostępnymi im środkami zewnętrznymi. Materialne szczęście wzrasta stokrotnie, gdy ktoś wkracza do różnych klas istot niebiańskich. Poza najwyższym doczesnym szczęściem, którym cieszy się Brahmā, istnieje doskonała Błogość Brahmana, doświadczana przez tych, którzy urzeczywistnili swoją tożsamość z Najwyższym Duchem. Błogość Brahmana nie dopuszcza wyższych ani niższych stopni.

Rozdział dziewiąty powtarza, że znawca Brahmana osiąga nieustraszoność. Nie dręczy go iluzja dobra i zła, która powstaje w wyniku niewiedzy. Kiedy niewiedza zostaje zniszczona, zarówno dobro, jak i zło, podobnie jak wszystkie inne kategorie zjawisk, łączą się w Brahmanie. W ten sposób oświecona osoba pozbawia dobro i zło ich fenomenalnej natury i realizuje je jako Brahmana.

CZĘŚĆ TRZECIA

Trzecia część, poprzez dialog pomiędzy Waruṇą i jego synem Bhrygu, uczy Wiedzy o Brahmanie. Pierwszy rozdział definiuje Brahmana jako przyczynę stworzenia, trwania i rozpadu wszechświata oraz opisuje ciało i narządy zmysłów jako kanały Wiedzy o Brahmanie. Bhrygu intensywnie myśli nad wypowiedzią nauczyciela i dochodzi do wniosku opisanego w drugim rozdziale, że ciało, czyli materia, jest Brahmanem będącym przyczyną powstania, trwania i rozkładu wszechświata. Nie jest jednak do końca usatysfakcjonowany tym rozwiązaniem i proszony jest o dalsze przemyślenie tematu.

Rozdziały od trzeciego do szóstego opisują Brahmana jako prāṇa, umysł, intelekt i wreszcie jako błogość. Rozdziały od siódmego do dziewiątego opisują znaczenie pożywienia. Rozdział dziesiąty uczy różnych form medytacji o Brahmanie.