Źródło: Vṛtti-vyāpti and phala-vyāpti

Całe dźñāna ma miejsce w antaḥ-karaṇa, w formie wṛtti. Antaḥ-karaṇa nie ogranicza się fizycznie do ciała, ale rozciąga się na wszystkie przedmioty wiedzy. W formie wṛtti przenika swój przedmiot. Przenikanie obiektu przez antaḥ-karaṇa-wṛtti nazywane jest wṛtti-wjāpti.

Całe dźagat jest wytworem prakṛti, która z natury posiada dwie zdolności: āwaraṇa, czyli zdolność ukrywania prawdy; oraz wikṣepa, czyli zdolność rzutowania innej rzeczywistości na ukrytą prawdę. Jako produkty prakṛti, każdy przedmiot w dźagat jest powiązany z tymi dwiema zdolnościami.

To āwaraṇa związane z przedmiotem ukrywa jego naturę i czyni go nieznanym. Kiedy we wṛtti-wjāpti antaḥ-karaṇa-wṛtti przenika przedmiot, usuwa ona āwaraṇa, tworząc możliwość poznania obiektu. Jednakże faktyczne poznanie wymaga ćaitanja; antaḥ-karaṇa-wṛtti sama w sobie jest dźaḍa i sama nie może niczego wiedzieć.

Ćaitanja jest nieodłączną częścią antah-karana-wṛtti jako ćid-abhasa. Zatem w tym samym momencie, gdy antaḥ-karaṇa-wṛtti przenika przedmiot i usuwa związaną z nim āwaraṇa, ćid-ābhāsa nieodłączny z antaḥ-karaṇa-wṛtti również przenika ten przedmiot i zna go. Inną nazwą tego ćid-ābhāsa jest „phala”¹, zatem jego przenikanie obiektu nazywane jest phala-wjāpti.

Role wṛtti-wjāpti i phala-wjāpti można zilustrować w następujący sposób. W ciemnym pokoju książka (przedmiot, który ma być znany) jest przykryta kawałkiem gliny (āwaraṇa). Masz wytrzymałą latarkę (antaḥ-karaṇa-wṛtti), która jest wyposażona w światło zasilane bateriami (ćid-ābhāsa). Aby zobaczyć księgę należy zrobić dwie rzeczy: rozbić glinianą pokrywę i oświetlić księgę. Do rozbicia glinianej osłony można użyć fizycznej obudowy latarki, jednak bez latarki na baterie nie można oświetlić książki. Do oświetlenia glinianej okładki można użyć latarki na baterie, ale bez fizycznej obudowy latarki nie można odsłonić znajdującej się pod nią książki. Zatem do zniszczenia glinianej osłony (āwaraṇa) wymagana jest fizyczna obudowa latarki (antaḥ-karaṇa-wṛtti), a do oświetlenia książki potrzebne jest światło zasilane bateriami (ćid-ābhāsa).

Podsumowując, wṛtti-wjāpti jest przenikaniem obiektu przez antaḥ-karaṇa-wṛtti, co usuwa āwaraṇa. Phala-wjāpti jest jednoczesnym przenikaniem przedmiotu przez ćid-ābhāsa, który zna przedmiot². Do zaistnienia dźñāna potrzebne są oba zjawiska.

Na podstawie tematów 1 i 202

Przypisy:

1. Ćid-ābhāsa jest „pratiphalita”, czyli „odbiciem” w ośrodku wṛtti, dlatego nazywa się to „phala”. ↩︎
2. Dokładniej, ćid-ābhāsa nie zna bezpośrednio przedmiotu, ale zna wṛtti, która przyjęła formę przedmiotu. ↩︎